Język – Szkoła – Religia

Choreografie teatralno-performatywnych widowisk jezuitów do XVIII wieku (w kręgu sztuki tanecznej, literatury i myśli pedagogicznej)

2023-03-10T16:38:07+00:00

Grzeczna, czyli jaka? Spektakl z cyklu „Trudne sprawy” Teatru imienia Hansa Christiana Andersena w Lublinie

2023-03-10T16:48:36+00:00

Obraz „rumuńskiej duszy” obecny w literaturze i filmie na przykładzie ballady „Miorița” oraz Nowej Fali w kinie rumuńskim

2023-03-10T16:50:29+00:00

Narodowo-religijna muzyka Wojciecha Kilara w edukacji polonistycznej

2023-03-10T16:52:54+00:00

Grzech Adama w staropolskich apokryfach Starego i Nowego Testamentu (na przykładzie „Historyi barzo cudnej o stworzeniu nieba i ziemie” oraz „Rozmyślania przemyskiego”)

2023-03-10T16:27:21+00:00

Elementarz w roli modlitewnika – modlitewnik w roli elementarza (na przykładzie XIX-wiecznych polskojęzycznych świadectw piśmienniczo-wydawniczych). Zarys problemu

2023-03-10T16:29:37+00:00

Duchowość franciszkańska – komunikacja ze światem i stworzeniem

2023-03-10T16:31:50+00:00

Śladami węgierskiego mnicha po Krakowie. O jednym mało znanym segmencie stosunków polsko-węgierskich

2023-03-10T16:34:20+00:00

O przynależności wyznaniowej „Psałterza Dawidowego” Mikołaja Reja w świetle nowych ustaleń chronologii pierwodruku (1543)

2023-03-10T15:45:31+00:00

W artykule podjęto problematykę związaną z przynależnością wyznaniową Psałterza Dawidowego Mikołaja Reja w kontekście odkrytego przez S. Siessa-Krzyszkowskiego w 2019 r. w Bibliotece Uniwersyteckiej w Erlangen w Niemczech kompletnego egzemplarza pierwodruku, z wytłoczoną datą i miejscem wydania (1543). Przedstawiono dotychczasowy stan badań w tym zakresie oraz wskazano nowe fakty, które mogą być pomocne w ustaleniu cech konfesyjnych przekładu.

„Wziąwszy Testamenty obadwa do ręku”. Wiersze religijne z „Pocztu herbów” Wacława Potockiego (przyczynek do rehabilitacji materii i dalszych badań)

2023-03-10T15:52:27+00:00

Celem artykułu jest przybliżenie wybranych wierszy religijnych z Pocztu herbów Wacława Potockiego. Są one niedoceniane przez współczesnych badaczy. Można jednak spojrzeć na nie jako na przykłady udanej modyfikacji konwencji stemmatycznej i wykazać ich związki z barokową kulturą konceptu, alegoryczną interpretacją Biblii i wywodzącym się ze średniowiecza toposem świata jako księgi.

"Żywot serafickiej pannej Teresy świętej" – karmelitański cykl poetycki pisany na ryciny

2023-03-13T09:20:40+00:00

Artykuł dotyczy lirycznej biografii św. Teresy z Ávili z XVIII w. Odpis utworu zachował się w dwóch przekazach przechowywanych w Bibliotece Karmelitanek Bosych w Krakowie (sygn. 4 i 38). Podstawą pracy anonimowego poety były ryciny zaczerpnięte z Rime sopra la vita di santa Teresa, karmelitański cykl stanowi więc przykład wierszy na ryciny – gatunku synkretycznego łączącego obraz i słowo.

Na granicy życia i śmierci… Motyw przejścia do wieczności w lirykach Kaspra Miaskowskiego

2023-03-10T16:10:31+00:00

W artykule omówiono motywy związane ze śmiercią, jakie można odnaleźć w poezji Kaspra Miaskowskiego. Autorka zastanawia się nad przekraczaniem przez duszę granicy między światem doczesnym a wiecznym. Zwraca uwagę na śmierć Chrystusa, poprzedzającą ją Pasję oraz współuczestnictwo w tych wydarzeniach Matki Zbawiciela. Następnie przedstawia kreacje śmierci grzeszników i analizuje rolę Maryi w dziele odkupienia – jest ona orędowniczką i pośredniczką między ludźmi a ich Stworzycielem. Ostatnią część studium poświęca śmierci chwalebnej i sposobie jej wizualizacji – jest on zgodny z zasadą ars bene moriendi. Zauważa, że barokowy poeta opisuje w topice laudacyjnej śmierć nie tylko osób wybitnych, lecz także swoich bliskich i krewnych.

Bolesław Leśmian i Zenon Przesmycki „Miriam” – w kręgu artystycznych spotkań: Kijów i Paryż

2023-03-10T16:06:57+00:00

Artykuł prezentuje uwagi na temat roli dwóch miast w życiu i twórczości Bolesława Leśmiana. Istotnym punktem odniesienia są listy poety, pisane do Zenona Przesmyckiego. Ich analiza pozwala zrozumieć, jak atmosfera miasta, przestrzeń, kulturowa działalność wpłynęły na życiowe i artystyczne wybory autora Sadu rozstajnego. Kijów – ze swoją specyfiką, historią – był dla Leśmiana swoistym locus coeruleus. Poeta nie mógł zaakceptować atmosfery stagnacji, szukał więc alternatyw, pragnął zmian. Wbrew pozorom miasto to odegrało jednak istotną twórczą rolę. Barwna Ukraina, duchowość znalazły interesujące odniesienie m.in. w cyklach poezji (Oddaleńcy, Aniołowie). Inną rolę odegrał Paryż, który olśnił poetę nowoczesnością, ruchem, gwarem, tajemnicą. Leśmian, który większość tomów poetyckich opublikował w dwudziestoleciu międzywojennym, był symbolistą równie doskonałym jak francuscy poeci (np. Stefan Mallarmé, Oskar Miłosz).

„Spokorniało to co na pewno / bo wszystko inaczej”. Propozycja interpretacji wierszy księdza Twardowskiego z perspektywy postsekularnej

2023-03-10T16:12:54+00:00

W poezji Jana Twardowskiego można zauważyć zbieżność myślenia i języka poetyckiego z postulatami postsekularyzmu, a szczególnie z teologią wydarzenia i pojęciem słabości Boga J.D. Caputa. Proponuję spojrzenie na wiersze Twardowskiego z perspektywy postsekularnej – poprzez wytoczenie siedmiu „ścieżek” interpretacji: 1. prowadzenia do Boga w swojej wszechmocy nieobecnego; 2. bycia przezroczystym wobec wydarzania się Boga; 3. patrzenia „całkiem inaczej” dzięki zdziwieniu; 4. wskazania Boga słabego; 5. porzucenia teologicznej rutyny; 6. zerwania z logiką; 7. wskazania na język tej poezji, który łamie schematy pisania o Bogu (w zakończeniu).

Wezwanie kairotyczne: „Jest chwila, że trzeba wszystkim iść”. Propozycja tropu interpretacyjnego „Krzyżowców” Zofii Kossak-Szczuckiej

2023-03-10T16:18:02+00:00

Epopeja Zofii Kossak-Szczuckiej o czasach wypraw krzyżowych przynosi znacznie więcej niż tylko porywający literacko obraz sięgający wielkich tradycji pisarstwa historycznego przynosi własną, oryginalną wizję odnoszącą się również do kryzysu etycznego współczesności. Dzieje młodego rycerza Zbyluta to swoisty pamiętnik dojrzewania duszy podczas zbrojnej wędrówki do Ziemi Świętej. Kluczowe jest pojęcie kairosu jako wezwania człowieka do podjęcia misji i odczytania woli Stwórcy. Biblijne rozumienie teologii czasu jest zarazem teologią przemiany; uwidaczniają to kreacje wielu bohaterów Zofii Kossak-Szczuckiej, co jest również świadectwem pastoralnej wartości jej pisarstwa. Na przykładzie losów bohaterów „Krzyżowców” pisarka uczy jak ważne jest poznanie siebie prowadzące do stanięcia w świetle prawdy czego wynikiem jest przemiana skutkująca udoskonalaniem jako powrotu do spójnego systemu wartości etycznych.

Święty Wojciech w naszej literaturze, tym razem autorów z Pomorza

2023-03-10T16:20:17+00:00

Najpierw mówi się tutaj o dramacie Cyryla Danielewskiego Rok 997, a potem o Hymnie na cześć św. Wojciecha. Utwory te są wprowadzeniem do wierszy mało znanej pisarki, Stefanii Tuchołkowej, i jej powieści Goraj, która dla tematu o św. Wojciechu znaczy tu najwięcej. W powieści dużo miejsca poświęcono zmaganiom wiernych dawnym bogom z nową wiarą, a św. Wojciech okazuje się tu zwycięzcą. Gdy przeciwni nowej wierze się nawrócą, powieść się kończy.

(Dzień) Wszystkich Świętych – współczesny uzus ortograficzny w świetle normy

2023-03-06T07:52:17+00:00

W artykule podjęta jest próba zdiagnozowania współczesnego ususu ortograficznego w zakresie pisowni nazwy święta Wszystkich Świętych w języku polskim. Przestawione zostały dane pochodzące z tekstów gazet, czasopism, środków masowego przekazu, głównych portali informacyjnych, internetowych stron jednostek administracji publicznej, instytucji państwowych, instytucji edukacyjnych, wydawnictw naukowych, z internetowych stron katolickich, a także dane korpusowe oraz ankietowe. Świadczą one o tym, że współczesny uzus w zakresie pisowni nazwy święta jest rozchwiany, co może świadczyć o rodzeniu się alternatywnych nazw święta Wszystkich Świętych.

Z dziejów słów i ich znaczeń – „święty” (Część 1. Od czasów najdawniejszych do doby średniopolskiej)

2023-03-10T15:28:00+00:00

Leksem święty jest obecny w polszczyźnie od dawna w tym samym brzmieniu i w takiej samej postaci graficznej co dzisiaj, ale na przestrzeni dziejów języka podlegał różnym zmianom semantycznym. Niektóre ze starszych znaczeń, tych podstawowych, są żywe także współcześnie. Artykuł jest próbą eksplikacji zamieszczonego w tytule słowa oraz jego znaczenia, użyć w konkretnych tekstach i kontekstach, jego sensu oraz definicji słownikowych – co znaczą i jak się od-noszą do podstawowej wartości semantycznej wyrazu święty.