Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweSądy w demokracjach konstytucyjnych: ewolucja społeczno-politycznych ról i kontrola konstytucyjna jako filar ochrony demokracji
Słowa kluczowe:
demokracja konstytucyjna, kontrola konstytucyjna, legitymizacja władzy sądowniczej, rządy prawa, społeczno-polityczne role, władza sądowniczaAbstrakt
Artykuł analizuje społeczno-polityczne role sądów w demokracjach konstytucyjnych – zarówno ugruntowanych, jak i nowych. Szczególną uwagę poświęcono kontroli konstytucyjnej jako mechanizmowi ochrony demokracji. Podkreślono różnice między dojrzałymi a młodszymi demokracjami, wskazując na ewolucję roli judykatywy wraz z rozwojem systemu politycznego.
Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, że sądy pełnią wielowymiarową rolę w demokracji konstytucyjnej, wpływając na stabilność polityczną, równowagę władz i kształtowanie świadomości obywatelskiej.
Downloads
Bibliografia
Americans Pass Judgment on Their Courts, https://news.gallup.com/poll/653897/ americans-pass-judgment-courts.aspx?utm_source=twitter&utm_medium=o_ social&utm_term=gallup&utm_campaign=x-news-courts_121824.
Antoszewski A., Herbut R., Systemy polityczne współczesnego świata, Gdańsk 2001.
Antoszewski A., Współczesne teorie demokracji, Warszawa 2016.
Barak A., A Judge on Judging: The Role of a Supreme Court in a Democracy, http://hdl. handle.net/20.500.13051/3109.
Barak A., The Judge in a Democracy, Princeton 2006.
Breczko A., Rola sądownictwa w ochronie konstytucji na tle ogólnych rozważań o systemie prawnym Wielkiej Brytanii, [w:] Z zagadnień współczesnych społeczeństw demokratycznych, red. A. Jamróz, S. Bożyk, Białystok 2006.
Confidence in the British judicial system, https://yougov.co.uk/topics/society/trackers/confidence-in-the-british-judicial-system. Countries and Territories, https://freedomhouse.org/country/scores.
Daniel K., Kryzys społecznego zaufania do sądów, „Studia Socjologiczne” 2007, nr 2.
Dijk van F., Perceptions of the Independence of Judges in Europe. Congruence of Society and Judiciary, Cham 2021.
Dimond P.R., The Supreme Court and Judicial Choice. The Role of Provisional Review in a Democracy, Ann Arbor 1989.
Doherty K., Pevnick R., Are There Good Procedural Objections to Judicial Review?, „Journal of Politics” 2014, t. 76.
Dworkin R., Law’s Empire, Cambridge 1986.
Farrar J.H., Dugdale A.M., Introduction to Legal Method, London 1990.
Ferrara A., Michelman F.I., Legitimation by Constitution. A Dialogue on Political Liberalism, Oxford 2021.
Habermas J., Constitutional Democracy: A Paradoxical Union of Contradictory Principles?, „Political Theory” 1998, t. 29, nr 6.
Heidrich D., Przyszłość międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc. Strategie zakończenia oraz rozwiązania rezydualne, ze szczególnym uwzględnieniem Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii, „Studia Europejskie” 2013, nr 3.
Held D., Modele demokracji, Kraków 2010. Knopek J., Europejskie systemy polityczne, Warszawa 2016.
Koncewicz T.T., „Demokracja walcząca” a sprawa polska. Czy czas działania już nadszedł?, „Palestra” 2014, nr 1–2.
Koncewicz T.T., „Demokracja walcząca” jako europejskie wyzwanie, zobowiązanie i przestroga, https://www.rp.pl/rzecz-o-prawie/art39644461-tomasz-tadeusz-koncewicz-demokracja-walczaca-jako-europejskie-wyzwanie-zobowiazanie-i-przestroga.
Koncewicz T.T., Bariery naszego myślenia o roli sądów. Pomiędzy perspektywą uniwersalną, polską i europejską (cz. 2), „Palestra” 2011, nr 11–12.
Koncewicz T.T., O obietnicach i granicach sali sądowej, „Co do zasady. Studia i analizy prawne” 2021, nr 1.
Koncewicz T. T., The „emergency constitutional review” and Polish constitutional crisis. Of constitutional self-defense and judicial empowerment, „Polish Law Review” 2016, t. 2 (1).
Koszowski M., Anglosaska doktryna precedensu. Porównanie z polską praktyką orzeczniczą, Warszawa 2010.
Kulesza W., Winczorek P., Demokracja u schyłku XX wieku, Warszawa 1992.
Linz J., Stepan A., Problems of Democratic Transition and Consolidation, Baltimore 1996.
Loewenstein K., Militant Democracy and Fundamental Rights, „American Political Science Review” 1937, t. 31, nr 3.
Majkusiak K., Status prawny sędziego we współczesnym systemie politycznym Stanów Zjednoczonych, [w:] Common law. Historia, praktyka, doktryna, konteksty, red. W. Włódarczak, Łódź 2022.
Michelman F.I., Legitimacy, the Social Turn, and Constitutional Review: What Political Liberalism Suggests, „Critical Quarterly for Legislation and Law” 2015, nr 3.
Schumpeter J.A., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, Warszawa 2009. Społeczne oceny wymiaru sprawiedliwości, „Komunikat z Badań CBOS” 2022, nr 95.
Szmulik B., Geneza i rozwój skargi konstytucyjnej w Europie, „Athenaeum” 2006, nr 14–15.
Terrett S., English Legal System. Introduction to English and EU Law, Cambridge 2008–2009.
The 2024 EU Justice scoreboard. Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Central Bank, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, Luxembourg 2024.
Tocqueville de A., O demokracji w Ameryce, Warszawa 2019.
