Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweBrygadowe Koło Młodych „Pogoń” wobec rozłamu politycznego emigracji w 1954 roku
Słowa kluczowe:
emigracja niepodległościowa, Brygadowe Koło Młodych „Pogoń”, Zygmunt Czarnecki, Władysław Anders, August ZaleskiAbstrakt
Utworzone 3 maja 1949 r. w Londynie, z inicjatywy ppłk. dypl. Zygmunta Czarneckiego, Brygadowe Koło Młodych „Pogoń” oficjalnie było organizacją młodzieżową, nieoficjalnie – zajmując się wyszkoleniem wojskowym młodzieży emigracyjnej – wpisywało się w realizację koncepcji wojskowych władz polskich na uchodźstwie jako struktura na potrzeby polskiej armii, która miałaby być użyta w działaniach kolejnej wojny światowej. Popierane przez gen. Władysława Andersa stało się, wraz ze swoim komendantem Z. Czarneckim, świadkiem i mimowolnym uczestnikiem konfliktu we władzach polskich na emigracji, a następnie całej społeczności wychodźczej. Postawa Pogończyków, a szczególnie stanowisko Czarneckiego wobec kryzysu politycznego 1954 r., zwana „taktyką podwójnego podporządkowania” i zachowania lojalności wobec obu stron konfliktu, w pośredni sposób doprowadziła do kryzysu i rozłamu BKM „Pogoń”, który był początkiem końca tej organizacji.
Downloads
Bibliografia
Materiały archiwalne
Z. Czarnecki, Plan działania z 20 października 1954 r. (szkic odręczny), AIPMS, sygn. kol. 397, t. 76.
List gen. Mieczysława Wariwody do Komendanta Głównego POWN „Pogoń”, Komendantów Obszaru Samodzielnych Rejonów oraz Inspektorów Pionu Wojskowego i Weterańskiego, zawierający wyciąg z Rozkazu Komendanta Głównego POWN „Pogoń” z 19 marca 2007 r., druk, Londyn bdw.
Księga Pamiątkowa „Pogoni” z lat 1952–1961, AIPMS, sygn. kol. 397, t. 64.
Notatka „BKM Pogoń”, bd., AIPMS, sygn. kol. 397, t. 114.
Pismo Z. Czarneckiego do gen. W. Andersa z 23 lutego 1967 r., AIPMS, sygn. kol. 397, t. 63. „Pogoń” – źródło LINA, 3 września 1962 r., AIPN, TRO, sygn. 01227/415, k. 218.
Protokół z odprawy Komendy „Pogoni” z 23 lutego 1967 r., AIPMS, sygn. kol. 397, t. 92.
Przemówienie Komendanta na otwarcie roku szkolnego 1952/1953 w Szkole Oficerskiej „Pogoni” w kompanii szkolnej „Ogniwo” z 11 października 1952 r., AIPMS, sygn. kol. 397, t. 81.
Statut Brygadowego Koła Młodych „Pogoń”, „Pogoń”, styczeń–luty 1950, nr 1.
Stenogram rozmowy z TW „Mosińskim” z 29 listopada 1963 r., AIPN, SO, sygn. 01419/6.
„Szkoła oficerska” „POGOŃ” 1955, AIPN, Teczka Rozpracowania Obiektowego (dalej: TRO), sygn. 01227/415, k. 223.
Załącznik do notatki z 21 października 1966 r., AIPN, Sprawa Obiektowa (dalej: SO), sygn. 01419/6, k. 54.
Protokół z odprawy Komendy „Pogoni” z 23 lutego 1967 r., AIPMS, sygn. kol. 397, t. 92.
Monografie i artykuły w drukach zwartych
Z. Czarnecki, Moja walka o zgodę. Fakty i dokumenty, Londyn, sierpień 1967.
A. Dobroński, Brygadowe Koło Młodych „Pogoń”, [w:] II Korpus Polski w kampanii włoskiej i losy jego żołnierzy w wojnie, red. J. Smoliński, K. Piwowarska, Warszawa 2008.
A. Friszke, Życie polityczne emigracji, Warszawa 1999.
S. Mayer, BKM Pogoń 1949–1969, Chicago 1969.
T. Piesakowski, Brygadowe Koło Młodych „Pogoń”, [w:] Materiały do dziejów polskiego uchodźstwa niepodległościowego, t. 2: Mobilizacja uchodźstwa do walki politycznej 1945–1990, red. L. Kliszewicz, Londyn 1995.
J. Smoliński, Koncepcje odtwarzania PSZ na Zachodzie oraz aktywności wojskowej, [w:] Polskie Siły Zbrojne po II wojnie światowej. Klęska zwycięzców, red. J. Smoliński, Warszawa 2016.
R. Turkowski, Parlamentaryzm polski na uchodźstwie 1945–1972, Warszawa 2001.
A. Zaćmiński, Emigracja polska w Wielkiej Brytanii wobec możliwości wybuchu III wojny światowej 1945–1954, Bydgoszcz 2003.
P. Ziętara, Misja ostatniej szansy. Próba zjednoczenia polskiej emigracji politycznej przez generała Kazimierza Sosnkowskiego w latach 1952–1956, Warszawa 1995.
Artykuły w drukach ciągłych
Bezprawne chwyty, „Orzeł Biały” 1956, nr 37.
Z. Czarnecki, „Pogoń”. Geneza ruchu, „Pogoń” 1953, nr 10/12.
Doroczny obchód „Pogoni”, „Orzeł Biały” 1955, nr 32.
A. Milker, Święto „Pogoni”, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” (Londyn), 12.10.1965.
G. Ostasz, Brygadowe Koło Młodych „Pogoń” – wychodźcza podchorążówka, „Prace Historyczno-Archiwalne” 2008, t. XX. Polska Organizacja Wojskowo-Niepodległościowa „Pogoń”, „Weteran” 1999, nr 3–4. 5. Sierpnia 1950.
Generalny Inspektor Generalny Inspektor PSZ wizytuje Brygadowe Koło Młodych „Pogoń”, „Pogoń” 1950, nr 8.
K. Sabbat, Osiemnaście lat pracy Zjednoczenia Narodowego, „Tydzień Polski”, 5.08.1972, nr 32 (186).
T. Stańczyk, Druga kadrowa w trzeciej wojnie światowej, „Rzeczpospolita” 10.11.2003, nr 262.
K. Wasilewski, Kto chciał III wojny światowej?, „Przegląd” 2014, nr 15.
A. Winogrodzki, Szkoła Podchorążych, [w:] „Pogoń”, Walka o wolność gdy raz się zaczyna..., Chicago b.d.w.
R. Zapart, Brygadowe Koło Młodych „POGOŃ”. Następcy I kadrowej i Legionów Józefa Piłsudskiego, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2008, nr 5–6.
R.M. Żegunia, Archiwalia emigracyjnych organizacji społecznych na przykładzie Brygadowego Koła Młodych „Pogoń”, „Archiwista Polski” 2018, nr 3–4 (91–92).
R.M. Żegunia, Brygadowe Koło Młodych „Pogoń” w materiałach Aparatu Bezpieczeństwa PRL, „Archiwum Emigracji, Studia – Szkice – Dokumenty” 2017, z. 1–2 (24–25).
