Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweRoman Rybarski o ustroju politycznym w latach 1918-1926
Słowa kluczowe:
naród, demokracja, rząd, parlament, konstytucja, obóz narodowy, obóz piłsudczykowskiAbstrakt
Roman Franciszek Rybarski (1887-1942) należał do wybitnych teoretyków i działaczy Narodowej Demokracji. Pozostawił szereg prac z zakresu ekonomii, prawa i polityki. Wśród tych ostatnich szczególne miejsce zajmują Naród, jednostka i klasa oraz Siła i prawo. Był prezesem Klubu Narodowego w Sejmie w latach 1928-1935 oraz przywódcą frakcji liberalnej zwanej grupą „starych” lub „profesorską” w Stronnictwie Narodowym. W artykule przedstawiono jego poglądy dotyczące problematyki ustrojowej. W pierwszym okresie istnienia niepodległej Rzeczypospolitej do roku 1922 Rybarski zdecydowanie opowiada się za ustrojem demokracji parlamentarnej i ideą państwa narodowego. Wybory 1922 r. i porażka w Zgromadzeniu Narodowym przy wyborze prezydenta Gabriela Narutowicza oraz tragiczne skutki jego śmierci powodują, że Rybarski, jak i inni działacze endeccy dostrzegają, że do niedawna tak bliski im parlamentaryzm staje się zgubny dla Polski. Rozpoczyna się jego krytyka, Rybarski podkreślał, że konstytucja doprowadza do krańcowości i absurdu zasadę rządów parlamentarnych. Niezadowolenie przeniosło się na wszystkie klasy i warstwy. Domagano się zmian, które stawały się koniecznością chwili.
Downloads
Bibliografia
Baranowski W., Rozmowy z Piłsudskim 1916-1931, Warszawa 1990.
Bardach J., Leśniodowski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2005.
Borzym S., Rybarskiego uzasadnienie koncepcji państwa narodowego, Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 2008.
Dmowski R., Pisma, t. X, Częstochowa 1938.
Friszke A., O kształt niepodległej, Warszawa 1989.
Grott B., Nacjonalizm i religia. Proces zespolenia nacjonalizmu z katolicyzmem w jedną całość ideową w myśli Narodowej Demokracji 1926-1939, Kraków 1984.
Halczak B., Publicystyka narodowo-demokratyczna wobec problemów narodowościowych i etnicznych II Rzeczypospolitej, Zielona Góra 2000.
Jakubiak K., Kategoria państwa w kształtowaniu koncepcji wychowania państwowego w II Rzeczypospolitej, [w:] Wychowanie a polityka. Mity i stereotypy w polskiej myśli społecznej XX wieku, red. W. Wojdyło, Toruń 2000.
Kawalec K.,Spadkobiercy niepokornych. Dzieje polskiej myśli politycznej 1918-1939, Wrocław 2000.
Kozicki S., O reformę konstytucji, „Przegląd Wszechpolski” 1922, nr 12.
Maj E., Narodowa Demokracja, [w:] Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna 1918-1939, red. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin 2001.
Paruch W., Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego 1926-1939, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005.
Paruch W., Trembicka K., Wybrane modele rozwiązywania problemów narodowościowych w polskiej myśli politycznej XX wieku, [w:] Oblicza i koncepcje rozwiązywania konfliktów w polskiej myśli politycznej XX wieku, red. A. Wojtas, M. Strzelecki, Bydgoszcz 2000.
Piłsudski J., Pisma zbiorowe, t. V, Warszawa 1937.
Rybarski R. , Naród, jednostka i klasa, Warszawa 1926.
Rybarski R., (A.E.K.), O romantyzmie i pracy organicznej, „Rok Polski” 1916, nr 1.
Rybarski R., (R. Torski), Aktywizm a pesymizm, „Rok Polski” 1919, nr 3.
Rybarski R., (W. Karniowski) W przededniu Sejmu ustawodawczego, „Rok Polski” 1919, nr 1-2.
Rybarski R., Kryzys ustroju politycznego, „Myśl Narodowa” 1926, nr 8.
Rybarski R., Osoby, hasła, idee, „Myśl Narodowa” 1925 nr 12.
Rybarski R., Państwo buforowe, „Rok Polski” 1917, nr 2.
Rybarski R., Państwo narodowe i państwo narodowości, „Przegląd Wszechpolski”, 1922, nr 8.
Rybarski R., Potrzeba rządu, „Gazeta Warszawska” 16.11.1924, nr 314.
Rybarski R., Rozstaje drogi, „Gazeta Warszawska Poranna” 3.04.1926, nr 93.
Rybarski R., Tradycje niewoli, „Myśl Narodowa” 1925, nr 6.
Skwarczyński A., Rewolucja moralna, „Droga” 1926 nr 15.
Sokół W., Legitymizacja systemu politycznego w Drugiej Rzeczypospolitej jako element bezpieczeństwa państwa, [w:] Sen o potędze. Bezpieczeństwo-suwerenność-mocarstwowość. Rzeczpospolita Polska 1918-1939, red. E. Maj, Lublin 2014.
Wapiński R., Pokolenia Drugiej Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Historyczny” 1983, z. 3.
Wapiński R., Z dziejów tendencji nacjonalistycznych. O stanowisku narodowej demokracji wobec kwestii narodowej w latach 1893-1939, „Kwartalnik Historyczny” 1973, z. 4.
Waskan J., Idea państwa narodowego w myśli politycznej Romana Rybarskiego do 1939 roku, Wydawnictwo UKW, Bydgoszcz 2018.
Wojdyło W., Wychowanie jako forma działania politycznego w myśli społeczno-politycznej obozu narodowego w latach 1926-1939, [w:] Wychowanie i polityka. Między wychowaniem narodowym a państwowym, red. W. Wojdyło, Toruń 1999.
