Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweImplementacja zmian prawa dotyczących rad nadzorczych w spółkach publicznych w Polsce
Słowa kluczowe:
ład korporacyjny, odpowiedzialność rad nadzorczych, komitet audytu, instytucjonalizm, ryzyko regulacyjneAbstrakt
Celem artykułu jest zbadanie stopnia implementacji przez spółki publiczne zmian prawa wprowadzonych w Polsce w latach 2008–2009 dotyczących obowiązku powoływania w radach nadzorczych komitetów audytu. Punktem wyjścia do analizy skuteczności wprowadzanych regulacji jest interpretacja zmiany prawa jako modyfikacji instytucji formalnych. Na podstawie przeglądu teorii dotyczącej tworzenia i zmian w obszarze matrycy instytucjonalnej stwierdzono, że możliwość dowolnego kształtowania struktury instytucjonalnej poprzez zmiany instytucji formalnych (m.in. w drodze regulacji) jest ograniczona. Mimo występowania takiej zależności regulatorzy podejmują ryzyko regulacyjne, próbując stworzyć ład instytucjonalny lepszy od istniejącego porządku. W celu znalezienia uzasadnienia dla podejmowanych działań w obszarze ładu korporacyjnego, wybranych jako przedmiot szczegółowej analizy, w artykule dokonano przeglądu zmian regulacji dotyczących odpowiedzialności rad nadzorczych za finansowe i niefinansowe sprawozdania spółek oraz dotyczących tworzenia komitetów audytu, mających pomagać w wywiązywaniu się z tej sfery odpowiedzialności.
W kolejnej części artykułu przedstawione zostały wyniki badań empirycznych, obrazujące reakcję 395 spółek publicznych na zmiany prawa w ww. zakresie w latach 2008–2011. Wyniki tych badań wskazują na opór w implementacji wprowadzonych rozwiązań (mniej niż połowa spółek po czterech latach od zmiany prawa miała wyodrębnione komitety audytu, mimo systematycznego wzrostu ich liczby). Jako jeden z istotnych powodów tego oporu można wskazać fakt, że komitet audytu jest instytucją nie w pełni mieszczącą się w istniejącym w Polsce systemie instytucji formalnych (dualizm organów władzy) i nieformalnych (norm, przyzwyczajeń, zachowań).
Downloads
Bibliografia
Aoki M. (2007), Endogenizing Institutions and Institutional Changes, „Journal of Institutional Economics”, Vol. 3, No. 1.
Bauwhede H.V., Willekens M. (2008), Disclosure on Corporate Governance in the European Union, „Corporate Governance: An International Review”, Vol. 16, No. 2.
Clarke T. (2015), Accounting for Enron: shareholder value and stakeholder interests, „Corporate Governance: An International Review”, Vol. 13, No. 5.
Davies M., Schlitzer B. (2008), The impracticality of an international „one size fits all” corporate governance code of best practice, „Managerial Auditing Journal”, Vol. 23, No. 6.
Dobre praktyki spółek notowanych na GPW (2007), Załącznik do uchwały Nr 12/1170/2007 Rady Giełdy z dnia 4 lipca 2007 r.
Dobre praktyki spółek notowanych na GPW (2010), Załącznik do uchwały Nr 17/1249/2010 Rady Giełdy z dnia 19 maja 2010 r.
Dobre praktyki w spółkach publicznych 2005 (2004), Komitet Dobrych Praktyk. Forum – Corporate Governance, Warszawa.
Dyrektywa 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, zmieniająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG oraz uchylająca dyrektywę Rady 84/253/EWG do prawa UE.
Dyrektywa 2006/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. zmieniająca dyrektywy rady 78/660/EWG w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, 83/349/EWG w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych, 86/635/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji finansowych oraz 91/674/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń.
Flejterski S., Solarz J.K. (2015), Komparatystyka finansów, C.H. Beck, Warszawa.
Hoitash U., Hoitash R., Bedard J.C. (2009), Corporate Governance and Internal Control over Financial Reporting: A Comparison of Regulatory Regimes, „The Accounting Review”, Vol. 84, No. 3.
Horn L. (2012), Corporate Governance in Crisis? The Politics of EU Corporate Governance Regulation, „European Law Journal”, Vol. 18, No. 1.
Matysiak A. (2006), Paradygmat ekonomii instytucjonalnej, w: U. Zagóra-Jonszta (red.), Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej. Ekonomia instytucjonalna – teoria i praktyka, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice.
Modernising Company Law and Enhancing Corporate Governance in the European Union – A Plan to Move Forward (2003), Communication from the Commission to the Council and the European Parliament, Brussels, 21.5.2003, COM (2003) 284 final.
Morck R., Yeung B. (2009), Never waste a good crisis: An historical perspective on comparative corporate governance, NBER Working Paper 15042, Cambridge.
North D.C. (1984), Transaction costs, Institutions, and Economic History, „Journal of Institutional and Theoretical Economics”, Vol. 140, No. 1.
North D.C. (1990), Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge University Press, Cambridge.
OECD (2010), Risk and regulatory policy. Improving the governance of risk, Series: OECD Reviews of Regulatory Reform.
Ostrom E. (1990), Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action, Cambridge University Press, Cambridge.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. Kodeks Handlowy, Dz. U. z 1934 r. Nr 57, poz. 502 z późn. zm.
The Sarbanes–Oxley Act of 2002, Pub.L. 107-204, 116 Stat. 745, enacted July 30, 2002.
US Crisis of Confidence (2002), „Australian Financial Review”, 4/5 May.
Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, Dz. U. poz. 1089 z późn. zm.
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1577 z późn. zm.
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 395 z późn. zm.
Ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, Dz. U. Nr 77, poz. 649 z późn. zm.
Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, Dz. U. poz. 1089 z późn. zm.
Walińska E., Gad J. (2012), Odpowiedzialność rad nadzorczych za sprawozdania finansowe – doświadczenia polskich spółek publicznych, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, nr 66(122).
Williamson O.E. (2000), The New Institutional Economics: Taking Stock, Looking Ahead, „Journal of Economic Literature”, Vol. 38, No. 3.
Winter J., Hopt K.J., Rickford J., Garrido Garcia J.M., Rossi G., Schans Christensen J., Simon J. (2002), Report of the high level group of com-pany law experts on a modern regulatory framework for company law in Europe, Brussels, 4 November.
