Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweMarian Zdziechowski i rosyjski renesans religijny
Słowa kluczowe:
filozofia, renesans rosyjski, rewolucja, okrucieństwo, chrześcijaństwo, recepcja myśli rosyjskiej, cerkiewAbstrakt
Artykuł omawia poglądy polskiego myśliciela Mariana Zdziechowskiego na filozofię rosyjską i rosyjski renesans XIX i XX wieku, na tle panujących ówcześnie nastrojów społeczeństwa polskiego. Zdziechowski był inicjatorem pierwszych spotkań prawosławno-katolicko-protestanckich we Francji. Przyjaźnił się z wieloma Rosjanami, m.in. korespondował przez trzynaście lat z Lwem Tołstojem. Występował gwałtownie przeciwko rewolucji i okrucieństwu, w tym także do zwierząt, głosząc chrześcijańską wizję świata połączoną z pesymizmem. Szczególny temu wyraz dał w swojej ostatniej pracy, zatytułowanej „W obliczu końca” i opublikowanej w Wilnie w 1937 roku, na rok przed śmiercią, gdy coraz bardziej stawała się oczywistą nowa wojna i związane z nią okrucieństwa.
Bibliografia
Białokozowicz, B., Marian Zdziechowski i Lew Tołstoj, Wydawnictwo „Łuk”, Białystok 1995.
Bierdiajew, M., Nowe Średniowiecze, w: tenże, Nowe Średniowiecze. Los człowieka we współczesnym świecie, tłum. H. Paprocki, Fundacja Aletheia, Warszawa 2003,s. 11‒151.
Bierdiajew, M., Sens historii. Filozofia losu człowieka, tłum. H. Paprocki, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2002.
Boska Liturgia świętego ojca naszego Jana Chryzostoma, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2001.
Bułgakow, S., Iz dniewnika, „Wiestnik Russkogo Christianskogo Dwiżenija” 1979, t. 45, nr 130, s. 256‒274.
Bułgakow, S., Święci Piotr i Jan. Dwaj pierwsi z Apostołów, tłum. H. Paprocki, Bractwo Młodzieży Prawosławnej, Białystok 2005.
Czapska, M., Marian Zdziechowski a religijna myśl rosyjska, „Verbum” 1938, nr 5, z. 4, s. 620-631.
Dostojewski, F., Bracia Karamazow, tłum. B. Beaupré i L. Belmont, t. 1‒2, Warszawa 1927.
Evdokimov, M., Pelerins russes et vagabonds mystiques, Éditions du Cerf, Paris 1987.
Fiodorow, M., Fiłosofija obszczego dieła, t. 1, Wierny 1906, t. 2, Moskwa 1913.
Grzymała-Siedlecki, A., Słowo wstępne, w: A. Szymański, Szkice, wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1927, s. III‒XXV.
Lange, A., Krótki zarys literatury powszechnej, cz. 4: „Literatura ludów słowiańskich”, Wydawnictwo Michała Arcta, Warszawa 1909.
Łobodowski, J., Między katolicyzmem a Dostojewskim, „Myśl Polska” 1938, t. 18, nr 5, z. 24, s. 5.
Nowosielski, J., Czas historyczny i przeczucie „metahistorii” w refleksji eklezjologicznej prawosławia, w: tenże, Zagubiona bazylika. Refleksje o sztuce i wierze, red. K. Czerni, Znak, Kraków 2013, s. 247‒256.
Paprocki, H., Kryterium św. Jana Apostoła, w: Nauka – Kościół – Ekumenizm. Studia ofiarowane księdzu Bogdanowi Trandzie, red. nauk. K. Karski, Wydawnictwo Semper, Warszawa, 1994, s. 73‒80.
Paprocki, H., Lew i mysz, czyli tajemnica człowieka. Esej o bohaterach Dostojewskiego, Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce, Białystok 1997.
Paprocki, H., Recepcja rosyjskiej myśli religijnej w Polsce, „Elpis” 2005, nr 7, z. 11‒12, s. 193‒203.
Spengler, O., Zmierzch Zachodu. Zarys morfologii historii uniwersalnej, tłum. J. Marzęcki, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2001.
Trubieckoj, G., Krasnaja Rossija i swjataja Rus’, Paris 1931.
Trubieckoj, Je. N., Smysł żyzni, Berlin 1922, Paris 1979.
Wołkonski, S., Byt i Bytje. Iz proszłogo nastojaszczego wiecznogo, Paris 1924, 1978.
Zajączkowski, W., Un intellectuel polonais face à la Russie. Le Cas de Marian Zdziechowski (1861‒1938), „Contacts” 1990, nr 42, z. 149, s. 42‒60.
Zdziechowski, M., Jeszcze kilka słów o neoslawizmie, „Świat Słowiański” 1910, nr 6, z. 9‒10, s. 121‒138.
Zdziechowski, M., Le Dualisme dans la pensée religieuse russe, Paris 1927.
Zdziechowski, M., O okrucieństwie, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1928, wyd. 2 Znak, Kraków 1993.
Zdziechowski, M., Od Petersburga do Leningradu, Druk.Jana Bajewskiego, Wilno 1934.
Zdziechowski, M., Pesymizm, romantyzm a podstawy chrześcijaństwa, t. 1‒2, Kraków 1914.
Zdziechowski, M., W obliczu końca, Wydawnictwo Stanisława Turskiego, Wilno 1937.
Zdziechowski, M., Wizja Krasińskiego. Ze studiów nad literaturą i filozofią polską, Drukarnia Narodowa, G. Gentnerszwer i Ska, Księgarnia S. A. Krzyżanowskiego, Kraków 1912.
Zieliński, T., Mania twórcza, w: tenże, Po co Homer? Świat antyczny a my, wybór i posłowie A. Biernacki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1970, s. 300‒308.
Żeromski, S., Przedwiośnie, w: tenże, Utwory wybrane, t. 5, Czytelnik, Warszawa 1961.
