Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweO ludowych „zaklinaczach pogody". Postać płanetnika w świetle antropologii więcej-niż-ludzkiej
DOI:
https://doi.org/10.26881/jk.2024.18.01Słowa kluczowe:
animism, Tim Ingold, weather, rainmaker, folk tales, Traditional Ecological KnowledgeAbstrakt
Anthropological interest in Traditional Ecological Knowledge allows for reinterpretations of Polish folk tales and the figure of the „płanetnik” (cloud shepherd) appearing in them. The article is an attempt to look at his ontology, competences and way of acting as manifestations of animistic thinking about the world - a network (craftwork) of connections between human and non-human beings.
Downloads
Bibliografia
Archiwum Muzeum Etnograficznego w Krakowie, rękopis 1205.
Bińczyk E., Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Warszawa 2018.
Błaszczyńska B., Wieści pogodowe według meteorologii ludowej, Minikowo 2018.
Ciszewski S., Lud rolniczo-górniczy z okolic Sławkowa w powiecie olkuskim, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”, 1887, r. IL.
Czyżewicz S., Wiązanka wierzeń i przesądów ludu z okolic Buczkowa i Okulic, tudzież Mokrzysk-Bucza, „Lud. Organ Towarzystwa Ludoznawczego we Lwowie”, 1907, r. 13.
Fedorowski M., Lud okolicy Żarek, Siewierza, Pilicy, t. 2, Warszawa 1888.
Folke C., Resilence, „Ecology and Society”, 2016, vol. 21, nr 4.
Gawełek E, Przesądy, zabobony, środki lecznicze i wiara ludu w Radłowie, w pow. brzeskim, „Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne Akademii Umiejętności w Krakowie”, 1910, r. 11.
Gibson H.S. Venkateswar, Anthropological Engagement with the Anthropocene. A Critical Review, „Environment ans Society”, 2015, vol. 6.
Honeychurc, W., Makarewicz C.A., The Archaeology of Pastoral Nomadism, „Annual Review of Anthropology”, 2016, vol. 45.
Ingold T., Dreaming of dragons: on the imagination of real life, „The Journal of the Royal Anthropological Institute”, 2013, vol. 19.
Ingold T., Earth, Sky, Wind and Weather, , The Journal of the Royal Anthropological Institute”, 2007, vol. 13.
Ingold T., Rethinking animate, re-animating thought, „Ethnos. Journal of Anthropology”, 2006, nr 71(1).
Ingold T., The eye of the storm. Visual perception of the weather, „Visual Studies”, 2005, vol. 20, nr 2.
Ingold T., The Perception of the Environment. Essays on Livelihood, Dwelling and Skill, London-New York, 2000.
Kapełuś H., Płanetnik, w: Słownik folkloru polskiego, red. ]. Krzyzanowski, Warszawa 1965.
Karłowicz J., Słownik gwar polskich, Kraków 1906.
Kolberg O., Kieleckie, cz. IL, Dzieła wszystkie, t. 19, Wrocław—Poznań 1963.
Kolberg O., Krakowskie, cz. 111, Dzieła wszystkie, t. 7, Wrocław—Poznań 1962.
Low C., Birds and Khoesan. Linking spirits and healing with day-to-day life, „Africa. Journal of the International African Institute”, May 2011, Vol. 81, No. 2.
Łukasiewicz J., Kryzys agrarny na ziemiach polskich w końcu XIX wieku, Warszawa 1968.
Majbroda K., W relacjach, sieciach, splotach asamblaży. Wyobraźnia antropologii społecznokulturowej wobec aktualnego, Wrocław 2021.
Olędzki J., Ludzie wygasłego wierzenia. Szkice poświęcone wybranym kulturom pierwotnych dawnego i współczesnego świata, Warszawa 1999.
Pobłocki K., Chamstwo, Czarne 2021.
Saloni A., Lud rzeszowski. Materyały etnograficzne, „Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne”, 1908, t. 10.
Sulisz J., Zapiski etnograficzne z Ropczyc, „Lud”, 1906, r. 12.
Świętek J., Lud nadrabski od Gdowa po Bochnię. Obraz etnograficzny, Kraków 1893.
Cisek M., Materyały etnograficzne z miasteczka Żołni w powiecie przemyskim, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”, 1899, r. XIII.
Taussig M., Mimesis and alterity. A particular history of the senses, New York 1993.
Thomas T., Znaniecki E., Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1, Warszawa 1976.
Traczyk J., Z okolic Babiej Góry, „Wisła” 1895, t. 9.
Udziela S., Świat nadzmysłowy ludu krakowskiego mieszkającego na prawym brzegu Wisły, „Wisła” 1901, nr 12, t. 1.
Ulanowska S., Wśród ludu krakowskiego, „Wisła. Miesięcznik geograficzno-etnograficzny”, 1888, t. 1, z. 2.
Wala K., Ułożyć świat na nowo. Rekonstrukcja koncepcji Tima Ingolda (cz. I), „Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia”, 2017, nr 3.
Wala, K., Ułożyć świat na nowo. Rekonstrukcja koncepcji Tima Ingolda (cz. II), ,Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia”, 2016, nr 2.
Wala, K., Ułożyć świat na nowo. Rekonstrukcja koncepcji Tima Ingolda (cz. II), „Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia”, 2018, nr 4.
Watson A., Huntington O., They’re here — I can feel them: the epistemic spaces of Indigenous and Western Knowledges, „Social & Cultural Geography”, 2008, nr 9(3).
Willerslev R., Not Animal, Not Not-Animal: Hunting, Imitation and Empathetic Knowledge among the Siberian Yukaghir, „The Journal of the Royal Anthropological Institute”, 2004, vol. 10, nr 3.
Witkowski C., Sposoby zwalczania burz i gradów przez chłopów w woj. krakowskim. Wierzenia i praktyki z końca XIX w., i połowy XX w., „Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie” 1967, t. 2.
Zapała Ł., Postać płanetnika w dawnych wierzeniach ludowych i świadomości współczesnych górali zagórzańskich, „Perspektywy Kultury”, 2022, 36(1).
