Między totalizmem a jednostkowością. Literatura wobec wojny (z Ukrainą w tle)

Autor

  • Maciej Michalski Uniwersytet Gdański

DOI:

https://doi.org/10.26881/jk.2023.16.01

Słowa kluczowe:

war, literature, individuality, totalism

Abstrakt

The article discusses various forms and aspects of the conceptualization of war as a tension between the individual and the total. The starting point is the philosophical reflection of B. Miciński, E. Levinas and G.W. Hegel, and then the conception of war as a form of totalizing, e.g. by subordinating it to ideology, nationality and other forms of collective identity, and reducing man to a material or numerical dimension, are presented. War is often described as an autonomous and inhuman force depriving man of subjectivity and agency. On the other hand, the literature analyzed in the article, mainly non-fictional, often focuses on saving individuality through the description of individual stories. Such conceptualizations also appear in reportages about the war in Ukraine.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Bieliaszyn W., „Wzorcowy byłby nie pierwszy raz skazany, po 15 latach odsiadki za zabójstwo, ciężkie uszkodzenie ciała, rozbój, włamanie, pobicie policjanta”. Kogo rekrutuje rosyjska armia, „Gazeta Wyborcza” 1.07.2023.

Butler J., Ramy wojny. Kiedy życie godne jest opłakiwania?, przeł. A. Czarnacka, Warszawa 2011.

Domańska E., Historia ratownicza, „Teksty Drugie” 2014, nr 5.

Drakulić S., Oni nie skrzywdziliby nawet muchy. Zbrodniarze wojenni przed trybunałem w Hadze, przeł. J. Szacki, Warszawa 2006.

Haytock J., Women’s/War Stories, „War, Literature & the Arts: An International Journal of the Humanities” 27 (June 2015), s. 2, [dostęp online: 2.08.2023].

Hillman J., Miłość do wojny, przeł. J. Korpanty, Warszawa 2017.

Jagielski W., Dobre miejsce do umierania, Warszawa 2005.

Jagielski W., Wszystkie wojny Lary, Kraków 2015.

Klay P., OIF, [w:] tegoż, Przerzut, przeł. K. Cieślik, Warszawa 2023 [ebook: epub].

Korczyński P., Piętnaście sekund. Żołnierze polscy na froncie wschodnim, Warszawa 2023 [ebook: epub].

Lamb Ch., Nasze ciała, ich pole bitwy. Co wojna robi kobietom, przeł. A. Sobolewska, Kraków 2023 [ebook: epub].

Leder A., Rysa na tafli. Teoria w polu psychoanalitycznym, Warszawa 2016 [ebook: epub].

Lévinas E., Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, przeł. M. Kowalska, wstęp B. Skarga, Warszawa 1998.

Lindqvist S., Już nie żyjesz. Historia bombardowań, przeł. E. Wojciechowska, Warszawa 2023.

Lokshin P., Jak Rosjanie próbują sabotować wojnę Putina, „Gazeta Wyborcza” 21.07.2022, https://wyborcza.pl/7,179012,28711143,jak-rosjanie-probuja-sabotowac-wojneputina-die-welt.html [dostęp: 20.08.2023].

Maalouf A., Zabójcze tożsamości, przeł. H. Lisowska-Chehab, Warszawa 2002.

Metz S., Cuccia P., Defining War for the 21st Century. Strategic Studies Institute Annual Strategy Conference Report, February 2011, https://www.files.ethz.ch/isn/126626/pub1036.pdf [dostęp: 4.08.2023].

Miciński B., O nienawiści, okrucieństwie i abstrakcji, [w:] tegoż, Podróże do piekieł i inne eseje, Kraków 1994, s. 130.

Miller K., 13 wojen i jedna. Prawdziwa historia reportera wojennego, Kraków 2013.

Mills G., How We Witness and Share War’s Horror, „War, Literature & the Arts: an international journal of the humanities”, Volume 33, 2021, s. 34, https://www.wlajournal.com/_ files/ugd/134164_bcc6add118474ed39de5e2d0fc012439.pdf [dostęp: 2.08.2023].

Mosley A., A Philosophy of War, New York 2002, http://www.hugoperezidiart.com.ar/epistemologia-pdf/Moseley_A_Philosophy_of_War.pdf [dostęp: 4.08.2023].

Neitzel S., Welzer H., Żołnierze. Protokoły walk, zabijania i umierania, przeł. V. Grotowicz, Warszawa 2014.

Nocuń M., Miłość to cała moja wina. O kobietach z byłego Związku Radzieckiego, Wołowiec 2023 [ebook: epub].

Orback J., Gdy inni świętowali zwycięstwo. Historia mojej matki, przeł. J. Kwiatkowska, Warszawa 2021 [ebook: epub].

Polcz A., Kobieta na froncie, przeł. K. Wilamowska, wstęp O. Zabużko, Warszawa 2023 [ebook: epub].

Pollack M., Śmierć w bunkrze. Opowieść o moim ojcu, przeł. A. Kopacki, Wołowiec 2006.

Pollack M., Topografie pamięci, przeł. K. Niedenthal, Wołowiec 2017.

Pytlakowski P., Ich matki, nasi ojcowie. Niewygodna historia powojennej Polski, Poznań 2020 [ebook: epub].

Racewicz J., To nie kraj, to ludzie. Historie zebrane na granicy, Warszawa 2022 [ebook: epub].

Sebald W.G., Wojna powietrzna i literatura, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 2012.

Sikorski K., „Wagnerowcy są jak naćpane zombie, wspinają się po zwłokach swoich kolegów”. Obrońcy Bachmutu o najeźdźcach, https://i.pl/wagnerowcy-sa-jak-nacpane-zombiewspinaja-sie-po-zwlokach-swoich-kolegow-obroncy-bachmutu-o-najezdzcach/ar/c1- 17257761 [dostęp: 16.08.2023].

Skarga B., Wstęp [do:] E. Lévinas, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, przeł. M. Kowalska, wstęp B. Skarga, Warszawa 1998.

Skrendo A., Wojna i nihilizm. Kilka uwag historyka literatury, [w:] Wojna. Doświadczenie i zapis – nowe źródła, problemy, metody badawcze, red. S. Buryła, P. Rodak, Kraków 2006.

Snyder T., Drogi do niewolności. Rosja, Europa, Ameryka, przeł. B. Pietrzyk, Kraków 2019 [ebook: epub].

Snyder T., O tyranii. Dwadzieścia lekcji z dwudziestego wieku, przeł. B. Pietrzyk, Kraków 2017.

Szerszeń T., Wszystkie wojny świata, Gdańsk–Warszawa 2021.

Tabaszewska J., Humanistyka służebna. Negocjowanie pola i budowanie autonomii w dobie kryzysu, Warszawa 2022 [ebook: epub].

Tochman W., Dzisiaj narysujemy śmierć, Kraków 2018 [ebook: epub].

Twardoch S., Wojna nigdy się nie skończy, https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,300657 55,szczepan-twardoch-wojna-nigdy-sie-nie-skonczy.html#S.schowek_side-K.P-B.1- L.1.zw [dostęp: 18.08.2023].

Wójcik B., Wojna i motłoch. Sprzeczności nowoczesne w filozofii Hegla, Kraków 2022 [ebook: epub].

Zabużko O., Reportaż ze strefy złamanego kręgosłupa, [w:] A. Polcz, Kobieta na froncie, przeł. K. Wilamowska, Warszawa 2023 [ebook: epub].

Pobrania

Opublikowane

2023-11-20

Jak cytować

Michalski, M. . (2023). Między totalizmem a jednostkowością. Literatura wobec wojny (z Ukrainą w tle). Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne, (16), 10–30. https://doi.org/10.26881/jk.2023.16.01