Uniwersyteckie Czasopisma NaukowePolifonia pamięci w reportażu Filipa Springera Miedzianka. Historia znikania
DOI:
https://doi.org/10.26881/prog.2021.10.05Słowa kluczowe:
Filip Springer, Miedzianka, pamięć, postpamięć, relacje niemiecko-polskieAbstrakt
Praca poświęcona jest opisowi różnych ujęć pamięci na podstawie reportażu Filipa Springera Miedzianka. Historia znikania i stanowi część przygotowanej pracy licencjackiej na kierunku filologia polska. Zakres badań dotyczył zagadnień związanych z rodzajami pamięci oraz historii relacji niemiecko-polskich. Wybrany do analizy utwór Springera przedstawia przemiany społeczne, jakie zachodzą na terenie Dolnego Śląska w wyniku II wojny światowej oraz późniejszej repatriacji ludności. Jednak jest to zuniwersalizowana opowieść o działaniach wielkiej historii. Na podstawie badań dziennikarskich przeprowadzonych w przestrzeni reporter tworzy polifonię pamięci ludności niemieckiej i polskiej. Springer pokazuje, że wydarzenia wpływają na wspomnienia jednostkowe oraz na wyobrażenia zbiorowe. Polifoniczność pamiętania oddziałuje na relacje niemiecko-polskie, komplikując je. Jednocześnie doprowadza ona do konfliktu tożsamościowego narodów. Głównym powodem jest zjawisko generalizacji, któremu w utworze przeciwstawia się reporter.
Downloads
Bibliografia
Assmann A., 2013, Między historią a pamięcią. Antologia [w:] M. Saryusz-Wolska (red.), Między historią a pamięcią, Warszawa.
Benedyktowicz Z., Czaja D., 2003, O pamięci i jej zagrożeniach. Z Ryszardem Kapuścińskim, „Pamięć i zapominanie. Konteksty: Polska Sztuka Ludowa: antropologia kultury, etnografia, sztuka”, nr 3-4 (262–263), Warszawa.
Bloch N., 2013, Między terenem a tekstem, czyli o siedmiu grzechach głównych w tworzeniu narracji o światach innych ludzi [w:] N. Bloch, A.W. Brzezińska (red.), B. Warkocki, M. Wosińska (współpr.), Sztutowo/Stutthof. Gdzieś pomiędzy plażą a obozem, Warszawa.
Browarny W., Rybicka E., Lisak-Gębawa D. (red.), 2015, Centra-peryferie w literaturze polskiej XX i XXI wieku, Kraków.
Burzyńska A., Markowski M., 2007, Teorie literatury XX wieku: podręcznik, Warszawa.
Chojnowski Z., Rybicka E. (red.), 2017, Regionalizm literacki: historia i pamięć, Kraków.
Czermińska M., 2000, Autobiograficzny trójkąt: świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Kraków.
Czermińska M., 2011, O dwuznaczności sytuacji ofiary [w:] R. Nycz (red.), Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy – konteksty i perspektywy badawcze, Kraków.
Dargiewicz A., 2015, Reporter jako podmiot sprawczy w procesie rekonstrukcji i ocalania pamięci. „Śród żywych duchów” Małgorzaty Szejnert [w:] E. Graczyk, M. Graban-Pomirska, M. Horodecka, M. Żółkoś (red.), Białe maski/Szare twarze. Ciało, pamięć, performatywność w perspektywie postzależnościowej, t. V, Kraków.
Darska B., 2014, Pamięć codzienności, codzienność pamiętania. Szkice o reportażu polskim XXI wieku, Gdańsk.
Górski K., 1998., Prawda w historii, Toruń.
Hirsch M., 1997, Family Frames. Photography, Narrative and Postmemory, Cambridge.
Kalinowski D., Mikołajczak M., Kuik-Kalinowska A. (red.), 2014, Geografia wyobrażona regionu: literackie figury przestrzeni, Kraków.
Kapuściński R., 2013, Autoportret reportera, Kraków.
Karwowska B., 2013, Powojenny Inny polsko-niemieckiego pogranicza oczami kobiet. Powojenne migracje opowiedziane po końcu PRL [w:] H. Hosk, E. Kraskowska (red.), (P)o zaborach, (P)o wojnie, (P)o PRL. Polski dyskurs postzależnościowy dawniej i dziś, Kraków.
Kledzik E., Michalski M., Praczyk M. (red.), 2018, „Ziemie Odzyskane”. W poszukiwaniu nowych narracji, Poznań.
Kudela-Świątek W., 2011, Historyk na rozstaju dróg badawczych. Interdyscyplinarny charakter współczesnej oral history [w:] P. Plichta (red.), Przeszłość we współczesnej narracji kulturowej. Studia i szkice kulturoznawcze, t. 2, Kraków.
Lipski J.J., 1996, „Powiedzieć sobie wszystko…”. Eseje o sąsiedztwie polsko-niemieckim, Gliwice-Warszawa.
Majchrowski Z., Owczarski W., 2011, Wojna i postpamięć, Gdańsk.
Markowski M.P., 2006, O reprezentacji [w:] M.P. Markowski, R. Nycz (red.), Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, Kraków.
Masłowska D., 2018, Inni ludzie, Kraków.
Milewska M., 2018, Latawiec z betonu, Kraków.
Ricoeur P., 2000, Pamięć, historia, zapomnienie, Kraków.
Rydz A., 2010, Pamięć autobiograficzna jako kategoria w badaniach literackich [w:] R. Nycz, W. Miodunk, T. Kunz (red.), Polonistyka bez granic: IV Kongres Polonistyki Zagranicznej, Uniwersytet Jagielloński, 9–11 października 2008 r. t. 1, Wiedza o literaturze i kulturze, Kraków.
Saryusz-Wolska M. (red.), 2009, Pamięć zbiorowa i kulturowa: współczesna perspektywa niemiecka, Kraków.
Sawicka-Mierzyńska K., 2017, „Każda rodzina potrzebuje swojego imienia oraz swojej pamięci” – pamięć i zapominanie w literackim obrazie Hajnówki na przykładzie prozy Michała Androsiuka [w:] Z. Chojnowski, E. Rybicka (red.), Regionalizm literacki: historia i pamięć, Kraków.
Springer F., 2017, Miedzianka. Historia znikania, Wołowiec.
Taborska K., 2014, Literatura miejsc niemiecko-polskich po roku 1989. Polonocentryczne strategie geografii wyobrażonej [w:] D. Kalinowski, A. Kuik-Kalinowska, M. Mikołajczak, (red.), Geografia wyobrażona regionu. Literackie figury przestrzeni, Kraków.
Torańska T., 2007, Są, Warszawa.
Traba R., 2009, Przeszłość w teraźniejszość. Polskie spory o historię na początku XXI wieku, Poznań.
Traba R., 2015, Polska i niemiecka kultura pamięci [w:] Interakcje. Leksykon komunikowania polsko-niemieckiego, t. 1, Wrocław.
Traba R., Hahn H.H. (red.), 2015, Polsko-niemieckie miejsca pamięci. Wspólne/Oddzielne, t. 1–2, Warszawa.
Wańkowicz M., 1972, Karafka LaFontaine’a, t.1, Kraków.
Winter J. M., 2014, O milczeniu [w:] K. Kończak K. (red.), (Kon)teksty pamięci. Antologia, Warszawa.
Wolny-Zmorzyński K., 1999, Teoria literatury. Zarys problematyki, Rzeszów.
Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W., Pokora-Ignatowicz K. (red.), 2008, Źródła informacji dla dziennikarza, Warszawa.
Wrzesiński W., 2002, Polacy-Niemcy. Stereotypy [w:] S. Sierpowski (red.), Polska na tle procesów rozwojowych Europy w XX wieku, Poznań.
Zabierowski S., 2016, Wojna i pamięć, Katowice.
Zawadzka D., Mikołajczak M., Sawicka-Mierzyńska K. (red.), 2016, Region a tożsamości transgraniczne. Literatura. Miejsca. Translokacje, Kraków.
Źródła internetowe
Bierut J., 2011, Miedzianka – Filip Springer w Tajnych Kompletach, 02.12.2011, https://www.youtube.com/watch?v=QZzq5NNtxWE [dostęp: 9.04.2019].
Jarecka D., 2012, Nike 2012. Filip Springer: Z parasolem po łące w lewo, w prawo, 11.09.2012, http://wyborcza.pl/1,75410,12460905,Nike_2012__Filip_Springer__Z_parasolem_po_lace_w_lewo_.html [dostęp: 9.04.2019].
Madaliński A., 2018, Mistrzowie Współczesnego Reportażu: Filip Springer, 18.09.2018, https://www.youtube.com/watch?v=n7qm1rnFaQk [dostęp: 9.04.2019].
Nogaś M., Springer F., 2017, Miedzianka to miasteczko, które kiedyś zniknęło. Teraz znów zaczyna tętnić życiem, 03.09.2017, http://wyborcza.pl/10,82983,22318630,miedzianka-to-miasteczko-ktore-kiedys-zniknelo-teraz-znow.html [dostęp: 9.04.2019].
Nowak K., 2012, Filip Springer. Świat młodych, 16.09.2013, https://ninateka.pl/audio/filip-springer-swiat-mlodych [dostęp: 9.04.2019].
Piekarska M., 2011, Miedzianka – miasteczko, którego nie ma, 01.12.2011, http://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/7514953/Miedzianka—-miasteczko—ktorego-nie-ma [dostęp: 9.04.2019].
Piekarska M., 2012, Szukam skarbów. „Miedzianka. Historia znikania”, 12.04.2012, https://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,11516238,szukam-skarbow-miedzianka-historia-znikania.html [dostęp: 9.04.2019].
Piekarska M., 2015, Miedzianka: nowe życie miasteczka, którego nie ma, 29.08.2015, http://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/8061094/Miedzianka-nowe-zycie-miasteczka-ktorego-nie-ma [dostęp: 9.04.2019].
Sowińska A., 2011, Przestrzenie trzeba przeżyć, 11.2011, https://www.dwutygodnik.com/artykul/4134-czytelnia-przestrzenie-trzeba-przezyc.html [dostęp: 9.04.2019].
Springer F., 2009, Dlaczego Miedzianka musiała zniknąć?, 07.10.2009, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/303896,1,dlaczego-miedzianka-musiala-zniknac.read [dostęp: 9.04.2019].
Turowska I., 2016, Warto rozmawiać, pytać słuchać… Filip Springer, 27.02.2016, https://www.youtube.com/watch?v=o6gdlFr0pTs [dostęp: 9.04.2019].
