Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweByć człowiekiem, być Baskiem. Refleksje wokół języka i kultury
Słowa kluczowe:
euskara, język, kultura, Kraj BaskówAbstrakt
Celem artykułu jest refleksja nad kulturą baskijską poprzez pryzmat języka. Autorka nawiązuje do teorii językowego obrazu świata, koncepcji słów kluczy czy performatywności w języku. Przygląda się słowom i ideom, które ukazywały ważne dla tradycyjnej baskijskiej kultury wartości i które mogą być punktem wyjścia do odkrywania tamtejszego światopoglądu (relacja pomiędzy nazwą i byciem, kolektywizm, endoetnonim i in.). Wychodząc od namysłu nad językiem, autorka analizuje problematykę tożsamości, relacji z innymi i zmiany kulturowej.
Bibliografia
Ahearn L. M., Antropologia lingwistyczna. Wprowadzenie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
Apodaka Ostaikoetxea E., Euskal identitatea, identitate ikerketen eta politiken argitara, „Eusko Folklore Urtekaria” 2017–2018, nr 52, s. 15–43.
Arruza A., Serorak – strażniczki światła, „Etnografia Nowa” 2017–2018, nr 9–10, s. 329–347.
Atlas Etnográfico de Vasconia. Ritos del nacimiento al matrimonio en Vasconia, dir. J. M. de Barandiarán, A. Manterola, coord. G. Arregi, Instituto Labayra, Bilbao 1998.
Austin J. L., Mówienie i poznawanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
Azkoaga I., Vasco, ¿cómo se llama tu país?, Autoedición, Arrasate – Mondragón 2017.
Azurmendi M., El fuego de los símbolos. Artificios sagrados del imaginario en la cultura vasca tradicional, Baroja, San Sebastián 1988.
Barandiarán J. M. de, Mitos del pueblo vasco, Astero, b.m.w. 2007.
Barandiarán J. M. de, Brujería y brujas en los relatos populares vascos, Editorial Txertoa, San Sebastián 2002.
Bartmiński J., Językowe podstawy obrazu świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2012.
Barquín A., El euskara y la integración lingüística de los inmigrantes, „Cuadernos de trabajo” 2004, nr 26, Gipuzkoako SOS Arrazakeria.
Baztarrika P., Babel o barbarie. Una política lingüística legítima y eficaz para la convivencia, Alberdania, Irun 2010.
Diagnóstico de la situación de la juventud de Euskadi 2019, Gazteen Euskal Behatokia – Observatorio Vasco de la Juventud, Bilbao 2019.
Duplá A., Presencia vasca en América 1492–1992. Una mirada crítica, Gakoa Liburuak, Donostia 1992.
Edensor T., Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004.
Engelking A., Klątwa. Rzecz o ludowej magii słowa, Oficyna Naukowa, Warszawa, 2010.
Estornes Lasa B., Mundua Euskal Erriaren gogoan – El Mundo en la mente popular vasca, Auñamendi, Donostia/San Sebastián 1974.
Gomez M., De los primeros animales domesticados en Euskal Herria a las razas actuales, MUNIBE (Antropologia – Arkeologia) 2005, nr 57, s. 469–476
Grzegorczykowa R., Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
Guil J. L., Ziswiler V., Albizu Yeregui C. (eds.), Migración y exilio españoles en el siglo XX, Iberoamericana, Madrid 2009.
Handke K., Socjologia języka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Idoate Ancín R., Emigración de la Navarra atlántica a América (1840–1874), Caligrama, 2020.
Irazuzta I., Martínez M., Presentación. De la identidad a la vulnerabilidad. La cuestión de la inmigración y las irrupciones en el nosotros, w: De la identidad a la vulnerabilidad. Alteridad e integración en el País Vasco contemporáneo, coords. I. Irazuzta, M. Martínez, Edicions Bellaterra, Barcelona 2014, s. 9–37.
Juaristi J., Historia minima del País Vasco, Turner Publicaciones, Madrid 2013.
Junyent Figueras M. C., Comellas Casanova P., Antropología lingüística, Editorial Síntesis, Madrid 2019.
La escolarización del alumnado de origen extranjero en el sistema escolar de la CAPV. Diagnóstico y nuevas medidas de intervención, Eusko Jaurlaritza/Gobierno Vasco, Hezkuntza Saila – Departamento de Educación, Octubre 2018.
Lévi-Strauss C., Drogi masek, przeł. M. Dobrowolska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1985.
Núñez Astrain L., El euskera arcaico. Extensión y parentescos, Txalaparta, Tafalla 2006.
Malinowski B., Ogrody koralowe i ich magia. Studium metod uprawy ziemi oraz obrzędów towarzyszących rolnictwu na Wyspach Trobrianda. Język magii i ogrodnictwa, przeł. B. Leś, red. nauk. A. K. Paluch, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1987.
Mees L., Euskadi/Euskal Herria, w: Diccionario ilustrado de símbolos del nacionalismo vasco, coords. S. De Pablo, J. L. De la Granja, L. Mees, J. Casquete, Tecnos, Madrid 2012, s. 294–319.
Mees L., Euskara, w: Diccionario ilustrado de símbolos del nacionalismo vasco, coords. S. De Pablo, J. L. De la Granja, L. Mees, J. Casquete, Tecnos, Madrid 2012, s. 320–344.
Mirgos K., Obcy i nowi Baskowie. Migracje, tożsamości i języki w Baskijskiej Wspólnocie Autonomicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2018.
Mirgos K., Baskowie – „Inni” Hiszpanii?, w: Hiszpania – mit czy rzeczywistość?, red. F. Kubiaczyk, K. Mirgos, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2012, s. 145–161.
Sáez Beloki P., Ardatzean jartzeko garaia, „Hermes” 2017, nr 57, s. 130–133.
Trask R. L., The History of Basque, Routledge, London–New York 2006.
Wierzbicka A., Słowa klucze. Różne języki – różne kultury, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007.
Wierzbicka A., Język – umysł – kultura, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
Woodworth P., The Basque Country. A cultural history, Signal Books, Oxford 2007.
Zuazo K., El euskera y sus dialectos, Alberdania, Irun 2010.
Zubiri I., Zubiri E., Euskal gramatika osoa, Didaktiker, Bilbo 2000.
Strony internetowe:
Atxaga B., Soinujolearen semea, https://www.eke.eus/eu/kultura/euskal_herria/euskal_diaspora/euskal-munduak/hitzen-heriotza [dostęp: 22 września 2021].
Emakume (hasło), Diccionario etimológico vasco español, http://projetbabel.org/basque/diccionario.php?q=emakume [dostęp: 14 sierpnia 2021].
Euskadi.eus, https://www.euskadi.eus/gobierno-vasco/contenidos/informacion/x65_acerca_euskadi/es_x65/cifras_new.html [dostęp: 14 lutego 2022].
Eustat, https://www.eustat.eus/elementos/tres-de-cada-cinco-personas-que-residen-en-la-ca-de-euskadi-tienen-algun-conocimiento-de-euskera-en-2016/not0014683_c.html [dostęp: 11 października 2021].
Eustat, https://www.eustat.eus/estadisticas/tema_159/opt_0/tipo_3/ti_poblacion/temas.html [dostęp: 14 lutego 2022].
Gizon (hasło), Diccionario etimológico vasco español, http://projetbabel.org/basque/diccionario.php?q=gizon [dostęp: 14 sierpnia 2021].
Guenetxea J., Joseba Sarrionandia Iurretara bueltatu da lau hamarkadaren ostean, https://anboto.org/iurreta/1619112033308-joseba-sarrionandia-iurretara-bueltatu-da-lau-hamarkadaren-ostean [dostęp: 22 września 2021].
Naiz.eus., M. Pena, Los hijos de inmigrantes y el euskara, 20 años de camino, 18.12.2021, https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20211218/los-hijos-de-inmigrantes-y-el-euskera-20-anos-de-camino [dostęp: 15 lutego 2022].
Sarrionandia J., Etxera itzuli, https://armiarma.eus/emailuak/izuen/izue40.htm [dostęp: 22 września 2021].
