Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweDon Fidél Pereira. Oblicza i historie władcy Górnej Urubamby
DOI:
https://doi.org/10.26881/kg.2025.1.07Słowa kluczowe:
Fidél Pereira, rodzina Pereirów, lud Matsigenka, peruwiańska Amazonia, dorzecze UrubambyAbstrakt
Celem niniejszego tekstu jest przedstawienie postaci Fidéla Pereiry (circa 1886-88 – 1974). Był on człowiekiem dwóch kultur – pół Latynosem (Peruwiańczykiem), pół-Matsigenką. W obydwu z nich był wysoce kompetentny. Do dziś jest też postacią bardzo kontrowersyjną. Wielu Matsigenków pamięta go jako bezlitosnego patrona (szefa), słynącego z okrucieństwa wobec swych tubylczych niewolników, wielu zaś misjonarzy, a nawet antropologów przedstawia go jako wartościowego współpracownika i interesującego rozmówcę / informatora.
Downloads
Bibliografia
Álvarez F., Muerte de Monseñor Enrique Alvarez y subida a Quillabamba, w: R. Álvarez Lobo (red.), Sepahua II: Fundación de una misión católica en el Bajo Urubamba, Misioneros Dominicos & Enotria S.A., Lima 1996, s. 247−264.
Álvarez Lobo R., Sepahua I: Motivos para crear una misión católica en el Bajo Urubamba, Misioneros Dominicos & Enotria S.A., Lima 1996.
Anonim, Chonta y palmito: Páginas sobre género y educación, Gesto Comunicación Integrada, Lima 1999.
Baer G., Cosmologia y shamanismo de los matsiguenga (Perú Oriental), Ediciones Abya Yala, Quito 1994.
Bowman I., The Andes of Southern Peru: Geographical Reconnaissance along the Seventy-Third Meridian, Henry Holt and Company, New York 1916.
Davis P., Los machiguengas aprenden a leer: Breve historia de la educación bilingüe y el desarrollo comunal entre los machiguengas del Bajo Urubamba, Pontificia Universidad Católica del Perú & Instituto Lingüístico de Verano, Lima 2002.
Fernández W., Excursión misionera por el Río Urubamba, w: R. Alonso Ordieres (red.), La vida del pueblo Matsiguenga: Aporte etnográfico de los Misioneros Dominicos al estudio de la cultura Matsiguenga (1923−1978), Centro Cultural José Pío Aza & Misioneros Dominicos, Lima 2006, s. 190−195.
Ferrero A., La moral machiguenga, w: R. Alonso Ordieres (red.), La vida del pueblo Matsiguenga: Aporte etnográfico de los Misioneros Dominicos al estudio de la cultura Matsiguenga (1923−1978), Centro Cultural José Pío Aza & Misioneros Dominicos, Lima 2006, s. 266−275.
Gade D.W., Spell of the Urubamba: Anthropogeographical Essays on an Andean Valley in Space and Time, Springer, Cham & Heidelberg & New York & Dordrecht & London 2016.
Hvalkof S., Veber H., Los ashéninka del Gran Pajonal, w: F. Santos Granero, F. Barclay (red.), Guía Etnográfica de la Alta Amazonía. Volumen V, Smithsonian Tropical Research Institute, IFEA, Panamá & Lima, 2005, s. 75−279.
Johnson A., Families of the Forest: The Matsigenka Indians of the Peruvian Amazon, University of California Press, Berkeley & Los Angeles & London 2003.
Kairski M.,, Indianie Ameryki Środkowej i Południowej. Demografia, rozmieszczenie, sytuacja etno-kulturowa. Tom I. Analiza etnologiczna, Poznań, Warszawa, 1999.
Lepecki M.B., Wschodnie Peru czyli Montanja ze szczególnym uwzględnieniem departamentu Loreto i dorzecza rzeki Ucayali, Naukowy Instytut Emigracyjny, Warszawa 1930.
Métraux A., Review of: „Chaingavane: el Pongo de Mainique y los petroglifos”. Fidél Pereira (Revista del Museo Nacional 13:84-93, Lima, 1944), ,,The Journal of American Folklore” 1946, nr 59 (234), s. 550
Napolitano D., La leishmaniasis en la comunidad nativa machiguenga de Monte Carmelo, sudeste del Perú: Perspectiva antropológica, UNSAAC, Cusco 2002.
Renard-Casevitz F.M., Dollfus O., Geografía de algunos mitos y creencias: Espacios simbólicos y realidades geográficas de los Machiguenga del Alto Urubamba, “Amazonía Peruana” 1988, nr 8 (16), s. 7−40.
Rosengren D., In the Eyes of the Beholder: Leadership and the Social Construction of Power and Dominance among the Matsigenka of the Peruvian Amazon, Göteborgs Etnografiska Museum, Göteborg 1987.
Rosengren D., Los matsigenka, w: F. Santos Granero, F. Barclay (red.), Guía Etnográfica de la Alta Amazonía. Volumen IV, Smithsonian Tropical Research Institute, IFEA, Panamá & Lima 2004, s. 1−157.
Snell B.A., Diccionario matsigenka-castellano con índice castellano, notas enciclopédicas y apuntes gramaticales, Instituto Lingüístico de Verano, Lima 2011.
Vargas Llosa M., Gawędziarz, tłum. C. Marrodán Casas, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 1997.
