Studia z Dziejów Średniowiecza

Od biedy do bogactwa. Kariera ekonomiczna angielskiego chłopa na przełomie XI i XII wieku na przykładzie żywota św. Godryka z Finchale

2023-11-21T13:27:04+00:00

Godric of Finchale (c. 1070/1080) was born into a peasant family in Walpole in East Anglia. He was a merchant who achieved great economic success and became a rich man. His economic career lasted for about 16 years. During this time, he made his way from a beachcomber to a merchant owning shares in two merchant ships. At the end of the 12th century, Reginald of Durham wrote Libellus de vita et miraculis S. Godrici de Finchale. In it, he focused not only on the hermit stage of Godric’s life, but also described a period in which he was a very successful and affluent merchant. In this essay, based on Reginald’s account, I analyze the successive stages of Godric’s economic career and reassess the current views of researchers on Godric’s life. In addition, I supplement them with so far undeveloped topics, such as the description of Godric’s place of birth, and the analysis of the function of bailiff, which was exercised by Godric. At the end of the essay, I also try to answer the question: to what extent was Godric’s career unique at the turn of the 11th and 12th centuries?

Wzór dla rycerstwa czy siedlisko herezji? Zakon krzyżacki w dziełach Philippe`a de Mézièresa i Pawła Włodkowic

2023-11-22T06:58:36+00:00

Pomimo tego, że krucjaty bałtyckie były jednym z najaktywniejszych frontów krucjatowych w późnym średniowieczu, także doczekały się krytyki. W niniejszym artykule podjęto próbę porównania krytycznych opinii formułowanych przez francuskiego rycerza i poetę Philippe`a de Mézièresa oraz polskiego prawnika i duchownego Pawła Włodkowica. Każdy z nich wykorzystywał obraz krzyżackich wypraw na Litwę (tzw. rejz) do własnych celów. Podczas gdy Mézières moralizował o rycerskości, Włodkowic musiał bronić praw Polski w sporze teologiczno-prawnym na soborze w Konstancji. Obaj zgadzali się wszakże, że krucjaty powinny służyć tylko uzasadnionym celom, czyli obronie chrześcijaństwa i odzyskaniu Ziemi Świętej, w związku z czym w swoim pisarstwie zawarli krytyką tego, co uważali za „złe krucjaty”. Dla Philippe`a de Mézièresa typowym „złym krzyżowcem” był świecki szlachcic, który szukał próżnej chwały i nie dbał o Boga. Francuski pisarz koncentrował swoją krytykę na zachodnioeuropejskich rycerzach gościach ochotnikach biorących udział w rejzach, ale sam zakon krzyżacki wyobrażał sobie jako instytucję pobożną i rycerską, zatem godną do naśladowania. De Mézières stworzył w swoich dziełach taki pozytywny wizerunek zakonu, ponieważ był dla niego wzorem idealnego zakonu rycerskiego. Dlatego też jego krytyka skupiła się wyłącznie na rycerzach, którzy przybywali do Prus, aby brać udział w wyprawach na Litwę. Paweł Włodkowic natomiast nie potępia uczestnictwa w rejzach jako próżnej chwały, ale dostrzega w nich agresywną i niesprawiedliwą wojnę. Dla niego za krucjaty nie są odpowiedzialni zwabieni krzyżacką propagandą cudzoziemscy krzyżowcy, ale winny jest sam zakon.

Mistrz Jan – architekt Pałacu Wielkich Mistrzów na zamku malborskim. "Oeuvre" i oryginalny styl wybitnego mistrza budowlanego działającego między 1375 a 1406 r.

2023-11-22T07:37:25+00:00

On the basis of historical sources and stylistic construction comparative studies, the following hypothetical statements can be formulated about the biography of Master John. He was born around or before 1350 and probably trained as a stonemason in Bohemia. About 1374 he was probably appointed by bishop Henry (of the diocese of Ösel Wiek in Livonia) to build the residence in Arensburg, where there can be found numerous stylistic and conceptual parallels to the Grand Master’s Palace. After the capture and later murder of the bishop in 1380, in which the Teutonic Order was involved, Master John moved to Malbork Castle, where he was commissioned by Winrich von Kniprode to build the new Grand Master’s Palace. He supervised this building process until its completion (the painting of the interiors in 1397) and, at the same time, designed the town hall of Malbork. Also the secondary residence of the Grand Master in Sztum could have been a creation of Master John. From 1398 to 1406 Master John was the architect of the Teutonic Order’s castle in Bytów.
With his unconventional architectural creations in the field of castle building, Master John occupied an outstanding position within the Central European “Reduction Gothic”. His was an independent and highly creative artistic personality, able to go beyond existing traditions and find new individual ways of doing things. Master John can thus be put on a par with other exceptional architects of his time (Peter Parler, Ulrich von Ensingen, Hans von Burghausen, and Madern Gerthener).

Zakon krzyżacki a klasztory na Pomorzu Gdańskim w pierwszej połowie XIV w.

2023-11-22T07:59:11+00:00

Przedmiotem opracowania jest próba charakterystyki polityki prowadzonej przez zakon krzyżacki (niemiecki) wobec klasztorów na Pomorzu Gdańskim w pierwszej połowie XIV w. W dotychczasowych ocenach tradycyjnie wskazywano na konsekwentnie stosowane ograniczenia odnośnie do fundacji klasztorów mniszych w Prusach i dążenie zakonu niemieckiego do poddania ścisłej kontroli wszystkich zgromadzeń posiadających swoje siedziby na Pomorzu Gdańskim. W artykule wskazano przede wszystkim na dwa czynniki mające wpływ na relacje zakonu niemieckiego z klasztorami na Pomorzu Gdańskim, to jest na proces implantacji klasztorów i terytorializacji urzędów zakonu niemieckiego na Pomorzu Gdańskim.
Z przeprowadzonych analiz wynika, że relacje zakonu niemieckiego z klasztorami na Pomorzu Gdańskim były nie tyle następstwem konsekwentnie realizowanej przez niego polityki, ale raczej wypadkową wielu czynników, wynikających z sytuacji panującej w danym zgromadzeniu zakonnym (cystersi) i odnośnie do konkretnego klasztoru (przy kład dominikanów w Gdańsku). Przy czym zakon niemiecki występował zazwyczaj jako władca terytorialny, potwierdzający transakcje kupna–sprzedaży względnie nadania lub zamiany dóbr oraz jako arbiter w sporach z innymi instytucjami (z władzami miejskimi). Funkcję taką pełnili miejscowi komturzy lub sam wielki mistrz zakonu. Udział tego ostatniego był zazwyczaj związany z potrzebą ogólnej regulacji, jak w przypadku generalnej konfirmacji dla dóbr klasztoru w Oli wie i Żarnowcu dokonanej przez wielkiego mistrza Ludolfa Königa. Ogólnie, wzajemne relacje zakonu z klasztorami były poprawne, jeśli nie wręcz dobre. Trzeba też podkreślić, że stanowisko zakonu niemieckiego wobec klasztorów na Pomorzu Gdańskim było elementem szerszej polityki kościelnej prowadzonej na tym terenie także wobec biskupa włocławskiego i arcybiskupa gnieźnieńskiego.

Nadzór nad miarami i wagami w egipskiej Aleksandrii początku VII wieku w świetle "Vita Joannis Eleemosynarii"

2023-11-22T08:18:26+00:00

W tekście omówiono krótki passus z Vita Joannis Eleemosynarii autorstwa Leoncjusza z cypryjskiego Neapolis, dotyczący okoliczności wprowadzenia przez patriarchę Jana Jałmużnika znormalizowanych miar i wag na terenie Aleksandrii. Wedle autora relacji było to jedno z pierwszych zarządzeń, które patriarcha ogłosił po objęciu tronu. Niestety, tego faktu nie potwierdzają inne źródła. Nie można jednak wykluczyć, iż takowe rozporządzenie rzeczywiście zostało ogłoszone w Aleksandrii krótko po 610 r. Analogiczne rozporządzenia są nam znane z okresu wcześniejszego (schyłek IV–poł. VI w.), za każdym razem jednak były one ogłaszane przez władze świeckie. Autor artykułu, poza analizą interesującego go przekazu, wyjaśnił, dlaczego w tym przypadku edykt normujący stosowane w Aleksandrii miary i wagi mógł być wprowadzony przez lokalnego biskupa, patriarchę Jana. Wypływało to co najmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, z roli, jaką biskupi odgrywali w miastach w okresie wczesnobizantyńskim, kiedy kolejni cesarze w obliczu nieudolnej, a przede wszystkim skorumpowanej władzy świeckiej upatrywali w nich gwaranta funkcjonowania państwa. Z tego też względu otrzymali spore przywileje dające im w praktyce władzę lokalnych zarządców, o tyle istotną, gdyż z ich zdaniem, w odróżnieniu od stanowiska władzy świeckiej, z reguły liczyli się mieszkańcy. Drugą kwestią, którą w tym przypadku należy zaakcentować, jest silna pozycja patriarchów aleksandryjskich nie tylko w mieście, gdzie Jan był biskupem, ale również w całym regionie. Ich polityczne i gospodarcze znaczenie w połączeniu z popularnością charyzmatycznych jednostek, jak to było w wypadku Jana Jałmużnika, dawały olbrzymie możliwości działania, w tym również wyręczania czy wręcz zastępowania lokalnej władzy świeckiej w sprawnym administrowaniu miastami.

Przyczynek do biografii Wawrzyńca Kaszuby Krokowskiego (zm. 1497)

2023-11-22T08:43:54+00:00

Wawrzyniec Kaszuba Krokowski (Laurentius Cashuba Krokowski), so far better known, based on the family tradition, as Lorenz der Starke or Lorenz Mocny (the Strong), went down in history as the owner of Krokowa in the Puck district, and was a courtier of King Jan Olbracht. According to genealogical reports, he participated in the war of Jan Olbracht for the Hungarian throne in the years 1490–1492. Information concerning this could not be found in document sources and accounting books. The documented ties of Wawrzyniec Kaszuba Krokowski with the royal court of the Polish rulers date back to the end of 1485, when he received a receipt for the payment of 100 florins from Kasimir Jagiellon during the Sejm in Piotrków. On the basis of information obtained from Jan Olbracht’s accounting records, we learn that Wawrzyniec Kaszuba Krokowski was admitted to the royal court in March 1494, before the Jagiellonian dynastic congress in Levoča. He was a court member and served with a 6 horse retinue until the Moldovan expedition in 1497. Krokowski took part in it with an 8 horse retinue. After the expedition, in the light of the royal documents from the end of 1497, he was declared dead. Most likely, he lost his life in the Bukovina forests during the retreat of Jan Olbracht’s military forces from Suceava. Later, in 1504, as compensation, King Alexander Jagiellon bequeathed to the Krokowski family the sum of 500 florins in the royal villages of the Pomeranian land.

Średniowieczne chrzcielnice kamienne w kościołach na terenie Żuław Wiślanych: inwentaryzacja, funkcje, symbolika

2023-11-22T08:58:43+00:00

Stone baptismal fonts, today often serving as stoups, are the best preserved elements of the medieval appointments of many historic churches in Żuławy Wiślane. Originally, they were probably placed near the entrance to the church, which symbolized the beginning of the Christian’s path to salvation, a transition from the profanum to the sacrum, and inclusion within the community of the faithful. For security reasons, baptismal fonts were surrounded by decorative grilles and closed with special covers, of which metal pins in the edge of the bowl have often survived to this day. Despite the simple, functional design and material (granite) that is difficult to work, many of them have simple decorative elements, the symbolism of which refers in particular to the meaning of the numbers 6, 8, and 12, and, less often, to apocalyptic motifs in the form of the 12 gates of the heavenly Jerusalem.

Kultura materialna w XIV‑wiecznych testamentach kobiet z hrabstwa Yorkshire

2023-11-22T09:55:00+00:00

The wills of Yorkshire women from the 14th century were drawn up on the basis of a commonly used form. The content was divided into two parts: the first one included legates for religious purposes (ad pias causas) and records concerning the burial of a given testator. The second part concerned distributing the assets among relatives or people close to the testator. This section usually included detailed lists of objects used by 14th century residents of the county and the city of York. The sums of money or items bequeathed by the testators constitute a testimony to the material position of the aforementioned women. In their wills, wealthier women donated money, jewellery, precious items made of silver, books, and clothes. Whereas, documents belonging to poorer women resemble an inventory of household items. There are also many records of livestock or products related to agricultural holdings. The descriptions included in wills indicate a great variety of items described as precisely as possible. These documents explain the material culture of the upper classes of 14th-century Yorkshire residents.

Zakon rycerski w państwie zakonu rycerskiego. Pomorscy joannici wobec Krzyżaków 1308–1370

2023-11-22T10:24:02+00:00

W polskiej literaturze przedmiotu od lat funkcjonuje pogląd o niezbyt dobrych stosunkach panujących między zakonem krzyżackim w Prusach a joannitami na Pomorzu w latach 1308–1370. Głównego powodu wzajmnej niechęci obu zakonów dopatrywano się w konkurencji ekonomicznej. Po opanowaniu Pomorza Gdańskiego Krzyżacy mieli blokować rozwój gospodarczy dóbr joannickich na Pomorzu. Ze względu na to joannici mieli w końcu nie wytrzymać konkurencji gospodarczej z Krzyżakami i do 1370 r., poniekąd do tego zmuszeni, sprzedali swe dobra Krzyżakom.
Zaprezentowanego powyżej poglądu polskich badaczy, w obliczu zachowanych źródeł, nie da się jednak utrzymać. W latach 1308–1309 Krzyżacy zajęli Gdańsk, a potem opanowali resztę byłego Księstwa Pomorskiego (Gdańskiego) ze szkodą dla Władysława Łokietka. Dużą rolę w tych wydarzeniach, oprócz Henryka von Plotzke, odegrali Günther i Sieghard von Schwarzburgowie. Pierwszy z ich był m.in. komturem grudziądzkim, a potem komturem ziemi chełmińskiej. Wziął udział w zajęciu Gdańska przez Krzyżaków i w późniejszych walkach zakonu niemieckiego z Polską. Sieghard sprawował w zakonie niemieckim wiele urzędów, m.in. mistrza krajowego pruskiego. Był też uznanym dyplomatą, często delegowanym przez Krzyżaków do rozmów ze stroną polską. Wedle niektórych źródeł Krzyżacy znaleźli się w Gdańsku po zaangażowaniu ich przez Władysława Łokietka do obrony grodu przed najazdem brandenburskim. Namówił ich do tego brat Łokietka, książę dobrzyński Siemowit – jednocześnie krewniak Günthera i Siegharda von Schwarzburgów. Po wydarzeniach z lat 1308/1309 polski książę musiał więc czuć się zdradzony nie tylko przez zakon niemiecki, ale też pośrednio przez wspomnianych Krzyżaków – braci Schwarzburgów. Nie oznaczało to jednak zerwania z nimi kontaktów. Wedle kroniki pruskiej autorstwa Wiganda z Marburga Władysław Łokietek pewną dozą sympatii darzył przynajmniej Siegharda von Schwarzburga.
We wspomnianym okresie przedstawiciele spokrewnionych ze sobą niemieckich rodów von Schwarzburg i von Henneberg odgrywali dużą rolę w strukturze zakonu joannickiego. Albrecht von Schwarzburg był uznanym joannickim dyplomatą oraz zdolnym dowódcą wojskowym. Wsławił się operacjami wojskowymi w basenie Morza Śródziemnego. Jego siostrzeniec Berthold VI von Henneberg odznaczył się w dziejach polskiej prowincji zakonu joannickiego oraz joannitów z Czech, Moraw i Austrii, których został przeorem. Karierę zakończył na urzędzie przeora niemieckiego. Miał duży wpływ na sposób przejęcia dóbr przez joannitów po skasowanym oficjalnie w 1312 r. zakonie templariuszy.
W polityce wewnętrznej i zagranicznej władców Rzeszy Schwarzburgowie i przede wszystkim Hennebergowie angażowali się w konflikcie na liniach: Wittelsbachowie – papiestwo – Luksemburgowie. Ze względu na politykę zagraniczną Władysława Łokietka wobec Marchii Brandenburskiej i zakonu krzyżackiego oba wspomniane wyżej rody niemieckie należały do przeciwni ków polskiego władcy. Stosunki między Władysławem Łokietkiem i joannitami nie układały się poprawnie z pewnością dlatego, że joannici pomorscy podlegali wówczas szpitalnikom z Meklemburgii i Brandenburgii. W interesującym nas okresie, a zwłaszcza po stopniowym przejęciu dóbr po skasowanych templariuszach, w grupie szpitalników z północnych Niemiec i Pomorza zaczął kształtować się pomysł utworzenia osobnego baliwatu joannickiego, który później określano jako brandenburski. Powodzenie tego pomysłu było uzależnione od stosunków szpitalników z władcami terytorialnymi Brandenburgii i Meklemburgii. Do przeciwników Władysława Łokietka można zaliczyć tak Askańczyków, jak i później Wittelsbachów. Od 1317 r. należy również odnotować pogorszenie się relacji Władysława Łokietka z joannitami polskimi.
W konsekwencji powyższego splotu wydarzeń joannici pomorscy nie pozostali bierni wobec procesu uwolnienia Pomorza Gdańskiego spod polskiej władzy. Najprawdopodobniej już w pierwszej dekadzie XIV w. wzięli aktywny udział w walkach Krzyżaków z Polską. Wsławili się zwłaszcza wystąpieniami zbrojnymi przeciwko ludziom stronnika polskiego władcy, a więc biskupa kujawskiego Gerwarda z Ostrowa. Zostali za to ukarani i na mocy wyroku sądowego, który zapadł pod czas procesu między Polską a Krzyżakami w 1321 r. – odebrano joannitom dobra kujawskie i małopolskie. O wykonanie tego wyroku miał zadbać Władysław Łokietek. Próbując odzyskać utracone dobra, joannici w kolejnych latach dalej występowali przeciwko biskupom kujawskim. Tym razem robili to już na drodze sądowej. Usiłowania te nie zakończyły się dla nich szczęśliwie – na zawsze utracili dobra kujawskie (Zbląg i Niemojewko) oraz małopolskie (Zagość).
W latach 30. i 40. XIV w. joannici na Pomorzu Wschodnim utrzymywali dość dobre relacje z Krzyżakami, w których uznawali swego feudalnego zwierzchnika. Dzięki temu udało im się zakończyć długo trwały spór sądowy z cystersami z Pelplina. Niewykluczone, że pewną rolę odegrało w tym orzeczenie wydane przez wielkiego mistrza krzyżackiego Luthera z Brunszwiku. Należy przypomnieć, że ród książąt brunszwickich, z których wywodził się Luther, zgodził się przekazać joannitom dobra po templariuszach w swych rodowych dobrach. Weszły one w skład formującego się Baliwatu Brandenburskiego. Jeden z rodzonych braci Luthera, Konrad, był też joannitą.
W zachowanych źródłach widzimy, że w dobie procesu sądowego między joannitami pomorskimi (z Lubiszewa) i cystersami z Pelplina pojawił się przedstawiciel szpitalników wschodniopomorskich – Henning von Wartenberg, dawny templariusz z Chwarszczan. Po rozwiązaniu swego macierzystego zakonu wstąpił na służbę do joannitów. Jego działaniom joannici pomorscy zawdzięczali próbę przeprowadzenia reform gospodarczych, które głównie polegały na lokacjach dóbr zakonu joannickiego na prawie niemieckim. Krzyżacy tym działaniom nie przeszkadzali. Z zachowanych źródeł wynika, że niekiedy przeprowadzali z joannitami wschodniopomorskimi transakcje handlowe, które przynosiły korzyści obu stronom.
Pozycja i znaczenie joannitów na Pomorzu Wschodnim zaczęły słabnąć w latach 60. XIII w. Nie wiązało się to jednak z niechęcią do nich Krzyżaków, lecz było wynikiem zaangażowania środków finansowych zakonu joannickiego w umocnienie obrony ich głównej siedziby – wyspy Rodos. Nałożył się na to spadek zainteresowania społeczeństw europejskich udzielaniem wsparcia joannitom. Przejawiało się to w sferze finansowej oraz w dopływie nowych członków do zakonu. Zjawiska te dotknęły mocno siedziby joannitów na Pomorzu Wschodnim. Wobec koncentracji dóbr joannickich z Baliwatu Brandenburskiego w Brandenburgii, Meklemburgii, Saksonii, Pomorzu Zachodnim i Nowej Marchii, siedziby joannitów wschodniopomorskich stały się dla zakonu peryferyjnymi. W latach 60. XIV w. rozpoczęła się więc wyprzedaż dóbr joannitów. Naturalnym kupcem byli oczywiście Krzyżacy sprawujący zwierzchnictwo feudalne nad Pomorzem Wschodnim i zapewne ofiarowujący największą możliwą sumę wykupu. Między 1366 r. a 1370 r. joannici sfinalizowali kompletną wyprzedaż swych włości wschodniopomorskich Krzyżakom. Zakon niemiecki zapłacił za nie ponad 10 tys. grzywien, co na ówczesne warunki było chyba dobrą ceną.

Elita rycerska krzyżackich Prus w świetle listy gwarantów pokoju brzeskiego z 1436 r. Próba charakterystyki

2023-11-22T10:43:00+00:00

The Prussian knights, who were the guarantors of the Brest peace concluded on December 31, 1435, so far were sought in the list of persons who were proposed as guarantors from January 1436. It included 195 knights. However, the final list of guarantors is contained in the treaty document of the Teutonic side, which was submitted to the Polish side on August 1, 1436. The text of the peace document includes 131 knightly guarantors, but only 109 of them were Prussian knights (44 of them were accolade). However, 5 more knights possible to be identified should be added to the Prussian guarantors mentioned in the document, who have put their seals in, but are not mentioned in the text of the treaty. This comes to a total of 114 knightly guarantors from Prussia, who can be identified on the basis of information from the treaty document. In addition to the Prussians, 18 knights from Livonia (including three accolade knights) and four from New March (including no accolade knight) were included as guarantors. A prosopographic analysis of Prussian guarantors shows that the greatest number of them were knights from Upper Prussia and the Chełmno land. Out of the 114 knights there were 61 of them, and as many as 28 of them were from the small Chełmno land. It also seems that the vast majority of knightly guarantors came from families having long standing affiliations with Prussia, even though the knightly elite could still be joined by newcomers, such as Botho von Eulenburg, a member of the great master secret council. Among the knightly guarantors, we were able to identify only one person from the city patriciate. This, together with the above mentioned conclusion concerning the origin of the vast majority of guarantors from families formerly settled in Prussia, allows for a cautious suggestion that the Prussian knighthood was already at the stage of gradually closing as a social group, which also occurred against the policy of its feudal superior. The participation of the knighthood as an active factor of political events in the 30s of the 15th century, the culmination of which was establishing the Prussian Union in 1440, probably allows to state that the “warrior” layer of Prussian knighthood, initially treated by the Teutonic Order “professionally”, has evolved into a social state – typical for the late medieval feudal states – and demanded its due participation in ruling over the state.

Techniki budowy zamków w ziemi chełmińskiej. Nowe dane w świetle badań archeologiczno‑architektonicznych z lat 2016–2018

2023-11-22T11:55:13+00:00

In the years 2016–2018, as part of the research project “Castra terrae culmensis – na rubieży chrześcijańskiego świata”, five castles at the Chełmno land were studied. They supplemented the existing knowledge concerning construction techniques. Castles in Starogród and Bierzgłowo represent the oldest period of brick construction in Prussia. They constituted a continuation of wood and earth fortifications. When building the walls, the older embankments were completely removed (Starogród) or lowered (Bierzgłowo). The curtains were set in narrow ditches, at different levels. The castle in Lipienek represents a type of castle, which was built around 1280. However, it was located in the place of a gord, which deviates from the rule when it comes to this type of castles. However, here the builders took advantage of designing methods, construction staging, and large embankment works typical for such type of castles. However, the presence of a rampart forced a modification of the standard technique. It was necessary to partially level it in order to be able to build the basement walls individually. The presence of earthworks – embankments, was also found in the fore court II in Papowo Biskupie. They were also characteristic for irregular castle zwingers erected during this period (Starogród, Bierzgłowo). Whereas, in Unisław it is possible to trace the technique of building an arcade foundation.

Kilka uwag na temat obrazu „idealnego władcy” Teodoryka Wielkiego w świetle „Variae” Kasjodora Senatora (część pierwsza)

2023-11-23T07:38:38+00:00

In this article, the author analyzes letters from the royal chancellery of Theodoric the Great in terms of creating an image of an “ideal” Christian ruler via the example of Theodoric. The article opens with an introduction in which the issues analyzed are outlined. Then the six main features are set out of the “ideal” Christian ruler emerging from the image created in the letters from the royal chancellery of Theodoric. Because of the abundance of source material, it has been necessary to divide the article into two parts. In the first part, we dis cuss the three most common features in the sources: fair and law-abiding, caring for his people, caring for the development of the state. The first part ends with a short summary. In the second part, we will discuss the next three features, which include: dealing with military affairs, skillfully conducting “foreign policy”, being distinguished by Christian virtues, and caring for the Church. In the second part, we will present a summary that contains conclusions about the image of an “ideal” Christian ruler presented via the example of Theodoric. Letters from the chancellery, presided over by Cassiodorus Senator, are a valuable source for early-medieval Italy under Ostrogoth rule. We can see in them the changes that took place in the society of that time after the collapse of the western structures of the Roman Empire.

Polscy negocjatorzy i gwaranci traktatu lubowelskiego z 15 marca 1412 r.

2023-11-23T07:52:10+00:00

The Polish and Hungarian monarchs and their spouses, courts, as well as numerous advisers met on March 15, 1412 in Lubowla in Spiš, where a peace treaty was concluded. The article presents the circumstances of initiating Polish–Hungarian talks in the autumn of 1410 (the mission of Zawisza Czarny) and the process of Poland and Hungary becoming closer in the years 1411–1412, culminating in a congress in Lubowla. Negotiations took place in three rounds and lasted a total of several months. They were characterized by a consistent desire to achieve peace. A significant role was played in particular by the king’s four advisers: the Archbishop of Halice and then Gniezno Mikołaj Trąba, the Bishop of Poznań Wojciech Jastrzębiec, the voivode of Kraków Jan from Tarnów, and the Marshal of the Kingdom Zbigniew from Brzezie. The following part presents the poorly-known Polish list of guarantors of the Treaty of Lubowla, consisting of 50 people. Individual guarantors have been identified and described in a prosopographic manner. Attention was drawn to other examples of their guarantee of peace treaties. By analyzing the group of guarantors the author concludes that the main peace documents were written down and sealed during the meeting in the Spiš region. The guarantors of peace were also chosen there from among the dignitaries and knights of the court accompanying the monarchs. The list of guarantors of the Polish document was dominated by residents of Lesser Poland. A relatively large group of guarantors consisted of untitled knights of the court, mainly famous knights, participants of the war with the Teutonic Order in the years 1409–1411. The author recommends publishing both treaty documents as well as the set seals.

Rejestr listów wypowiednich rycerzy księcia opolskiego Bernarda do wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Michała Küchmeistera z 1414 r.

2023-11-23T08:07:44+00:00

The article concerns the participation of Opole knights in the Polish-Teutonic War of 1414. The basis for the analysis is the register of letters of declaration which arrived on 19 July in Malbork. This source makes it possible to compare the degree of involvement of individual Silesian dukes (in this case, Prince Bernard) in this conflict and can be the basis for estimating the size of contingents brought by each of them. The letters mention slightly more than 200 knights, which indicates that Bernard was one of the most important Silesian allies of Władysław Jagiełło at that time. Moreover, the prince’s itinerary shows that the prince of Opole and his knights returned to Upper Silesia before the end of the war.

Ze studiów nad późnośredniowieczną epigrafiką. O trzech XV-wiecznych płytach nagrobnych z obszaru współczesnej Polski

2023-11-23T08:16:15+00:00

The aim of this text was to verify the current state of research and broaden the knowledge concerning late medieval tombstones from the area of contemporary Poland. Relatively verified readings of epigraphic inscriptions from three tombstones: one from Siedlnica and two from Żagań, have been read and published in it for the very first time. The tombstone from Siedlnica from 1448 is so far the oldest registered tombstone with a German inscription from the area of the Kingdom of Poland in the period before 1454–1466 (until the incorporation of Prussia). It was already known, but the reading of the inscription’s content was unsatisfactory. A similar verification was carried out in the case of Katharina von Miltitz’s tombstone plate from Żagań dating back to 1479. It was also known to previous researchers of the issue. Whereas, the Jakob Lichtenberg’s tombstone from 1419, developed by us, was introduced into the scientific circulation for the first time. In addition to strictly epigraphic knowledge, a better elaboration of these sources also enriches the knowledge in the field of prosopography and genealogy of people who have been commemorated by them.

Документ і влада на Галицькій Русі пізнього середньовіччя (У зв’язку з монографією Sven Jaros, Integrationen im Grenzraum. Akteure und Felder multikonfessioneller Herrschaftsaushandlung in Kronruthenien (1340–1434), Berlin–Boston 2021

2023-11-23T08:31:58+00:00

The article provides an overview of the recent book written by the German historian Sven Jaros which examines the history of the political process, local elites, and the documentary culture in Halych Rus’ (Red Ruthenia) during the period of the 1340s – 1430s. The book offers a new interpretation of the power relations and the formation of the local elites in the region with a focus on the detailed analysis of the charters issued by the rulers from the Piast, Anjou, and Jagiellon dynasties, as well as by their governors for the local noblemen, townsmen, and commoners. In his analysis Jaros discusses the composition of the groups of the recipients of charters according to their ethnic, social, and geographic origin. The analysis continues with an examination of the mobility of the rulers, governors, and recipients. It seeks to trace the connections between the geographies of the issue of a charter, the property granted, and the residence of the recipients. The book contains short excursions on the beginnings of the Latin Church and the state of the Orthodox Churches in Crown Rus’ under the rule of Casimir III, the Great, as well as on the practices of cura animarum in the region. Jaros concludes that the continuity and changes in the forms of local political communication and the political order, as reflected in the rulers’ charters for Crown Rus’, determined the political and institutional space for the formation of the local nobility as a supra-ethnic and supra-confessional community. The second part of the book consists of a register (repertorium) of all known charters and their deperdita issued for the region’s recipients by the rulers and their governors during the given period. The register is accompanied by observations on the main characteristics of the available corpus of diplomas and charters for the history of Galicia, which highlights the institutional means of their preservation, the correlation between the surviving originals and copies, the mentions of lost documents, etc. The review also offers alternative explanations of some problems raised in the book, such as how some local knightly clans were formed, or the nature of military service and property rights in the lands of Halych Rus’ and its relations to the written documents issued to confirm such rights.

Spis treści

2023-11-21T13:23:40+00:00