Miscellanea Anthropologica et Sociologica

Wprowadzenie

Małgorzata Synowiec-Piłat — 2021-09-01

Ewolucja religii. Podejście syntetyczne

Kamil M. Kaczmarek — 2021-09-01

Zaproponowane w artykule podejście do ewolucji religii usiłuje przezwyciężyć słabości ewolucjonizmu zarówno socjokulturowego, jak i selekcjonistycznego. Jest to próba syntezy podejścia darwinowskiego z teorią systemów Herberta Spencera oraz socjologiczną ekologią organizacji. Pozwala nie tylko na analizę powstania i ewolucji poszczególnych organizacji religijnych uwarunkowanej siłami społecznymi, ale także umożliwia poznanie mechanizmów opierania się tym siłom.

Architektura jako narzędzie promowania nacjonalizmu w Republice Tadżykistanu

Paulina Niechciał — 2021-09-01

Artykuł poświęcony jest refleksji nad świecką architekturą współczesnego Tadżykistanu jako narzędziem promowania określonego programu ideologicznego. Sponsorowane przez władze budowle w założeniu służą wzmacnianiu jej prestiżu oraz konstruowaniu wspólnoty narodu Tadżyków (millati todżik) i jej legitymizacji za pomocą podkreślania m.in. długiej historii narodu i jego kulturowego wkładu w rozwój regionu. W kontekście nacjonalizmu promowanego przez prezydenta Emomaliego Rahmona zostały przeanalizowane przykłady architektoniczne z ich odwołaniami do określonych wartości i symboli oraz wizji historycznej.

Transhumanizm – nowy etap dla ludzkości czy szkodliwa utopia?

Zofia Magrian — 2021-09-01

Artykuł stanowi przegląd zagadnień z zakresu transhumanizmu, a co więcej – jest zaproszeniem do debaty społecznej nad ulepszaniem ludzkiego ciała i umysłu przez nowoczesne technologie. Prezentuję w nim poglądy najbardziej rozpowszechnione wśród zwolenników transhumanizmu. Ukazuje również kontrowersję pomiędzy transhumanistami a biokonserwatystami i prezentuje poglądy najbardziej reprezentatywne wśród przeciwników tej ideologii. Ci drudzy, w luźnym rozumieniu, są działaczami ochrony przyrody, uznawanymi za awangardę utopii naukowej. Jak łatwo się domyślić, postulują ochronę ludzkiej natury i odstąpienie od ulepszania ludzkiego ciała przez technologię. Obok transhumanizmu nurt biokonserwatyzmu w ostatnich dekadach zyskuje na sile.

Recenzja książki Jarosława Macały „Tylko ziemia się nie zmienia”. Wyobrażenia geopolityczne w polskiej muzyce popularnej po 1989 roku

Marcin Choczyński — 2021-09-01

Zdrowie w doświadczeniach i działaniach osób rozwijających się według autystycznego wzorca. Analiza polskich blogów samorzeczników autyzmu

Maja Drzazga-Lech — 2021-09-01

W artykule zaprezentowano wyniki jakościowej analizy treści danych zastanych, polskich blogów samorzeczników autyzmu, wykorzystując program Qda Miner 6.0. Celem pracy było zbadanie sposobów doświadczania zdrowia przez aktywistów autyzmu, jak i sprawdzenie, w jaki sposób wypowiadają się oni o zdrowiu całej populacji osób w spektrum autyzmu. Postawiono hipotezę, że opowiedzenie się przez samorzeczników za jednym z dwóch sposobów definiowania autyzmu – jako zaburzenia bądź jako alternatywnego wzorca rozwojowego – znajduje odzwierciedlenie w propagowaniu ujęcia zdrowia jako braku deficytu bądź jako dobrostanu fizycznego, psychicznego lub społecznego. Współistnienie wyróżnionych dwóch perspektyw definiowania autyzmu interpretowano w odniesieniu do procesów medykalizacji i demedykalizacji.

Doświadczenie sprzężonej niepełnosprawności sensorycznej: perspektywa socjologiczna

Tomasz Kasprzak — 2021-09-01

Sprzężona niepełnosprawność sensoryczna nie jest nowym rodzajem niepełnosprawności, natomiast nadal budzi spore zdziwienie – przede wszystkim u osób pełnosprawnych. Na gruncie nauk społecznych oraz humanistycznych w Polsce badania akademickie nad problemem jednoczesnego uszkodzenia zmysłu słuchu oraz wzroku podejmowane są sporadycznie. Artykuł ma charakter empiryczny. Badania zostały osadzone w nurcie badań interpretatywnych. W swoich badaniach wykorzystuję ramy teoretyczne interakcjonizmu symbolicznego, sądząc, że jest to najodpowiedniejszy punkt wyjścia do poznania świata społecznego osób głuchoniewidomych. Zasadniczym celem badań jest przybliżenie różnorodnych doświadczeń, ukazując, w jaki sposób jednoczesne uszkodzenie słuchu i wzroku wpływa na indywidualną biografię i konstruowanie świata społecznego. Codzienne doświadczenia badanych nie mają ani jednoznacznie pozytywnego, ani wyłącznie negatywnego charakteru. W niniejszych badaniach to osoby głuchoniewidome odkrywały „na nowo” własne doświadczenia, relacjonując to, co zmieniło się w nich, sposobach wartościowania, relacjach z innymi.

Zastosowanie koncepcji kapitału Pierre’a Bourdieu do klasyfikacji czynników społecznych wpływających na zdrowie psychiczne młodzieży szkolnej

Agnieszka K. Choińska — 2021-09-01

Pierre Bourdieu wymienia trzy formy kapitału, które mogą determinować pozycję społeczną ludzi: kapitał gospodarczy, społeczny i kulturowy. Wszystkie formy kapitału są zbywalne, mogą być inwestowane i przynosić „zyski”, w efekcie lokują jednostki i grupy w strukturze społecznej. Dlatego też skutki codziennego wpływu różnych form kapitału na zdrowie populacji, a w szczególności na zdrowie psychiczne, analizują liczne badania. Proponowany artykuł wpisuje się w nurt tych rozważań. W zaprezentowaniu wybranego tematu zostaną wzięte pod uwagę opracowania badawcze i poglądowe dotyczące problemów zdrowia i zdrowia psychicznego z użyciem koncepcji Bourdieu oraz raporty z badań nad zdrowiem psychicznym młodzieży szkolnej. Podstawowe pytanie badawcze brzmi: w jaki sposób różnorodne formy kapitału wpływają na powstawanie chorób psychicznych młodzieży? Analizując koncepcję Bourdieu, wyłaniamy czynniki społeczne odgrywające istotną rolę w powstaniu chorób, wskazujemy na etiologię schorzeń psychicznych, które są najczęściej wymieniane i doświadczane przez młodzież szkolną. Ostatecznie testujemy metodę Bourdieu w kategoryzacji i opisie doświadczeń zdrowotnych również w odniesieniu do doświadczenia młodzieży polskiej.

Życie (nie)codzienne z chorobą nowotworową i po jej remisji. Perspektywa uczestników OnkoMarszu Granicami Polski

Jacek Mianowski — 2021-09-01

Codzienność i niecodzienność to kategorie, które można rozpatrywać jako elementy historycznego procesu różnicowania się działania społecznego. Są one także wynikiem doświadczenia podstawowej rzeczywistości życia, przeżyć z tym związanych oraz aktywności podejmowanych po to, żeby tę rzeczywistość zmieniać. W tym tekście codzienność i niecodzienność odnoszę do świata indywidualnej i zbiorowej współpracy osób chorych onkologicznie i zdrowych. Zgodnie z założeniami fenomenologii społecznej Alfreda Schütza przyjmuję, że świat życia codziennego to świat, w którym osoby chore mogą w wyniku współpracy z innymi osobami chorymi oraz zdrowymi zaadaptować się do rzeczywistości, jaką wyznacza rak. Celem tekstu jest próba odpowiedzi na pytanie – w jaki sposób osoby chore onkologicznie mogą radzić sobie (tj. myśleć, rozmawiać, działać) z chorobą nowotworową w życiu codziennym i niecodziennym. W trakcie realizacji badań własnych z użyciem technik jakościowych (pogłębiony wywiad jakościowy i grupowy wywiad fokusowy, analiza dokumentów zastanych) zebrałem dane pierwotne i wtórne. Przedmiotem analizy była realizacja strategii adaptacji do choroby onkologicznej, jaką proponuje Fundacja OnkoRejs – Wybieram Życie na przykładzie akcji profilaktycznej OnkoMarsz Granicami Polski. Spoiwem tej strategii jest współpraca osób chorych onkologicznie i zdrowych, które przygotowują akcję profilaktyczną w formie marszu lub wyprawy rowerowej. Zebrane dane wykorzystałem do analizy OnkoMarszu w wymiarze faktograficznym i w aspekcie efektów dla jego uczestników. W wymiarze faktograficznym analiza danych pozwoliła zrekonstruować zakres i formy współpracy, które uczestnicy podjęli w fazie przygotowań i realizacji marszu oraz wyprawy rowerowej. W aspekcie efektów udziału w OnkoMarszu analiza danych pozwoliła określić, jakie znaczenie dla uczestników OnkoMarszu miała współpraca motywowana chorobą onkologiczną.