Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweThe role of emotional reactions and retrospective assessment of parental attitudes in controlling destructive strategies for coping with a social conflict situation by junior high school students
Słowa kluczowe:
parental attitudes, junior high school adolescents, emotional reactions, destructive coping strategies, social conflict situationAbstrakt
Background
The purpose of our study was to search for the emotional and family aetiology of destructive strategies (aggression, avoidance, submission) for coping with a social conflict situation by adolescents.
Participants and procedure
The questionnaire (KSMK) by Borecka-Biernat to study the strategies for coping with a social conflict situation by adolescents, the Three-Factor State-Trait Anxiety Inventory (TISCO) by Spielberger and Wrześniewski, as well as the Parental Attitudes Scale (SPR) by Plopa were applied in the research. The empirical research was carried out in junior high schools in Wroclaw and neighbouring towns. It covered 493 adolescents (269 girls and 224 boys) aged 13-15 years.
Results
According to the results of this study, interpersonal competence predicts perceived social support and self-esteem, and perceived social support predicts self-esteem. Perceived social support, which is the main focus of the research, plays a partial mediation role in the relationship between interpersonal competence and self-esteem.
Conclusions
The research result analysis revealed an interesting finding, i.e. few negative emotions and parental upbringing attitudes differentiated adolescents who applied aggression strategies from the ones who used strategies of avoidance and submission in a social conflict situation. This means that adolescents who use strategies of avoidance and submission in a social conflict situation are relatively homogeneous in the scope of the emotional and family variables researched.
Downloads
Bibliografia
Assadi, S. M., Smetana, J., Shahmansouri, N., & Mohammadi, M. (2011). Beliefs about parental authority, parenting styles, and parent–adolescent conflict among Iranian mothers of middle adolescents. International Journal of Behavioral Development, 35, 424–431.
Balawajder, K. (2010). Zachowania uczestników konfliktu interpersonalnego [Behaviours of participants in an interpersonal conflict]. In D. Borecka-Biernat (Ed.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? [Conflict situations in family, school and peer environment] (pp. 137179). Warsaw: Wyd. Difin.
Bares, C., Delva, J., Grogan-Kaylor, A., & Andrade, F. (2011). Personality and parenting processes associated with problem behaviours: A study of adolescents in Santiago, Chile. Social Work Research, 35, 227–240.
Batool, S. (2013). Lack of adequate parenting: a potential risk factor for aggression among adolescents. Pakistan Journal of Psychological Research, 28, 217–238.
Berkowitz, L. (1992). O powstawaniu i regulowaniu gniewu i agresji [On formation and regulation of anger and aggression]. Nowiny Psychologiczne, 1-2, 87–105.
Betancourt, H. (2004). Attribution-emotion processes in white’s realistic empathy approach to conflict and negotiation. Peace and Conflict: Journal of Peace Psychology, 10, 369–380.
Borecka-Biernat, D. (2006). Strategie radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych. Psychospołeczne uwarunkowania [The youth’s strategies of coping with difficult social situations. psychosocial determinants]. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
Borecka-Biernat, D. (2012). Kwestionariusz strategii radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego [The questionnaire of the youth’s strategies of coping with the social conflict situation]. Psychologia Wychowawcza, 1-2, 86–118.
Borecka-Biernat, D., & Ciuladiene, G. (2015). The role of anger, fear and curiosity in various conflict resolution strategies. Culture and Education, 4, 9–29.
Card, N., Stucky, B., Sawalani, G., & Littl, T. (2008). Direct and indirect aggression during childhood and adolescence: A meta-analytic review of gender differences, intercorrelations, and relations to maladjustment. Child Development, 79, 1185–1229.
Causey, D., & Dubow, E. (1992). Development of a self-report measure for elementary school children. Journal of Clinical Child Psychology, 21, 47–59.
Clark, L., & Watson, D. (2002). Funkcjonalne i dysfunkcjonalne reakcje uczuciowe [Functional and dysfunctional emotional reactions]. In P. Ekman & R. Dawidson (Eds.), Natura emocji. Podstawowe zagadnienia [The nature of emotions. Fundamental questions] (pp. 119–125). Gdańsk: GWP.
Czerwińska-Jasiewicz, M. (2003). Społeczno-kulturowe podejście do dorastania [A social and cultural approach to adolescence]. In A. Jurkowski (Ed.), Z zagadnień współczesnej psychologii wychowawczej [On issues of contemporary educational psychology] (pp. 208–226). Warsaw: Wyd. Instytutu Psychologii PAN.
Deffenbacher, J. (1992). Trait anger: theory, findings, and implications. In C. D. Spielberger & J. N. Butcher (Eds.), Advances in Personality Assessment (vol. 9, pp. 177–201). Erlbaum, Hillsdale, NJ.
Dettinger, S., & Hart, G. (2007). The relationship between self-esteem and indirect aggression in the workplace. Journal of Psychiatry and Psychology, 1, 1–8.
Doliński, D. (2000). Emocje, poznanie i zachowanie [Emotions, cognition and behaviour]. In J. Strelau (Ed.), Psychologia. Podręcznik akademicki [Psychology. Academic textbook] (vol. 2, pp. 369–394). Gdańsk: GWP.
Domińska-Werbel, D. (2014). Psychologiczne uwarunkowania strategii radzenia sobie młodzieży gimnazjalnej w trudnych sytuacjach społecznych [Psychological conditions of coping strategies for junior high school students in difficult social situations]. Legnica: WPWSZ.
Donaldson, D., Prinstein, M., Danovsky, M., & Spirito, A. (2000). Patterns of children’s coping with life stress: Implications with clinicians. American Journal of Orthopsychiatry, 70, 351–359.
Eysenck, M. (2001). Sprawdź swoje lęki [Check your apprehensions]. Charaktery, 1, 29–30.
Filip, A. (2010). Sposoby rozwiązywania konfliktów rodzinnych w percepcji młodzieży różniącej się korzystaniem z mediów [Methods of resolving family conflicts in the perception of adolescents who differ with regard to their use of media]. In D. Borecka-Biernat (Ed.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? [Conflict situations in family, school and peer environment] (pp. 207–223). Warsaw: Wyd. Difin.
Folkman, S., & Moskowitz, J. (2006). Positive affect and meaning-focused doping Turing significant psychological stress. In H. Schut, J. de Wit, K. van den Bos (Eds.), The scope of social psychology: Theory and application (pp. 193–208). Hove, UK: Psychology Press.
Frączek, A. (2003). Wszystko o twojej agresji [All about your aggression]. Charaktery, 7, 28–30.
Fredrickson, B. (2001). The role of positive emotions in positive psychology. American Psychologist, 56, 218–226.
Gross, J. J., Halperin, E., & and Porat, R. (2013). Emotion regulation in intractable conflicts. Current Directions in Psychological Science, 22, 423–429.
Gurba, E. (2013). Nieporozumienia z dorastającymi dziećmi w rodzinie. Uwarunkowania i wspomaganie [Disagreements with adolescent children in the family. Conditions and support]. Kraków: Wyd. UJ.
Guszkowska, M., Gorący, A., & Rychta-Siedlecka, J. (2001). Ważne zdarzenia życiowe i codzienne kłopoty jako źródło stresu w percepcji młodzieży [Important life events and everyday troubles as the source of stress in perception of the youth]. Edukacja Otwarta, 4, 155–164.
Halperin, E. (2011). Emotional barriers to peace: emotions and public opinion of Jewish Israelis about the peace process in the Middle East. Peace and Conflict, 17, 22–45.
Halperin, E., Bar-Tal, D., Nets-Zehngut, R., & Almog, E. (2008). Fear and hope in conflict: Some determinants in the Israeli-Jewish society. Peace and Conflict: Journal of Peace Psychology, 14, 1–26.
Heszen-Niejodek, I. (2000). Teoria stresu psychologicznego i radzenia sobie [Theory of psychological stress and coping]. In J. Strelau (Ed.), Psychologia. Podręcznik akademicki [Psychology. Academic textbook] (vol. 3., pp. 465–493). Gdańsk: GWP.
Hibner, A. (2013). Reagowanie oporem w sytuacji nacisku społecznego a wiek i płeć młodzieży [Responding to a social pressure situation with resistance versus age and gender of adolescents]. In D. Borecka-Biernat (Eds.), Zachowania agresywne dzieci i młodzieży. Uwarunkowania oraz możliwości ich przezwyciężania [Aggressive behaviours of children and adolescents. Conditions and possibilities of overcoming them] (pp. 200–213). Warsaw: Difin.
Honess, T., Charman, E., Zani, E., Cicognani, E., Xerri, M., Jackson, A., & Bosma, H. (1997). Conflict between parents and adolescents: Variation by family constitution. British Journal of Developmental Psychology, 15, 367–385.
Januszewska, E. (2001). Style reagowania na stres w kontekście postaw rodzicielskich. Badania młodzieży w okresie adolescencji [Styles of responding to stress in the context of parental attitudes. Research on youth in the period of adolescence]. In D. Kornas-Biela (Ed.), Rodzina: źródło życia i szkoła miłości [Family: the source of life and the school of love] (pp. 311–344). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Jaworski, R. (2000). Konflikt pokoleń w okresie adolescencji. Psychologiczne aspekty radzenia sobie ze stresem [Generation gap in the adolescence. Psychological aspects of coping with stress]. In R. Jaworski, A. Wielgus, & J. Łukjaniuk (Eds.), Problemy człowieka w świecie psychologii [Human problems in the world of psychology] (pp. 27–54). Płock: Wyd. Naukowe NOVUM.
Jelonkiewicz, I., & Kosińska-Dec, K. (2008). Jasna strona stresu młodzieży (emocje pozytywne w radzeniu sobie) [Bright side of the youth’s stress (positive emotions in coping]. In I. Heszen & J. Życińska (Eds.), Psychologia zdrowia. W poszukiwaniu pozytywnych inspiracji [Psychology of health. In the search for positive inspirations] (pp. 55–66). Warsaw: Academica.
Jonyniene, J., Kern, R. M., & Gfroerer, K. P. (2015). Efficacy of Lithuanian systematic training for effective parenting (step) on parenting style and perception of child behavior. The Family Journal: Counselling and Therapy for Couples and Families, 23, 392–406.
Kępiński, A. (1992). Lęk [Fear]. Kraków: Wydawnictwo Sagittarius.
Kobak, R., & Sceery, A. (1988). Attachment in late adolescence: working models, affect regulation, and representations of self and others. Child Development, 59, 135–146.
Kobus, K., & Reyes, O. (2000). A descriptive study of urban Mexican American adolescents’ perceived stress and coping. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 22, 163–178.
Kossewska, J. (1995). Młodzież studiująca i stres: problemy stresotwórcze i sposoby radzenia sobie ze stresem [Adolescent students and stress: problems causing stress and the ways of coping with stress]. Roczniki Komisji Nauk Pedagogicznych, XLVIII, 115–129.
Kossewska, J. (2008). Zasoby osobowe a agresja interpersonalna u młodzieży gimnazjalnej [Personal resources and interpersonal aggression at the youth of the grammar school]. In H. Wrona-Polańska (Ed.), Zdrowie–stres–choroba w wymiarze psychologicznym [Health–stress–disease in the psychological dimension] (pp. 145–159). Kraków: Impuls.
Kozielecki, J. (1981). Psychologiczna teoria samo wiedzy [The psychological theory of self-know ledge]. Warsaw: PWN.
Lachowska, B. (2010). Style rozwiązywania konfliktów i ich efekty w relacji miedzy rodzicami i adolescentami – prezentacja narzędzi pomiaru [Conflict resolution styles and their effects in relationships between parents and adolescents – presentation of measurement tools]. In D. Borecka-Biernat (Ed.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? [Conflict situations in family, school and peer environment] (pp. 180206). Warsaw: Wyd. Difin.
Lazarus, R. (2001). Paradygmat stresu i radzenia sobie [The paradigm of stress and coping]. Nowiny Psychologiczne, 3-4, 2–40.
Leary, M., & Kowalski, R. (2001). Lęk społeczny [Social ankiety]. Gdańsk: GWP.
Liberska, H., Matuszewska, M., & Freudenreich, D. (2013). Percepcja postaw rodzicielskich matek i ojców a zachowanie agresywne dorastających córek i synów [Perception of parental attitudes of mothers and fathers against aggressive behaviour of adolescent daughters and sons]. In D. Borecka-Biernat (Ed.), Zachowania agresywne dzieci i młodzieży. Uwarunkowania oraz możliwości ich przezwyciężania [Aggressive behaviours of children and adolescents. Conditions and possibilities of overcoming them] (pp. 78–98). Warsaw: Wyd. Difin.
Lohman, B., & Jarvis, P. (2000). Adolescent stressors, coping strategies, and psychological health studied in the family context. Journal of Youth and Adolescence, 29, 15–43.
Łosiak, W. (1995). Umiejscowienie kontroli, percepcja sytuacji a lęk w sytuacji egzaminacyjnej [Locus of control, perception of situation and fear in the situation of an exam]. Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych, XLVII, 107–114.
Łosiak, W. (2009). Stres i emocje w naszym życiu [Stress and emotions in our life]. Warsaw: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Łukaszewicz, M. (2002). Wpływ postaw rodzicielskich na poziom agresywności młodzieży [The influence of parental attitudes on the aggression level in adolescents]. Wychowanie Na Co Dzień, 7-8, 14–16.
Mendecka, G. (1998). Kary stosowane przez rodziców jako przejaw przemocy [Penalties used by parents as a manifestation of violence]. In Z. Brańka, & M. Szymański (Eds.), Agresja i przemoc we współczesnym świecie. Agresja i przemoc w instytucjach wychowawczych [Aggression and violence in the modern world. Aggression and violence in educational institutions] (vol. 2, pp. 83–91). Kraków: WSP.
Miłkowska, G. (2012). Agresja w okresie dorastania – charakterystyka, przejawy, przeciwdziałanie [Aggression in the period of adolescence – characteristics, symptoms, prevention]. In Z. Izdebski (Ed.), Zagrożenia okresu dorastania [Dangers of the adolescence] (pp. 91–110). Zielona Góra: Wyd. UZ.
Miłkowska-Olejniczak, G. (2002). Szkolne uwarunkowania zachowań agresywnych dzieci i młodzieży [School determinants of aggressive behaviours at children and youth]. In A. Doliński (Ed.), Modelowe rozwiązania działalności profilaktycznej w grupach dzieci i młodzieży [Model solutions of the preventive measures in children and youth groups] (pp. 57–70). Zielona Góra: Komenda Chorągwi Ziemi Lubuskiej ZHP.
Missotten, L. Ch., Van Leeuwen, K., Klimstra, T., & Branje, S. (2016). Adolescents’ conflict resolution styles toward mothers: the role of parenting and personality. Journal of Child & Family Studies, 25, 2480–2497.
Narayan, A. J., Chen, M., Martinez, P. P., Gold, P. W., & Klimes-Dougan, B. (2015). Interparental violence and maternal mood disorders as predictors of adolescent physical aggression within the family. Aggressive Behavior, 41, 253–266.
Niehoff, D. (2001). Biologia przemocy [The biology of violence]. Poznań: Media Rodzina.
Nitendel-Bujakowa, E. (2001). Lęki szkolne jako wyznacznik funkcjonowania dziecka [School fears as a determinant of child’s functioning]. Problemy Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego, 1, 15–37.
Obuchowska, I. (2001). Agresja dzieci w perspektywie rozwojowej [Aggression of children in a developmental perspective]. In M. Binczycka-Anholcer (Ed.), Agresja i przemoc a zdrowie psychiczne [Aggression and violence versus mental health] (pp. 45–59). Warsaw-Poznań: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.
Obuchowska, I. (2010). Adolescencja [Adolescence]. In B. Harwas-Napierała & J. Trempała (Eds.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka [Psychology of human development. Characteristics of the periods of human life] (vol. 2, pp. 163–201). Warsaw: PWN.
Plopa, M. (1983). Funkcjonowanie społeczno-emocjonalne młodzieży a percepcja postaw matek i ojców [Socio-emotional functioning of youth versus the perception of mothers’ and fathers’ attitudes]. Psychologia Wychowawcza, 2, 129–142.
Plopa, M. (2007). Psychologia rodziny: teoria i badania [Psychology of family: theory and research]. Kraków: Oficyna Wydawnicza “Impuls”.
Polak, K. (2010). Uczeń w sytuacji konfliktów szkolnych [A student in the situation of school conflicts]. In D. Borecka-Biernat (Ed.), Sytuacje konfliktowe w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym [Conflict situations in family, school and peer environment] (pp. 23–40). Warsaw: Wyd. Difin.
Pufal-Struzik, I., & Czarnecka, D. (2008). Ekspansja poza granice norm społecznych w zachowaniach młodzieży różnej płci [Expansion beyond the limits of social norms in the behaviour of adolescents of different genders]. In I. Pufal-Struzik (Ed.), O przekraczaniu granic własnych ograniczeń – z perspektywy psychotransgresjonalizmu [On crossing the limits of one’s own limitations – from the perspective of psycho-transgression] (pp. 19-174). Kraków: Oficyna Wydawnicza “Impuls”.
Ranschburg, J. (1993). Lęk, gniew, agresja [Fear, anger, aggression]. Warsaw: WSiP.
Ratzke, K., Sanders, M., Diepold, B., Krannich, S., & Cierpka, M. (1997). Uber Aggression und Gewalt bei Kinder in untrschiedlichen Konteten [Aggression and violence of children in different contexts]. Prais, Kinderpsychologie, Kinderpsychiatrie, 46, 153–168.
Rostowska, T. (1996). Transmisja międzypokoleniowa w rodzinie w zakresie zachowań agresywnych [Intergenerational transmission in the family in the scope of aggressive behaviours]. Przegląd Psychologiczny, 39, 177–186.
Rostowska, T. (2001). Konflikt międzypokoleniowy w rodzinie. Analiza psychologiczna [Generation gap in family. Psychological analysis]. Łódź: Wyd. UŁ.
Różańska-Kowal, J. (2004). Szkoła jako główne źródło stresu młodzieży w wieku dorastania [School as the main source of stress for the adolescents]. Kwartalnik Pedagogiczny, 3, 203–214.
Rychlak, J., & Legerski, A. (1967). A sociocultural theory of appropriate sexual role identification and level of personal adjustment. Journal of Personality, 1, 36–38.
Sikora, R., & Pisula, E. (2002). Przyczyny stresu i strategie radzenia sobie ze stresem u młodzieży w wieku 14-16 lat [Causes of stress and coping strategies in 14-16 years old adolescents]. Polskie Forum Psychologiczne, 2, 110–122.
Sikora, R., & Pisula, E. (2008). Wiek i płeć a radzenie sobie ze stresem przez młodzież w wieku 12–17 lat [Age and gender versus coping with stress by adolescents aged 12-17]. Przegląd Psychologiczny, 51, 405–421.
Skorny, Z. (1987). Dziecko agresywne – objawy, przyczyny, przeciwdziałanie [An agressive child – symptoms, reasons, prevention]. In W. Pomykało (Ed.), Vademecum dla rodziców dzieci od lat 6 do 10 [Vademecum for parents of children aged 6-10] (pp. 97–102). Warsaw: Wydawnictwo Współczesne.
Skripkauskaite, S., Hawk, S., Branje, S., Koot, H., van Lier, P., & Meeus, W. (2015). Reactive and proactive aggression: differential links with emotion regulation difficulties, maternal criticism in adolescence. Aggressive Behavior, 41, 214–226.
Spielberger, C., & Reheiser, E. (2003). Measuring anxiety, anger, depression and curiosity as emotional states and personality traits with the STAI, STAXI and STPI. In M. Hersen, M. Hilsenroth, & D. Segal (Eds.), Comprehensive handbook of psychological assessment (vol 2, pp. 70–86). Hoboken: John Wiley & Sons.
Spielberger, C., Reheiser, E., & Sydeman, S. (1995). Measuring the experience, expression and control of anger. In H. Kassinowe (Ed.), Anger disorders: Definitions, diagnosis, and treatment (pp. 49–67). Washington: Taylor & Francis.
Terelak, J. (2001). Psychologia stresu [The psychology of stress]. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza “Branta”.
Tomaszewski, T. (1984). Ślady i wzorce [Traces and models]. Warsaw: WSiP.
Tyszkowa, M. (1986). Zachowanie się dzieci w sytuacjach trudnych [The children’s behaviour in difficult situations]. Warsaw: PWN.
Tyszkowa, M. (1997). Odporność psychiczna [Psychic immunity]. In W. Pomykało (Ed.), Encyklopedia Pedagogiczna [Pedagogical Encyclopaedia] (pp. 475–478). Warsaw: Fundacja Innowacja.
Urban, B. (2005). Zachowania dewiacyjne młodzieży w interakcjach rówieśniczych [Deviant behaviours of adolescents in peer interactions]. Kraków: Wyd. UJ.
Van Doorn, M. D., Branje, S. J. T., VanderValk, I. E., & De Goede, I. H. A. (2011). Longitudinal spillover effects of conflict resolution styles between adelescents-parent relationships and adolescent friendships. Journal of Family Psychology, 25, 157–161.
White, D., Gallup, A., & Gallup, G. (2010). Indirect peer aggression in adolescence and reproductive behaviour. Evolutionary Psychology, 8, 49–65.
Wilczyńska, A., & Mazur, M. (2013). Gniew i empatia a poziom zagrożenia wykluczeniem społecznym u młodzieży [Anger and empathy and threats to social exclusion experienced by adolescents]. Psychologia Społeczna, 2, 191–202.
Wilmot, W., & Hocker, J. (2001). Interpersonal conflict. New York: McGraw-Hill.
Witkin, G. (2000). Stres dziecięcy [The child stress]. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Woźniak-Krakowian, A., & Wieczorek, G. (2009). Przemoc w szkole jako zjawisko społeczne [Violence at school as a social phenomenon]. In A. Woźniak-Krakowian, E. Napora, & I. Gomółka-Walaszek (Eds.), Problemy marginalizacji dzieci i młodzieży [The issues of children and youth marginalisation] (pp. 115–150). Częstochowa: Wyd. AJD.
Wrześniewski, K. (1991). Trójczynnikowy inwentarz stanów i cech osobowości [Three-factor personality states and traits inventory]. Przegląd Lekarski, 2, 222–225.
Wrześniewski, K. (1996). Style a strategie radzenia sobie ze stresem. Problemy pomiaru [Styles and strategies of coping with stress. Measurement issues]. In I. Heszen-Niejodek & Z. Ratajczak (Eds.), Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne [Human being in the situation of stress. Theoretical and methodological issues] (pp. 44–64). Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego.
Ziemska, M. (1973). Postawy rodzicielskie [Parental attitudes]. Warsaw: WP.
Ziemska, M. (1986). Rodzina a osobowość [Family and personality]. Warsaw: WP.
