Wokół dysonansu poznawczego i technik neutralizacji – czyli jak sprawcy przestępstw uzasadniają swoje postępowanie

Autor

  • Damian Drabik Uniwersytet Wrocławski

DOI:

https://doi.org/10.26881/prog.2022.11.06

Słowa kluczowe:

przestępca, przestępczość, psychologia, kryminologia, racjonalizacja zachowania

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie sposobów, w jakie sprawcy przestępstw usprawiedliwiają i uzasadniają swoje postępowanie, zmniejszając tym samym poczucie winy oraz zachowując pozytywny obraz samego siebie. W pracy przybliżone zostały najbardziej znane teorie wyjaśniające mechanizmy racjonalizacji, które odnoszą się zarówno do założeń psychologów (teoria dysonansu poznawczego Leona Festingera, praktyki dysocjacyjne Alberta Bandury), jak i badaczy zajmujących się kryminologią i socjologią dewiacji (techniki neutralizacji Greshama Sykesa i Davida Matzy). Artykuł ma charakter przeglądowy, jego podstawę stanowi analiza literatury dotyczącej omawianej tematyki wraz z uwzględnieniem badań poświęconych temu zagadnieniu, które zostały uzupełnione o wnioski autora.

Downloads

Download data is not yet available.

Biogram autora

Damian Drabik - Uniwersytet Wrocławski

Damian Drabik – doktorant w Katedrze Prawa Karnego Materialnego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Autor publikacji z zakresu nauk penalnych, wielokrotny prelegent na ogólnopolskich konferencjach naukowych oraz uczestnik wydarzeń popularyzujących naukę. Główne zainteresowania badawcze to teorie kryminologiczne, problematyka zabójstwa pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami oraz polityka kryminalna.

Bibliografia

Aronson E., 2012, Człowiek – istota społeczna, Warszawa.

Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., 1997, Psychologia społeczna. Serce i umysł, Poznań.

Bandura A., 2007, Teoria społecznego uczenia się, Warszawa.

Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., 2007, Kryminologia, Gdańsk.

Bojarski M. (red.), 2017, Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, Warszawa.

Budyn-Kulik M., 2019, Zasady wymiaru kary i środków karnych, w: Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa.

Duda M., 2016, Przestępstwa z nienawiści. Studium prawnokarne i kryminologiczne, Olsztyn.

Gaberle A., 1993, Patologia społeczna, Warszawa.

Gordon M., 2014, Poczucie winy sprawców przestępstw, w: Psychologia i prawo. Między teorią a praktyką, red. E. Habzda-Siwek, J. Kabzińska, Sopot.

Kiersztyn A., 2008, Czy bieda czyni złodzieja? Związki między bezrobociem, ubóstwem a przestępczością, Warszawa.

Lelental S., 2017, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa.

Marszałek J., 2016, To nie moja wina... – obraz oskarżonego usprawiedliwiającego się w tekstach protokołów przesłuchań, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTM”, t. LXIII.

Ostrowska K., Wójcik D., 1986, Teorie kryminologiczne, Warszawa.

Piotrowski P., 2011, Rozbój. Uwarunkowania psychospołeczne, motywacja i racjonalność sprawców przestępstw, Warszawa.

Poznaniak W., 1982, Zaburzenia w uspołecznieniu u przestępców. Analiza niektórych mechanizmów psychologicznych, Poznań.

Siemaszko A., 1993, Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych, Warszawa.

Sikorska A., 2016, Techniki neutralizacji przestępstw stosowane przez dilerów substancji psychoaktywnych - analiza wybranych przypadków, „Resocjalizacja Polska”, nr 12.

Sulikowski A., 2007, Wstęp do prawoznawstwa. Krótki kurs, Wałbrzych.

Sykes G.M., Matza D., 1957, Techniques of Neutralization: A Theory of Delinquency, „American Sociological Review”, Vol. 22, No. 6.

Wincław D., 2016, Obcy czy po prostu inny? Wybrane etyczne aspekty dehumanizacji, „Kultura i Wartości”, nr 19.

Wypler W., 2013, Samousprawiedliwianie zachowania a rozluźnienie standardów moralnych, w: Zewnętrzne i wewnętrzne aspekty bezpieczeństwa indywidualnego i zbiorowego, red. J. Lipińska-Lokś, G. Miłkowska, A. Napadło-Kuczera, Zielona Góra.

Zimbardo P., 2013, Efekt Lucyfera, Warszawa.

Zimbardo P., 2017, Psychologia i życie, Warszawa.

Zuber M.J., Greenberg E.W., Williams L.M., 2016, Różnorodne rozumienie niektórych przestępstw i ich kontekstu: kwantyfikacja technik neutralizacji, „Resocjalizacja Polska”, nr 11.

Pobrania

Opublikowane

2022-12-30

Jak cytować

Drabik, D. (2022). Wokół dysonansu poznawczego i technik neutralizacji – czyli jak sprawcy przestępstw uzasadniają swoje postępowanie. Progress, (11), 77–87. https://doi.org/10.26881/prog.2022.11.06