Rozwiązanie jednopaństwowe, rozwiązanie dwupaństwowe czy brak rozwiązania? Realistyczny paradygmat konfliktu izraelsko-palestyńskiego

Abstrakt

Konflikt izraelsko-palestyński ma swoje źródła w działaniach ruchu syjonistycznego z końca XIX w., kiedy to jego celem było utworzenie państwa żydowskiego na Bliskim Wschodzie, w sercu Imperium Osmańskiego. Rezultatem tych wysiłków było powstanie państwa Izrael w 1948 r. W konsekwencji jego utworzenia – na terenach zamieszkiwanych przez Arabów – następnego dnia wybuchła pierwsza wojna arabsko-izraelska.

Do dziś relacje Izraela z sąsiadującymi państwami arabskimi pozostają napięte, naznaczone licznymi wojnami, powstaniami i zamachami, przerywanymi okresami względnego spokoju, zawieszeniami broni, bilateralnymi negocjacjami pokojowymi oraz serią formalnych porozumień. Na tle tych wydarzeń relacje izraelsko-palestyńskie wydają się szczególnie trudne. Konflikt między tymi stronami pozostaje nierozwiązany, a mimo szeregu udanych porozumień Izraela z innymi państwami arabskimi regionu, kwestia przyszłości Autonomii Palestyńskiej oraz jej relacji z Izraelem nadal pozostaje nieuregulowana.

Trzej aktorzy, jak Stany Zjednoczone, Unia Europejska czy ONZ, pośrednio angażujący się w liczne próby mediacji między zwaśnionymi stronami, rozważali (i wciąż rozważają) różne scenariusze zakończenia tego konfliktu oraz modele przyszłego funkcjonowania bezpośrednio zaangażowanych stron – przede wszystkim rozwiązanie dwupaństwowe oraz jednopaństwowe.

Poniższa praca analizuje oba rozwiązania w kontekście wydarzeń historycznych związanych z bezpośrednimi stronami konfliktu. Zostaną w niej omówione zalety i wady obu koncepcji, zarówno z perspektywy Izraela, jak i Autonomii Palestyńskiej oraz całego regionu. Na końcu te teoretyczne rozważania zostaną skonfrontowane z najnowszymi wydarzeniami w regionie, co umożliwi sformułowanie wniosków dotyczących możliwych przyszłych relacji między stronami konfliktu – poprzez zestawienie modeli rozwiązania dwupaństwowego i jednopaństwowego z realiami politycznymi (realpolitik) Bliskiego Wschodu.

Należy jednak pamiętać, że poniższy artykuł ma charakter teoretyczny, gdyż dominująca pozycja Izrael w regionie umożliwia mu prowadzenie polityki opartej na strategii faktów dokonanych. Na dzień dzisiejszy izraelscy decydenci nie mają motywacji aby negocjować z Palestyńczykami i szukać rozwiań konfliktu w oparciu o obustronne ustępstwa. Niekwestionowane poparcie Izrael przez Stany Zjednoczone promują asymetrie pomiędzy skonfliktowanymi stronami, co retarduje izraelskie działania na rzecz znalezienia rozwiązania omawianego konfliktu.