Miłość

Abstrakt

Tekst pochodzi z archiwów wchodzących w skład spuścizny Henryka Elzenberga. Jest on rezultatem usiłowań filozofa zmierzających do pewnego usystematyzowania pojęcia i zjawiska miłości. Według samego Autora, ów zarys takiej klasyfikacji należy odbierać jako zbiór luźnych zapisków o zróżnicowanym charakterze, nie stanowiących całości. Definiując istotę miłości, filozof wyodrębnia dwie główne grupy teorii miłości w zależności od tego, czy kochaną rzecz uważa się za absolutną czy względną. Jednocześnie stara się wyszczególnić podstawowe wartości mogące wzbudzać miłość, które obejmują: identyczność lub podobieństwo, piękno lub dobro oraz użyteczność lub przyjemność. Trojaki charakter moralny miłości wynika ze sposobu obchodzenia się z danym obiektem miłości: uwielbianie/poważanie, posiadanie/panowanie, pragnienie jego dobra/życzenie mu dobrze. Jeśli chcemy opisać szczęście miłości w odróżnieniu od etycznej lub estetycznej wartości miłości, potrzeba nam wyszczególnienia rozmaitych konfiguracji różnych rodzajów kochania i bycia kochanym, jakie występują w poszczególnych zjawiskach miłosnych, pozwalających na zbadanie uwarunkowań wyborów miłosnych oraz źródeł miłosnych nieporozumień. Odwołanie się do psychologii miłości między mężczyzną a kobietą pomaga w wydzieleniu jej dwóch istotnych składowych, tej tkwiącej w zmysłach i tej zakorzenionej w psychice. Jeśli chodzi o drugi składnik – komplementarną naturę psychologicznej męskości i kobiecości – wyróżnić można dalsze dwa typy miłości w oparciu o ich przeciwstawne cechy: niższy – kiedy to kobieta jawi się jako niewolnica, oraz wyższy, kiedy to jawi się ona jako królowa. Ostatecznym ideałem miłości wydaje się być związek pokrewnych dusz jako droga do złagodzenia samotności, nieodłącznie związanej z poczuciem własnego jednostkowego bycia, poprzez wyjście poza siebie i uzewnętrznianie się.