Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweTeologia pięciolinii. Interpretacja treści instrumentalnej muzyki Jana Sebastiana Bacha
Słowa kluczowe:
muzyka barokowa, musica poetica, Jan Sebastian Bach, „świecka” muzyka instrumentalna, interpretacja treści, interpretacja struktury, teologia, interpretacja teologicznaAbstrakt
Peter Kivy uważał, że Die Kunst der Fuge Bacha jest przykładem muzyki absolutnej, czyli poddaje się interpretacjom struktury, a nie interpretacjom treści. Autor niniejszego artykułu nie zgadza się z Kivym, argumentując, że arcydzieło to i inne czysto instrumentalne utwory Bacha, uważane za świeckie, poddają się interpretacji treści, i to nawet interpretacji teologicznej. Artykuł prezentuje teologiczne interpretacje następujących utworów: Prelude, Fugue and Allegro for Lute (Anne Leahy), Musikalisches Opfer (Michael Marissen), Goldberg Variationen (Maria Judina), Das wohltemperierte Klavier (Christoph Bossert), Canon triplex (Albert Clement) i Die Kunst der Fuge (Hans Heinrich Eggebrecht i Anatoliy Miłka).
Bibliografia
Bach, J.S., Ария с различными вариациями (Гольдберг-вариации) для клавира. С пометками Марии Юдиной. Вступительная статья и комментарии Марины Дроздовой, Москва 1996.
Bartel, D., Musica Poetica: Musical-Rhetorical Figures in German Baroque Music, University of Nebraska Press, Lincoln–London 1997.
Blume, F., Outlines of a New Picture of Bach, przeł. S. Godman, „Music and Letters” 1963, nr 3, s. 214–227.
Bossert, Ch., Muzyczna systematyka a eschatologia Das Wohltemperierte Klavier cz. II Bacha jako paradygmat, przeł. M. Olch, [w:], Z zagadnień twórczości Jana Sebastiana Bacha. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w 250. rocznicę śmierci kompozytora, red. D. Sławiec-Domagała Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego, Kielce 2001, s. 13–59.
Bramorski, J., Od „recreatio” do „contemplatio”, „Forum Teologiczne” 2013, nr 14, s. 35–49.
Butt, J., Bach's Metaphysics of Music, [w:] The Cambridge Companion to Bach, red. J. Butt, Cambridge University Press, Cambridge 2003, s. 46–59.
Chęćka-Gotkowicz, A., Persona (non) grata: czy muzyka absolutna potrzebuje narratora?, „Aspekty Muzyki” 2013, nr 3, 11–25.
Clement, A., Johann Sebastian Bach and the Praise of God: Some Thoughts on the ”Canon Triplex” (BWV 1076), [w:] Music and Theology. Essays in Honor of Robin A. Leaver, red. D. Zager, The Scarecrow Press, Lanham–Maryland–Toronto 2007, s. 147–167.
Cumming, N., The Sonic Self: Musical Subjectivity and Signification, Indiana University Press, Bloomington 2000.
Eggebrecht, H.H., J.S. Bach's „The Art of Fugue”. The Work and Its Interpretation, przeł. J. L. Prater, Ames 1993.
Harnoncourt, N., Muzyka mową dźwięków, przeł. M. Czajka, Fundacja „Ruch Muzyczny”, Warszawa 1995.
Hendrickson, M.L., Musica Christi: A Lutheran Aesthetic, Peter Lang Inc., International Academic Publishers, New York – Berlin–Oxford 2005.
Jasiński, T., Polska barokowa retoryka muzyczna, Wydawnictwo Polihymnia, Lublin 2009.
Kivy, P., Muzyka absolutna i nowa muzykologia, przeł. J. Barska, [w:] Peter Kivy i jego filozofia muzyki, red. A. Chęćka-Gotkowicz, M. Jabłoński, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki, Poznań 2015, s. 331–344.
Kivy, P., Philosophies of Arts. An Essay in Differences, Cambridge University Press, New York 1997.
Leahy, A., Bach's Prelude, Fugue and Allegro for Lute (BWV 998): A Trinitarian Statement of Faith?, „Journal of the Society for Musicology in Ireland” 2005–2006, nr 1, s. 33–51.
Leaver, R. A., „Concio et cantio”. Kontrapunkt teologii i muzyki w tradycji luterańskiej od Praetoriusa do Bacha, przeł. S. Zabieglińska, W. Bońkowski, „Muzyka” 2007, nr 4, s. 5–24.
Leaver, R. A., J.S. Bach and Scripture: Glosses from the Calov Bible Commentary, Concordia Publishing House, St. Louis 1986.
Leaver, R. A., Johann Sebastian Bach: Theological Musician and Musical Theologian, „Bach” 2000, nr 1, s. 17–33.
Luther's Table Talk, wybór Dr. [James] Macaulay, [London 1883].
Marissen, M., Bach and God, Oxford University Press, New York 2016.
Marissen, M., The Theological Character of J. S. Bach's ”Musical Offering”, [w:] Bach Studies 2, red. D. R. Melamed, Cambridge University Press, Cambridge 1995, s. 85–106.
Miłka, A., „Искусство фуги” И. С. Баха: к реконструкции и интерпретации, Санкт-Петербург 2009.
Miłka, A., Rethinking J. S. Bach’s „The Art of Fugue”, przeł. M. Ritzarev, red. E. Sheinberg, London–New York 2017.
Paczkowski, Sz., Nauka o afektach w myśli muzycznej I połowy XVII wieku, Wydawnictwo Polihymnia, Lublin 1998.
Pelikan, J., Jan Sebastian Bach wśród teologów, przeł. E. Sojka, Wydawnictwo CLC, Katowice 2017.
Tatlow, R., Bach's Numbers: Compositional Proportion and Significance, Cambridge University Press, New York 2015.
Wolff, Ch., Johann Sebastian Bach. Muzyk i uczony, przeł. B. Świderska, Lokomobila, Warszawa 2011.
