Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweJedyny uczony z przydomkiem „Wielki”. Albert Wielki a relacje między wiarą i nauką
Słowa kluczowe:
Albert Wielki, nauka a wiara, wiara a rozum, nauka w XIII wieku, autonomia nauk przyrodniczychAbstrakt
Tematem artykułu jest myśl Alberta Wielkiego, jednej z najważniejszych postaci historii filozofii w kwestii relacji między wiarą a rozumem. Pierwsza część pracy poświęcona została jego biografii i pośmiertnej legendzie na temat jego wielkości. W drugiej części przedstawiono filozoficzne wysiłki Alberta, mające na celu umożliwienie swobodnego rozwoju nauk świeckich, mianowicie, przyswojenie Arystotelesa z jego arabskimi i żydowskimi komentatorami na Zachodzie oraz wprowadzenie rozróżnienia między dziedziną filozofii a teologii. Trzecia część odnosi się do praktyki naukowej Alberta: rozumienia nauki, metody, motywacji oraz przykładów jego praktyk naukowych. Na zakończenie spróbuję pokazać, czego dzisiaj może nas nauczyć postawa Alberta Wielkiego.
Bibliografia
Bibliografia źródłowa
Albertus Magnus, Physica, w: tenże, Opera Omnia, red. A. Borgnet, t. 3, wyd. paryskie1890.
Albertus Magnus, Mineralium, w: tenże, Opera Omnia, red. A. Borgnet, t. 5, wyd. paryskie 1890.
Albertus Magnus, In Sententiarum, w: tenże, Opera Omnia, red. A Borgnet, t. 27, wyd. paryskie 1894.
Albertus Magnus, De Animalibus, w: tenże, Opera Omnia, red. A. Borgnet, t. 12, wyd. paryskie 1891.
Albert Wielki, O jedności intelektu przeciwko Awerroistom paryskim, tłum. A. Rosłan, De Agostini, Warszawa 2003.
Albert Wielki, O piętnastu problemach teologiczno-filozoficznych, tłum. A. Rosłan, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009.
Literatura przedmiotowa
Anzulewicz H., Św. Albert Wielki o naturalnym pragnieniu wiedzy, „Przegląd Tomistyczny” 2009, t. 15, s. 33–46.
Ashley B. M., St. Albert and the Nature of Natural Science, w: Albertus Magnus and the Sciences: Commemorative Essays 1980, red. J. A. Weisheipl, Pontifical Institute of Mediaeval Studies, Toronto 1980, s. 73–102.
Bacon R., Opus Tertium, c. 9; Opus minus, red. J. S. Brewer, Londyn 1859.
Becanus J., Chronica 1247–1256. Excerpta, w: Hermannus Altahensis und andere Geschichtsquellen Deutschlands im dreizehnten Iahrhundert, red. J. Boehmer, Stuttgart 1845, pp. 432–439.
Bertolacci A., Albert’s Use of Avicenna and Islamic Philosophy, w: A Companion to Albert the Great (Brill’s Companion to the Christian Tradition 38), red. I. M. Resnick, Brill, Leiden–Boston 2013, pp. 601–611.
Collins D., Albertus, Magnus or Magus? Magic, Natural Philosophy, and Religious Reform in the Late Middle Ages, „Renaissance Quarterly” 2010, nr 63, pp. 1–44.
Copleston F., Historia filozofii, tłum. S. Zalewski, t. 2: Od Augustyna do Szkota, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 2000.
Fischer A., Reflections on Priesthood in the Dominican Order, „New Blackfriars” 2011, Vol. 92, No. 1042, pp. 651–663.
Frank I., Albert Wielki – naukowiec i dominikanin, tłum. I. P. Góra, Wydawnictwo ,,W drodze”, Kraków 1980.
Franklyn J., A Survey of the Occult, Kessinger Publishing, Londyn 2001.
Gui B., Dodatek, w: Stephen of Salanhac, De Quatuor in quibus Deus Praedicatorum Ordinem insignivit, Institutum Historicum Fratrum Praedicatorum, Rzym 1949.
Heinzmann R., Filozofia średniowieczna, tłum. P. Domański, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 1999.
Jan Paweł II, Fides et ratio. O relacjach między wiarą a rozumem, TUM, Poznań 1998.
Kibre P., Albertus Magnus on Alchemy, w: Albertus Magnus and the Sciences: Commemorative Essays 1980, red. J. A. Weisheipl, Pontifical Institute of Mediaeval Studies, Toronto 1980, pp. 187–202.
Kokoć D., Awerroistyczna doktryna podwójnej prawdy. Próba rozdzielania sfer sacrum i profanum na gruncie filozofii przyrody, „Przegląd Religioznawczy” 2012, nr 4 (246), s. 3–12.
Kostecki R., Św. Albert Wielki. Wyznawca, biskup i doktor Kościoła, Wydawnictwo OO. Dominikanów, Lwów 1934.
Kurdziałek M., Dawid z Dinant i jego próba uzgodnienia dwunastowiecznej filozofii przyrody z filozofią Arystotelesa, w: Średniowiecze w poszukiwaniu równowagi między arystotelizmem a platonizmem, red. S. Sarek, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1996, s. 211–232.
Kurdziałek M., Wielkość św. Alberta z Lauingen zwanego także Albertem Wielkim, w: Średniowiecze w poszukiwaniu równowagi między arystotelizmem a platonizmem, red. M. Kurdziałek, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1996, s. 183–210.
Legendy Dominikańskie, red. J. Czapczyk, tłum. J. Salij, Wydawnictwo „W drodze”, Poznań 2002.
Les Évangiles du diable. Le Grand et le Petit Albert, red. C. Seignolle, Robert Laffont Editions, Paris 1999.
Libera de A., Wprowadzenie, w: Awerroes, L’Islam et la raison: Anthologie, tłum. M. Geoffroy, Flammarion 2000, s. 2–8.
Michałowska T., Średniowiecze, PWN, Warszawa 1999.
Paulus de Loe, De vita et scriptis b. Alberti Magni, w: „Analecta Bollandiana” 1900, Société des Bollandistes, nr 19, online: <https://archive.org/details/AnalectaBollandiana1900a/page/n273/mo -de/2up?view=theater>, [dostęp: 14.04.21].
Perfetti S., Biblical Exegesis and Aristotelian Naturalism: Albert the Great, Thomas Aquinas, and the animals of the Book of Job, „Aisthesis” 2018, No. 11, pp. 81–96.
Pouchet F. A., Histoire des sciences naturelles au moyen age, ou Albert le Grand et son epoque considcre comme point de depart de I’ecole experimentale, J. B. Baillière Publisher, Paryż 1853.
Rinotas A., Alchemy and Creation in the Work of Albertus Magnus, „Conatus - Journal of Philosophy” 2019, No. 3, pp. 63–74.
Seńko W., Jak rozumieć filozofię średniowieczną, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2001.
Smoliński P., Albertus Magnus. Zum Gedanken nach 800 jahre: Neue Zugänge, aspekte und perspektien, „Studia Antyczne i Mediewistyczne” 2003, nr 36, s. 235–240.
Steenberghen F., van, Filozofia w wieku XIII, tłum. E. I. Zieliński, Wydawnictwo KUL, Lublin 2005.
Swieżawski S., Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Wrocław 2000.
Synan E. A., Albertus Magnus and the Sciences, w: Albertus Magnus and the Sciences: Commemorative Essays 1980, red. J. A. Weisheipl, Pontifical Institute of Mediaeval Studies, Toronto 1980, s. 1–12.
Szabadváry F., History of analytical chemistry, Taylor & Francis, Abingdon 1992.
Thijssen H., Condemnation of 1277, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. E. N. Zalta, on-line: <https://plato.stanford.edu/archives/win2018/entries/condemnation>, [dostęp: 07.04.2021]
Thorndike L., A History of Magic and Experimental Science during the First Thirteen Centuries of Our Era, Vol. II, Columbia University Press, Nowy Jork 1923.
Trepczyński M., Autonomia filozofii w O Piętnastu Problemach Alberta Wielkiego, „Studia Antyczne i Mediewistyczne” 2010, nr 43, s. 119–126.
Trepczyński M., Ścieżki myślenia Alberta Wielkiego i Tomasza z Akwinu, Campidoglio, Warszawa 2013.
Ulryk ze Strasburga OP, Summa de bono, t. 1, Paryż 1930.
Weisheipl J. A., Life and works of st. Albert, w: Albertus Magnus and the Sciences: Commemorative Essays 1980, red. J. A. Weisheipl, Pontifical Institute of Mediaeval Studies, Toronto 1980, s. 13–51.
Wolpert L., Much more from the chicken’s egg than breakfast – wonderful model system, „Mechanisms of Development” 2004, No. 121/9, pp. 1015–1017.
Wszystko to ze zdziwienia. Antologia tekstów filozoficznych z XIII wieku, wybór, opracowanie i wstęp K. Krauze-Blachowicz, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2002.
Wyckoff D., Preface, w: Book of Minerals, Clarendon Publisher, Oxford 1967.
Ziemiański S., Wprowadzenie, w: Albert Wielki, O piętnastu problemach teologiczno-filozoficznych, tłum. A. Rosłan, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009, s. 5–9.
