Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweO kryzysie klimatycznym z perspektywy nieetnocentrycznej (na przykładzie filmu anime „Nausicaä z Doliny Wiatru” Hayao Miyazakiego)
DOI:
https://doi.org/10.26881/jk.2022.15.07Słowa kluczowe:
indigenous knowledge, new animism, new perspectivism, Hayao Miyazaki, Nausicaä of the Valley of the WindAbstrakt
The article raises the problem of non-Eurocentric approaches to natural disasters – treating them as ordinary rather than traumatic events. For some archaic (indigenous) types of thinking, fundamental changes taking place in the environment do not cause the cessation of relations with nature and involve the need to constantly adapt to its conditions, even at the expense of one’s own welfare or living. Hayao Miyazaki’s anime film Nausicaä of the Valley of the Wind also discusses this issue. The animistic thinking about the environment (Japanese Shintoism) shown in it opens a reflection on the possibility of considering old worldviews in the reflection on the ethical future of man on the eve of the climate collapse.
Downloads
Bibliografia
Nausicaä z Doliny Wiatru, reż. H. Miyazaki, Studio Ghibli 1984.
Arutjunow S., Swietłow G., Starzy i nowi bogowie Japonii, Warszawa, 1983.
Bakke M., Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu, Poznań, 2010.
Bird-David N., Animism revisited. Personhood, environment, and relational epistemology, „Current Anthropology” 1999, nr 40, s. 67–91.
Boyd J.W., T. Nishimura, Shinto Perspectives in Miyazaki’s Anime Film „Spirited Away”, „Journal of Religion and Film” 2004, vol. 8, article 4, p. 1–13.
Braidotii R., Polityka życia jako bios-zoe, przeł. I. Holewiński, „Machina Myśli” 2018, s. 1–16, http://machinamysli.org/polityka-zycia-jako-bios-zoe/ [dostęp 22.12.2022].
Braidotti R., Po człowieku, przeł. J. Bednarek, A. Kowalczyk, Warszawa 2014.
Chakrabarty D., &e Climate of History. Four theses, „Critical Inquiry” 2009, nr 35, s. 197– 222.
Chyc P., Wyobraźnia fantazmatyczna a animizm w Amazonii. O ograniczeniach w stosowaniu pojęcia fantazmat w badaniach antropologicznych, „Sensus Historiae” 2015, nr 4, s. 53– 72.
DeLoughrey E., „Zwyczajna przyszłość, kreacja światów międzygatunkowych antropocenu”, przeł. P. Wojtaś, w: Poetyki ekocydu. Historia, natura, kon"ikt, red. A. Ubertowska, D. Korczyńska-Partyka, E. Kuliś, Warszawa 2019, s. 313–344.
Descola P., „Constructing natures. Symbolic ecology and social practice”, w: Nature and Society, red. P. Descola, G. Pállson, London Routledge, 1996, s. 82–102.
Domańska E., Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Warszawa, 2017.
Filipowicz A., Against the “Anthropocene Apathy”. About the Rescue Potential of Postsecularism (on the Example of Works by the Romany Poetess Papusza), „ Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies” 2021, nr 7, s. 1–25.
Hall C.G., Totoros, Boar Gods, and River Spirits. Nature Spirits as Intermediaries in the Animation of Hayao Miyazaki, „Resilience. A Journal of Environmental Humanities” 2015, vol. 2, no. 3, s. 158–165.
Haraway D., When Species Meet, Minneapolis, 2008.
Haraway D., Staying with the Trouble. Making Kin in the Chthulucene, Durham, London 2016.
Harvey G., Animism. Respecting the Living World, London, 2005.
Ingold T., Rethinking the animate, re-animating though, „Ethos. Journal of Anthropology”, 2006, no. 71(1), s. 9–20.
Kawai M., Naze midori o motomerunoka [Why do you find green? Recurrence to the true character of human], in: Hito ha naza shizen o motumerunoka [Why does the persons demand nature?], red. M. Yamaguchi, M. Kawai, T. Matsui, cyt. za Y.-S. Lee, S. Sakuno, Tracing Shintoism in Japanese nature-based domestic tourism experience, „Cogent Social Sciences” 2008, no. 4. https://www.researchgate.net/publication/323703259_Tracing_Shintoism_in_ Japanese_nature-based_domestic_tourism_experiences[dostęp 22.12.2022].
Latour B., Dajcie mi laboratorium, a poruszę świat, przeł. K. Arbiszewski, „Teksty Drugie” 2009, nr 1–2, s. 163–192.
Latour B., Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej, przeł. M. Gdula, Warszawa, 2011.
Lockwood J.A., Entomological warfare. History of the use of insects as weapons of war, „Bulletin of the Entomological Society of America”, 1987, nr 33, s. 76–82.
Margulis L., Symbiotyczna planeta, przeł. M. Ryszkiewicz, Warszawa, 2000.
More J.W., „Introduction”, w: Anthropocene or Capitalocene? Nature, History and the Crisis of Capitalism, red. J.W. Moore, Ookland 2016, s. 1–11.
Ochwat M., Klimat – konflikty – migracje. Scenariusze przyszłości, „Postscriptum Polonistyczne” 2019, nr 2 (24), s. 51–71.
Picken S., Shinto. Japan’s spiritual roots, Tokyo 1980.
Rots A.P., Sacred Forest, Sacred Nation. The Shinto Environmentalist Paradigm and the Rediscovery of „Chinju no Mori”, „Japanese Journal of Religious Studies” 2015, vol. 42, no. 2, s. 205–233.
Tabaszewska J., „Katastrofy afektywne. Kategoria katastrofy w dyskursie ekokrytycznym i afektywnym – wstępne rozpoznania”, w: Poetyki ekocydu. Historia, natura, konflikt, red. A. Ubertowska, D. Korczyńska-Partyka, E. Kuliś, Warszawa, 2019, s. 23–40.
Tabaszewska J., Przeszłe przyszłości. Afektywne fakty i historie alternatywne, „Teksty Drugie” 2017, nr 5, s. 48–69.
Tsing A.L., Krnąbrne krawędzie. Grzyby jako gatunki towarzyszące, przeł. M. Rogowska-Stangret, w: Feministyczne nowe materializmy. Usytuowane kartografie, red. O. Cielemęcka, M. Rogowska-Stangret, Lublin 2018, 71–87.
Tsing A.L., &e Mushroom at the End of the World. On the Possibility of Life in Capitalist Ruins, Princeton, Oxford, 2015.
de Castro E.V., Cosmological Deixis and Amerindian Perspectivism, „Ce Journal of the Royal Anthropological Institute” 1998, vol. 4, no. 3, s. 469–488.
de Castro E.V., Pojęcie gatunku w historii i antropologii, przeł. M. Świda, „Teksty Drugie” 2014, nr 5, s. 159–167.
Wierel K., Literatura lęku, literatura nadziei – przemiany wybranych kategorii katastrofizmu i postapokaliptyki na przełomie wieku XX i XXI, „Annales Universitatis Mariae CurieSkłodowska” 2018, vol. XXXVI, nr 2, s. 107–120.
Willerslev R., Soul Hunters. Hunting, Animism and Personhood among the Siberian Yukaghirs, Berkeley 2007.
Wilson A., Huntington O.H., They’re “here” – I can “feel” them: the epistemic spaces of Indigenous and Western Knowledges, „Social and Cultural Geography” 2008 vol. 9, no 3, s. 257– 281.
Yoneyama S., Miyazaki Hayao’s Animism and the Anthropocene, „Theory, Culture & Society” 2021, nr 38 (7–8), s. 251–266.
