Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweZarzut redukcjonizmu w kontekście relacji biologia–socjologia
Słowa kluczowe:
redukcjonizm, biologia, socjologia, socjobiologia, neurosocjologiaAbstrakt
W niniejszym artykule autor omawia trzy kwestie. Po pierwsze, jak należy poprawnie sformułować zarzut redukcjonizmu? Po drugie, ile jest typów redukcjonizmu? Po trzecie, czy współczesne próby wiązania biologii i socjologii różnią się pod względem tendencji redukcjonistycznych od socjobiologii? Posługując się pięcioczłonową typologią redukcjonizmu, wskazuje, że zarzut redukcjonizmu jest zasadny wówczas, gdy teoretyczne lub kauzalne elementy socjologii sprowadzane są do biologii w sposób stratny. Analizując założenia silnej socjobiologii, autor argumentuje, że wiele zarzutów podnoszonych było nie tyle przeciwko dopełnianiu wyjaśnień socjologicznych biologicznym ekwiwalentem, ale imperialności socjobiologii, która próbowała przebudować socjologię, eliminując niektóre z jej celów. W przeciwieństwie do socjobiologii nowe podejścia łączące biologię z socjologią nie popełniają tego błędu, przez co zarzut redukcjonizmu nie może być w stosunku do nich podniesiony.
Downloads
Bibliografia
Alcock J., 2001, The Triumph of Sociobiology, New York: Oxford University Press.
Alexander J.C. (ed.), 1987, The Micro-Macro Link, Berkeley: University of California Press.
Buss D.M., 2001, Psychologia ewolucyjna, tłum. M. Orski, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Crick F., 1997, Zdumiewająca hipoteza, czyli Nauka w poszukiwaniu duszy, tłum. B. Chacińska-Abramowicz, M. Abrahamowicz, Warszawa: Prószyński i S-ka.
Davis J., 2013, Persistent Inequality: A Neurosociological Perspective [w:] Handbook of Neurosociology, eds. D.D. Franks, J.H. Turner, Dordrecht–New York: Springer.
D’Ettorre P., Hughes D.P., 2008, Sociobiology of Communication. An Interdisciplinary Perspective, Oxford–New York: Oxford University Press.
Franks D.D., 2010, Neurosociology. The Nexus between Neuroscience and Social Psychology, New York–London: Springer.
Franks D.D., Turner J.H. (eds.), 2013, Handbook of Neurosociology, Dordrecht–New York: Springer.
Guo G., 2006, The Linking of Sociology and Biology, „Social Forces”, Vol. 85, Iss. 1.
Heinskou M.B., Liebst L.S., 2016, On the Elementary Neural Forms of Micro-Interactional Rituals: Integrating Autonomic Nervous System Functioning into Interaction Ritual Theory, „Sociological Forum”, Vol. 31, Iss. 2.
Lewontin R.C., 1991, Socjobiologia: jeszcze jeden determinizm biologiczny, tłum. J. Szacki [w:] Człowiek, zwierzę społeczne, wyb. B. Szacka, J. Szacki, wstęp B. Szacka, tłum. K. Najder, B. Szacka, J. Szacki, Warszawa: Czytelnik.
Lynn R., 1991, Socjobiologia nacjonalizmu, tłum. B. Szacka [w:] Człowiek, zwierzę społeczne, wyb. B. Szacka, J. Szacki, wstęp B. Szacka, tłum. K. Najder, B. Szacka, J. Szacki, Warszawa: Czytelnik.
Maryanski A., 1994, The Pursuit of Human Nature in Sociobiology and Evolutionary Sociology, „Sociological Perspectives”, Vol. 37, No. 3.
Mazur A., 2005, Biosociology of Dominance and Deference, Lanham: Rowman & Littlefield.
Mead G.H., 1975, Umysł, osobowość i społeczeństwo, tłum. Z. Wolińska, wstęp A. Kłosowska, Warszawa: PWN.
Murphy N., 2003, What Ever Happened to the Soul?: Theological Perspectives on Neuroscience and the Self [w:] The Self from Soul to Brain, eds. J. LeDoux, J. Debiec, H. Moss, New York: New York Academy of Sciences.
Nagel E., 1970, Struktura nauki. Zagadnienia logiki wyjaśnień naukowych, tłum. J. Giedymin, B. Rassalski, H. Eilstein, Warszawa: PWN.
Noble K.G. et al., 2012, Neural Correlates of Socioeconomic Status in the Developing Human Brain, „Developmental Science”, Vol. 15, Iss. 4.
Paprzycka K., 2008, Czy (powinniśmy uznać, że) wiedzielibyśmy wszystko o umyśle, gdybyśmy wiedzieli wszystko o mózgu? Spór o redukcjonizm i reduktywizm w fi lozofi i umysłu, „Nauka”, nr 2.
Perry B.L. (ed.), 2015, Genetics, Health and Society, London: Emerald.
Rancew-Sikora D., 2007, Analiza konwersacyjna jako metoda badania rozmów codziennych, Warszawa: Trio.
Remisiewicz Ł., [b.d.], Neurosocjologia – nowy paradygmat na mapie relacji socjologii z biologią, „Humaniora” [w recenzji].
Remisiewicz Ł., 2016, Intelligence and Persistent Inequality. A Sketch of a Neurosociological Model, VIII Krakowska Konferencja Kognitywistyczna „Inteligencja”, Instytut Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, 19 marca.
Richerson P.J., Boyd R., 2006, Not by Genes Alone. How Culture Transformed Human Evolution, Chicago: University of Chicago Press.
Sahlins M., 1991, Krytyka wulgarnej socjobiologii, tłum. B. Szacka [w:] Człowiek, zwierzę społeczne, wyb. B. Szacka, J. Szacki, wstęp B. Szacka, tłum. K. Najder, B. Szacka, J. Szacki, Warszawa: Czytelnik.
Sloan P.R., 2011, „Paideia” in a Post-Darwinian World: Reconnecting Education and Biology [w:] Who Are We? Old, New, and Timeless Answers from Core Texts. Selected Papers from the Fourteenth Annual Conference of the Association for Core Texts and Courses, Plymouth, Massachusetts, April 3–6, 2008, eds. R.D. Anderson, M.B. Flynn, J.S. Lee, Lanham: University Press of America.
Słownik Języka Polskiego PWN, 2016, http://sjp.pwn.pl/sjp/redukowac;2573616.html [dostęp: 12.07.2016].
Sociobiology Study Group of Science for the People, 1991, Socjobiologia: nowy determinizm biologiczny, tłum. B. Szacka [w:] Człowiek, zwierzę społeczne, wyb. B. Szacka, J. Szacki, wstęp B. Szacka, tłum. K. Najder, B. Szacka, J. Szacki, Warszawa: Czytelnik.
Tilly C., 1998, Durable Inequality, Berkeley: University of California Press.
Turner J.H., 2004, How I Became, to My Great Surprise, a Bio-Sociologist, „Newsletter of the ASA Section on Evolution and Social Behavior”, Vol. 1.
Wilson E.O., 1975, Sociobiology: The New Synthesis, Cambridge: Harvard University Press.
Wilson E.O., 1998, O naturze ludzkiej, tłum. B. Szacka, Poznań: Zysk i S-ka.
Wilson E.O., 2000, Socjobiologia, tłum. M. Siemiński, Poznań: Zysk i S-ka.
Wilson E.O., 2002, Konsiliencja. Jedność wiedzy, tłum. J. Mikos, Poznań: Zysk i S-ka.
Wright R., 2004, Moralne zwierzę. Dlaczego jesteśmy tacy, a nie inni: psychologia ewolucyjna a życie codzienne, tłum. H. Jankowska, Warszawa: Prószyński i S-ka.
Życiński J., 1995, How to De-Ruse Sociobiological Theory of Knowledge? [w:] The Problem of Rationality in Science and its Philosophy. On Popper vs. Polanyi. The Polish Conferences 1988–89, ed. J. Misiek, Dordrecht: Springer.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Progress
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
