Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweHenryk Elzenberg (1887–1967). Zarys biografii i poglądów
Słowa kluczowe:
aksjologia, Elzenberg, szkoła lwowsko-warszawska, wartość perfekcyjna, wartość utylitarnaAbstrakt
Artykuł przedstawia zarys biografii Henryka Elzenberga oraz główne założenia jego poglądów aksjologicznych.
Według filozofa należy rozróżnić wartość w sensie perfekcyjnym i wartość w sensie utylitarnym; tylko ta pierwsza ma znaczenie aksjologiczne. Wartość perfekcyjna przejawia się w dwóch aspektach – etycznym i estetycznym; wartościowy znaczy taki, jaki powinien być. System, który Elzenberg próbował zbudować, dzielił się na aksjologię merytoryczną i aksjologię formalną; nie osiągnął on jednak postaci zadowalającej samego autora.
Bibliografia
Elzenberg H., Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu, Kraków 1963; wyd. 2 uzupełnione i z indeksem rzeczowym, opr. M. Woroniecki, Kraków 1994, oraz 3, opr. W. Tyburski, R. Wiśniewski, Toruń 2002.
Elzenberg H., Le sentiment religieux chez Leconte de Lisle, Paris 1909; wyd. polskie pod tytułem Odczuwanie religii u Leconte de Lisle’a, tłum. P. Bobowska-Nastarzewska, Toruń 2013.
Elzenberg H., Marek Aureliusz: z historii i psychologii etyki, Lwów i Warszawa 1922.
Elzenberg H., Pisma estetyczne, opr. L. Hostyński, Lublin 1999.
Elzenberg H., Pisma etyczne, opr. L. Hostyński, Lublin 2001.
Elzenberg H., Podstawy metafizyki Leibniza, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny” 1917, Ser. 2, t. 35, og. zb. t. 60. Odbitka: Akademia Umiejętności, Druk. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1917.
Elzenberg H., Próby kontaktu: eseje i studia krytyczne, Kraków 1966.
Elzenberg H., Wartość i człowiek: rozprawy z humanistyki i filozofii, Toruń 1966.
Elzenberg H., Z filozofii kultury, opr. M. Woroniecki, Kraków 1991.
Elzenberg H., Z historii filozofii, opr. M. Woroniecki, Kraków 1995.
Henryk Elzenberg (1887–1967). Dziedzictwo idei. Filozofia-aksjologia-kultura, red. T. Tyburski, Toruń 1999.
Hostyński L., Mistrz i uczeń. O Henryku Elzenbergu i Zbigniewie Herbercie, „Tygodnik Powszechny” 1999, nr 1/2, s. III, VIII.
Hostyński L., O wartościach. Aksjologia formalna, estetyka i etyka Henryka Elzenberga, Lublin 1991.
Leibniz G. W., Monadologia. Przekład i wstęp Henryka Elzenberga, opr. M. Woroniecki, Toruń 1991.
Tyl M., Elzenberg i Herbert, w: Pojęcia kiełkujące z rzeczy; filozoficzne inspiracje twórczości Zbigniewa Herberta, Kraków 2010.
Woleński J., Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska, Warszawa 1985.
Wolniewicz B., Aksjomat Elzenberga, „Przegląd Filozoficzny” 2017, R. 26, nr 4(104), s. 277–288.
Wolniewicz B., Filozofia i wartości, t. 1, Warszawa 1993, t. 2, 1998, t. 3, 2003, t. 4, 2016.
Wolniewicz B., Z aksjologii Elzenberga, „Etyka” 1990, nr 25, s. 7–16.
Woroniecki M., Elzenbergowska próba systemu, „Acta Universitatis Nicolai Copernici, Filozofia XII, Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1991, z. 228, s. 9–28.
Woroniecki M., O życiu Henryka Elzenberga, „Studia Filozoficzne” 1986, nr 12, s. 75–82.
Zbigniew Herbert, Henryk Elzenberg. Korespondencja, red. i posłowie B. Toruńczyk, Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2002, 7–X.
Zubelewicz J., Ewolucja aksjologii Elzenberga w świetle jego tekstów. Analiza filologiczno-filozoficzna, „Przegląd Filozoficzny” 2017, R. 26, nr 4(104), s. 372–388.
Zubelewicz J., Jasińska-Zubelewicz E., Bibliografia Henryka Józefa Marii Elzenberga, Warszawa 2012.
