Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweZmiana cyklu hydrologicznego w zlewisku Morza Bałtyckiego
DOI:
https://doi.org/10.26881/tutg.2025.2.04Słowa kluczowe:
cykl hydrologiczny, zlewisko Morza Bałtyckiego, zmiana klimatu, odpływ, parowanie, opadyAbstrakt
Artykuł analizuje wpływ współczesnej zmiany klimatu na cykl hydrologiczny w zlewisku Morza Bałtyckiego. Przedstawia, w jaki sposób rosnące temperatury powietrza i wód, intensyfikacja opadów atmosferycznych, zmiany w parowaniu i odpływie zakłócają równowagę wodną całego regionu Bałtyku. Skutki tych zaburzeń obejmują zwiększone ryzyko powodzi, długotrwałych susz oraz pogorszenie warunków dla ekosystemów wodnych, lądowych i miejskich. W artykule podkreślono, że elementy cyklu hydrologicznego są wzajemnie zależne. Zmiana jednego z elementów cyklu, na przykład wzrost parowania, wpływa na bilans opadów i odpływ powierzchniowy. W konsekwencji prowadzi to do negatywnych skutków dla środowiska, takich jak ograniczenie zasobów wodnych, degradacja wyżej wymienionych ekosystemów oraz częstsze występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych.
Downloads
Bibliografia
Alsmo, T., Alsmo, C. (2016). A comparison of relative humidity between two Swedish buildings with different ventilation solutions. Journal of Environmental Protection, 7(7), s. 959-971.
Boulahia, R., Jäggi, A., Dahle, C., Rebischung, P. (2022). The water cycle of the Baltic Sea region from GRACE/GRACE-FO missions and ERA5 data. Frontiers in Earth Science, 10. CC-BY 4.0
Bumke, K., Karger, U., Hasseh, L., Niekampi, K. (1998). Evaporation over the Baltic Sea as an Example of a Semi-Enclosed Sea. 71(2), s. 249-261.
Cardell, M.F., Amengual, A., Romero, R., Ramis, C. (2020). Future extremes of temperature and precipitation in Europe derived from a combination of dynamical and statistical approaches. International Journal of Climatology, 40, s. 4800-4827.
Ehtasham, L., Sherani, S.H., Nawaz, F. (2024). Acceleration of the hydrological cycle and its impact on water availability over land: an adverse effect of climate change. Meteorology Hydrology and Water Management, 12(1).
Eki, R. (2017). Ecology, stormwater management and environmental security in urban centers of developing countries. International Youth Peace Conference, Nigeria, 9-11, Godfrey Okoye University: Ugwuomu.
Gulev S.K., Thorne P.W, Ahn J., Dentener F.J., Domingues C.M., Gerland S.,Gong D., Kaufman D.S., Nnamchi H.C., Quaas J., Rivera J.A., Sathyendranath S., Smith S.L., Trewin B., von Schuckmann K., Vose R.S. (2021). Changing State of the Climate System. In Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change Cambridge University Press, s. 287–422. CC-BY-NC-ND 4.0
Johansson J. (2016). Total and Regional Runoff to the Baltic Sea. HELCOM Baltic Sea Environment Fact Sheet. Dostępne do wykorzystania i powielania z podaniem źródła zgodnie z polityką danych HELCOM.
Lehmann A., Myrberg K., Post P., Chubarenko I., Dailidiene I., Hinrichsen H.-H., Hüssy K., Liblik T., Meier HEM, Lips U. i Bukanova T. (2022). Salinity dynamics of the Baltic Sea. Earth System Dynamics, 13, s. 373–392.
Mačiulytė, V., Rimkus, E., Valiukas, D., Stonevičius, E. (2023). Long-term precipitation events in the eastern part of the Baltic Sea region. Oceanologia, 65(1), s. 141-150.
Martin P.A., Fisher L., Pérez-Izquierdo L., Biryol C., Guenet B., Luyssaert S., Manzoni S., Menival C., Santonja M., Spake R., Axmacher J.C., Yuste J.C. (2024). Meta-analysis reveals that the effects of precipitation change on soil and litter fauna in forests depend on body size. Glob Change Biology.
Meier H. E. M., Kniebusch M., Dieterich C., Gröger M., Zorita E., Elmgren R., Myrberg K., Ahola M. P., Bartosova A., Bonsdorff E., Börgel F., Capell R., Carlén I., Carlund T., Carstensen J., Christensen O. B., Dierschke V., Frauen C., Frederiksen M., Gaget E., Galatius A., Haapala J. J., Halkka A., Hugelius G., Hünicke B., Jaagus J., Jüssi M., Käyhkö J., Kirchner N., Kjellström E., Kulinski K., Lehmann A., Lindström G.,
May W., Miller P. A., Mohrholz V., Müller-Karulis B., Pavón-Jordán D., Quante M., Reckermann M., Rutgersson A., Savchuk O. P., Stendel M., Tuomi L., Viitasalo M., Weisse R., Zhang W. (2022a). Climate change in the Baltic Sea region: a summary. Earth System Dynamics, 13, s. 457-593. CC BY 4.0.
Meier H.E.M., Saraiva S., Höglund A., Arheimer B., Börgel F., Dieterich C., Dutra E., Gröger M., Hordoir R., Kjellström E., Lara C., Lämmel T., Nilsson J., Pemberton P., Schimanke S., Wang S., (2022b). Climate change impacts on eutrophication and oxygen deficiency in the Baltic Sea: A model ensemble study. Earth System Dynamics, 13(2), s. 457-478.
Mohrholz V., 2018. Major Baltic Inflow Statistics-Revised. Frontiers in Marine Science, 5, s.384.
Mohamed Y.A., Savenije H.H.G., Bastiaanssen W.G.M., van den Andel A.C.M. (2012). Wetland versus open water evaporation: An analysis and literature review. Physics and Chemistry of the Earth, 47-48, s. 114-121.
Pörtner H.-O., Roberts D. C., Tigno, M., Poloczanska E. S., Mintenbeck K., Alegría A., Craig M., Langsdorf S., Löschke S., Möller V., Okem A., Rama B. (red.) (2022). Climate Change 2022: Impacts, Adaptation, and
Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press.
Raudsepp U., Maljutenko I., Barzandeh A., Uiboupin R., Lagemaa P. (2022). Baltic Sea freshwater content. Earth System Dynamics, 13(2), s. 457-475.
Siegel H., Gerth M. (2018). Sea Surface Temperature in the Baltic Sea 2018. Leibniz Institute for Baltic Sea Research Warnemünde (IOW). Dostępne do wykorzystania i powielania z podaniem źródła zgodnie z polityką danych HELCOM.
Smedman A.-S., Gryning S.-E., Bumke K., Högström U., Rutgersson A. , Batchvarova E., Peters G., Hennemuth B., Tammelin B., Hyvönen R., Omstedt A., Michelson D., Andersson T., Clemens M. (2005). Precipitation and Evaporation Budgets over the Baltic Proper: Observations and Modelling. Journal of Atmospheric and Ocean Science, 10 (3), s. 163-191
Źródła internetowe:
[[1] https://naszbaltyk.pl/cechy-morfometryczne/ [dostęp: 18.06.2025]
[2] https://fundacjamare.pl/hydrologia-baltyku/ [dostęp: 18.06.2025]
[3] Borek D., Gorzelak M., Gustyn J., Kubecka A., Morytz-Balska E., Piłka R., Safader M., Wójcik J., Zielkowska A., Polska na drodze zrównoważonego rozwoju, dostępny na: https://raportsdg.stat.gov.pl/2020/cel6.html#:~:text=Woda%20zajmuje%20ponad%2070%25%20powierzchni,s%C5%82odkie%20b%C4%99d%C4%85ce%20%C5%BAr%C3%B3d%C5%82em%20wody%20pitnej [dostęp: 19.06.2025]
[4] Rafferty J., Evaporation, dostępny na: https://www.britannica.com/science/evaporation [dostęp: 15.06.2025]
[5] Popkiewicz M., Kardaś A. Malinowski Sz., Efekt cieplarniany dla średniozaawansowanych (1): Termiczna struktura atmosfery, dostępny na: https://naukaoklimacie.pl/aktualnosci/efekt-cieplarnianydla-sredniozaawansowanych-1-termiczna-struktura-atmosfery-408 CC BYNC-ND 3.0 PL [dostęp: 13.05.2025]
[6] https://en.wikipedia.org/wiki/Geography_of_Latvia#Climate [dostęp: 03.04.2025]
[7] https://simple.wikipedia.org/wiki/Climate_ of_Denmark [dostęp: 03.04.2025]
[8] https://en.wikipedia.org/wiki/Climate_of_Sweden [dostęp: 03.04.2025]
[9] https://en.wikipedia.org/wiki/Vilnius#Climate [dostęp: 03.04.2025]
[10] https://www.pogodairadar.pl/wiadomoscipogodowe/ile-dni-w-polsce-jest-deszczowych--1e7994c7-21dd-4643-a863-18eddd264603 [dostęp: 30.04.2025]
[11] https://climateknowledgeportal.worldbank.org/ [dostęp: 05.05.2025]
[12] Korosec M., Warm wave: Central and Eastern Europe warms up this week, dostępny na: https://www.severeweather.eu/global-weather/warm-waveheat-dome-europe-march-2025-mk/ [dostęp: 15.06.2025]
[13] https://www.copernicus.eu/en/media/image-day-gallery/precipitationanomaly-europe-march-2025 CC-BY 4.0 [dostęp: 03.04.2025]
[14] Djaków P., Zmiana klimatu w Polsce na mapkach, dostępny na: https://naukaoklimacie.pl/aktualnosci/zmiana-klimatuw-polsce-na-mapkach-468 CC BY-NCND 3.0 PL [dostęp: 03.05.2025]
[15] https://www.dwd.de/EN/ourservices/rcccm/int/rcccm_int_sno.html [dostęp: 05.05.2025]
[16] Djaków P., Polskie zimy w XX i XXI wieku (cz. 2) https://naukaoklimacie.pl/aktualnosci/polskie-zimy-w-xx-i-xxi-wieku-cz-2-273 CC BY-NC-ND 3.0 PL [dostęp: 03.05.2025]
[17] https://archive.iwlearn.net/helcom.fi/environment2/nature/en_GB/facts/index.html [dostęp: 12.06.2025]
[18] https://naszbaltyk.pl/hydrologia/ [dostęp: 15.06.2025]
[19] https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=135519265 CC BY-SA 4.0 [dostęp: 14.06.2025]
