Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweMistyka Jana Władysława Dawida – zerwanie czy ciągłość?
Słowa kluczowe:
mistyka, intuicja, pozytywizm, okultyzm, BergsonAbstrakt
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie poglądów Jana Władysława Dawida dotyczących mistyki oraz prześledzenie mechanizmów stojących za przełomem mistycznym, który dokonał się w jego życiu. Wbrew tradycyjnej interpretacji uważam, że śmierć żony myśliciela nie była jedynym powodem, który wywołał wspomnianą przemianę. Do istotnych czynników należy zaliczyć również tendencje tkwiące w warszawskim pozytywizmie oraz wczesnej twórczości Dawida. W okresie mistycznym myśliciel pozostawał pod wpływem Bergsonowskiej koncepcji intuicji. W początkowej fazie Dawid akcentował związek między mistyką, poznaniem moralnym i stanami paranormalnymi. W późniejszej fazie jego twórczości widać tendencję do ukazywania odmienności stanów mistycznych od innych zjawisk.
Bibliografia
LITERATURA ŹRÓDŁOWA
Dawid J. W., Inteligencja, wola i zdolność do pracy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa 1966.
Dawid J. W., O filozofii Bergsona, Księgarnia E. Wendego i S-ki, Warszawa 1914.
Dawid J. W., O intuicji w filozofii Bergsona, w: tenże, Pisma pedagogiczne pomniejsze, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa 1968.
Dawid J. W., O intuicji w mistyce, filozofii i sztuce, Drukarnia Literacka, Kraków 1913.
Dawid J. W., Ostatnie myśli i wyznania, Nasza Księgarnia, Warszawa 1935.
Dawid J. W., O zarazie moralnej. Studium psychologiczno-społeczne, Księgarnia A. Gruszeckiego, Warszawa 1886.
Dawid J. W., Psychologia religii, Nasza Księgarnia, Warszawa 1933.
Dawid J. W., Rozkosz cierpienia, w: tenże, Szkice psychologiczne, Księgarnia E. Skiwskiego i S-ki, Warszawa 1890.
Dawid J. W., Uzdrowieni przez wyobraźnię, w: tenże, Pisma pedagogiczne pomniejsze, Zakład Narodowy im Ossolińskich, Wrocław–Warszawa 1968.
LITERATURA WTÓRNA
Bergson H., Dwa źródła moralności i religii, tłum. P. Kostyło, K. Skorulski, Wydawnictwo Znak, Kraków 1993.
Borzym S., Bergson a przemiany światopoglądowe w Polsce, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa 1984.
Bułat W., Sarnecki T., J. Wł. Dawid. 1859–1914, Nasza Księgarnia, Warszawa 1963.
Chmielowski P., Zarys najnowszej literatury polskiej (1864–1897), wydawcy: K. Grendyszyński, Petersburg 1898, G. Gebethner i Spółka, Kraków 1898.
Eckhart, Mistrz, Kazania, tłum. i oprac. W. Szymona, Wydawnictwo „W drodze”, Poznań 1986.
Floryńska H., Filozoficzna refleksja nad religią, w: Zarys dziejów filozofii polskiej 1815–1918, red. nauk. A. Walicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983, s. 287–303.
Gogacz M., Filozoficzne aspekty mistyki. Materiały do filozofii mistyki, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1985.
Gogacz M., Modlitwa i mistyka, Wydawnictwo „Michalineum”, Kraków-Warszawa 1987.
James W., Doświadczenia religijne, tłum. J. Hempel, Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, Warszawa 1958.
James W., Filozofia wszechświata, tłum. W. Witwicki, Księgarnia H. Altenberga, Lwów – Księgarnia E. Wendego i S-ki, Warszawa, [b. r.].
Jan od Krzyża, św., Noc ciemna, tłum. B. Smyrak OCD, w: tenże, Dzieła, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1986.
Jan od Krzyża, św., Pieśń duchowa, tłum. B. Smyrak OCD, w: tenże, Dzieła, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1986.
Kołakowski L., Filozofia pozytywistyczna (Od Hume’a do Koła Wiedeńskiego), Wydawnictwo PWN, Warszawa 1966.
Krzyżanowski J., Neoromantyzm polski 1890–1918, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa 1980.
Lukrec H., Jan Władysław Dawid 1859–1914, w: J. Wł. Dawid, Psychologia religii, Nasza Księgarnia, Warszawa 1933, s. 5–32.
Lukrec H., Jan Władysław Dawid (schyłek jego życia 1910–1914), w: J. Wł. Dawid, Ostatnie myśli i wyznania, Nasza Księgarnia, Warszawa 1935, s. 5–26.
Mencwel A., Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1991.
Nowak M., Mistyka aktywna, w: Nieświadomość i transcendencja. Teksty dedykowane profesor Zofii Rosińskiej, red. J. Michalik, Wydawnictwo ENETEIA, Warszawa 2011, s. 527–545.
Ochorowicz J., Wstęp i pogląd ogólny na filozofię pozytywną, w: Filozofia i myśl społeczna w latach 1865–1895 (700 lat myśli polskiej), red. A. Hochfeldowa, B. Skarga, cz. I, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, s. 147–163.
Podsiad A., Więckowski Z., Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych dla studiujących filozofię chrześcijańską, Wydawnictwo PAX, Warszawa 1983.
Skarga B., Julian Ochorowicz. Pozytywizm i okultyzm, w: Polska myśl filozoficzna i społeczna, red. B. Skarga, t. 2, Książka i Wiedza, Warszawa 1975, s.92–136.
Skarga B., Ortodoksja i rewizja w pozytywizmie francuskim, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967.
Sobeski M., Nowe drogi filozofii, „Krytyka” 1911, t. 32, s. 229–236; 291–301.
Szymańska B., Przeżycia i uczucia jako wartości w filozofii polskiego modernizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1988.
