Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweW co i czym się bawić? Wskazówki w zakresie organizacji zabaw, wykonywania i wykorzystywania zabawek dziecięcych na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku – wybrane problemy
DOI:
https://doi.org/10.26881/pwe.2022.54.02Słowa kluczowe:
historia dzieciństwa, zabawa, zabawka, porady, druga połowa XIX i początek XX wiekuAbstrakt
This article focuses on instructions and advice on making toys for children and by children, recommendations regarding their use, as well as organization of children’s games. The temporal scope covers the second half of the nineteenth and early twentieth centuries. The aim of the present study is to describe selected ideas for making children’s toys published in pedagogical press, women’s magazines, and press for children and adolescents, as well as methodological pedagogy guidebooks. The article also describes recommendations for the use of the so-called educational toys, used for learning through play. The text contains critical descriptions of selected guides containing suggestions on the organization of children’s games, addressed to children, parents and educators, as well as inspirations for games found in the literature and press addressed to the youngest readers.
Downloads
Bibliografia
Bielizna z cienkiego materiału dla lalki, lalka w sukience i marynarskim płaszczyku (1914). „Bluszcz”, 3 (dodatek „Wzory ubiorów i robót”).
Bilewicz-Kuźnia B. (2000), Dar zabawy. Metodyka i propozycje zajęć z dziećmi według założeń pedagogicznych Froebla. Lublin, Froebel.pl Sp. z o.o.
Bilewicz-Kuźnia B. (red.) (2017), Zabawa i zabawki. Konteksty, wartość, znaczenia. Lublin, Wy-dawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Dereżyński M. (1936), Antoni Stefański. Wielkopolski pisarz ludowy. Szamotuły, Wydawnictwo Drukarni Nakładowej J. Kawalera.
Dziecinne ogrody. Nowa metoda wychowania i nauczania Fryderyka Froebla (1864), tłum. K. Ku-wiczyńska. Drezno, nakładem autorki.
Gry i zabawki dla dzieci. Naśladowane z francuskiego. Z dziesięcią rycinami kolorowanemi (1851).Warszawa, nakł. J. Berenstejna Księgarza.
Gry i zabawy na wolnym powietrzu (1898), oprac. Stary Maciej. Mikołów, Wydawnictwo K. Miarki.
Gry umysłowe (1899), zebrał i oprac. Stary Maciej. Mikołów, Wydawnictwo K. Miarki.
G.Z. (1903), Przyjaciel dziatwy. Fryderyk Froebel. „Kronika Rodzinna”, 6.
Hoffmanowa z Tańskich K. (1852), Assarmot. Zabawa historyczna ułożona przez autorkę Pamiątki po dobrej matce. Warszawa, M. Orgelbrand.
Jakubiak K. (2015), Od idei poznania dziecka do pedologii jako nauki o dziecku. „Problemy Wczesnej Edukacji”, 2(29).
Jakubiak K., Nawrot-Borowska M. (2021), Dziecko i dzieciństwo na ziemiach polskich w źródłach narracyjnych i ikonograficznych z drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Jana Jaworskiego kalendarz rodzinny na rok zwyczajny 1878 (1878). Warszawa, Gebethner i Wolff.
J.S.D. (1908), Nowe prądy w szkolnictwie. „Społeczeństwo”, 29.
K.S. (1903), Zabawki magnetyczne, „Moje Pisemko”, 49.
Kabacińska-Łuczak K. (2018), Gry patriotyczne w II połowie XIX i na początku XX wieku na przy-kładzie gry „Piast”. „Studia Edukacyjne”, 51.
Kabacińska-Łuczak K., Nawrot-Borowska M. (2018), O zwykłych przedmiotach w niezwykłej co-dzienności. Bożonarodzeniowe zabawki dla dzieci na ziemiach polskich w II połowie XIX i na początku XX wieku. Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Kalendarz na rok przestępny 1888. Kolęda dla gospodyń przez autorkę 365 obiadów (1888). War-szawa, Gebethner i Wolff.
Kalendarz Wileński na rok 1882 (1882). Wilno, nakł. E. Orzeszkowej i Spółki.
Kaufman M. (1908), Nowe prądy w szkolnictwie amerykańskim i niemieckim. Odczyt wygłoszony dnia 3 kwietnia 1908 r. w Kole rodziców i wychowawców. Łódź, czcionkami A. Karskiego.
Kiełbasa M., Socha M. (red.) (2019), Zabawki dziecięce – wybrane konteksty teoretyczne, badawcze i praktyczne. Nowy Sącz, Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu.
Kilka słów o metodzie froeblowskiej jako wstęp i wskazówka jej użycia w wychowaniu rodzinnym i ogródkach dziecięcych (1869). Warszawa, nakładem Red. „Przeglądu Tygodniowego”.
Kustosz S. (2000), Friedrich Froebel. Życie. Edukacja. Inspiracja. Lublin, Froebel.pl. Sp. z o.o.
Lalki w altance nadmorskiej (1895).„Tygodnik Mód i Powieści”, 51 (dodatek „Ubiory i roboty”).
Lalki w ubraniach wieśniaków badeńskich i meble drewniane (1895). „Tygodnik Mód i Powieści”, 50 (dodatek „Ubiory i roboty”).
M.A.-G. (1909), Roboty z pudełek od cygar i papierosów. „Moje Pisemko”, 55/56.
Mądra rybka (1906). „Moje Pisemko”, 9.
M.B. (1906), Pływająca rybka papierowa. „Moje Pisemko”, 5.
M.B. (1909), Co można zrobić z miękiszu chleba? „Moje Pisemko”, 17.
Moraczewska B. (2015), Prekursorka instytucjonalnego wychowania małych dzieci w Polsce – Maria Weryho-Radziwiłłowiczowa (1858–1944).„Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość”, 12.
Nawrot-Borowska M. (2011a), Zabawy dzieci polskich w drugiej połowie XIX w. i na początku XX w. w świetle zapatrywań teoretycznych. W: B. Stawoska-Jundziłł (red.), Prace Katedry Historii Edukacji i Wychowania w Rodzinie. Kultura. Edukacja. Rodzina. Gender studies. Antyk – Polska. T. 2. Bydgoszcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Nawrot-Borowska M. (2011b), Nauczanie domowe na ziemiach polskich w II połowie XIX i początkach XX wieku – zapatrywania teoretyczne i praktyka. Bydgoszcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Nawrot-Borowska M. (2013), Zabawy i zabawki dziecięce w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku – wybrane problemy z wykorzystaniem grafik z epoki. „Biuletyn Historii Wychowania”, 30.
Nawrot-Borowska M. (2016), Zabawy, zabawki i zajęcia dla dzieci na początku XX wieku na łamach czasopisma „Dziecko”. W: J. Kita, M. Korybut-Marciniak (red.), Życie prywatne Polaków w XIX wieku. T. 5: Świat dziecka. Łódź–Olsztyn, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Nawrot-Borowska M. (2018a),Wskazówki do samodzielnego wykonywania zabawek z papieru na łamach „Mojego Pisemka” z lat 1902–1915.„Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, 13, 3(49).
Nawrot-Borowska M. (2018b), Zabawki dziecięce na grafikach dodatków modowych prasy kobiecej w XIX wieku. W: I. Michalska, G. Michalski (red.), Zachować dla przyszłości. Sprawy szkolnictwa, oświaty i opieki w przekazie prasowym XIX i początków XX wieku. Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Nawrot-Borowska M. (2021), Problematyka wychowania domowego na łamach czasopisma „Dziecko” (1913–1915). „Przegląd Pedagogiczny”, 1.
Piast. Zabawa historyczna (1903). „Mały Światek”, 36.
„Przegląd Pedagogiczny” 1882–1905. Dzieje wydawnictwa oraz spis rzeczy i autorów (1907), oprac. A. Białowiejski i in. Warszawa, druk. Wł. Łazarskiego.
Przyłuski J. (1903), Odrodzenie młodzieży przez prace ręczne (slojd). Warszawa, skład główny w księgarni Szczepkowskiego.
Quick R.H. (1895), Reformatorzy wychowania. Zasady wychowania nowoczesnego. Warszawa, Wy-dawnictwo „Przeglądu Pedagogicznego”.
Statek parowy (1904). „Moje Pisemko”, 4.
Szczęsna (1903), Slojd. „Dobra Gospodyni”, 42.
Sztuka wychowawczego bawienia dzieci według metody Fr. Froebla, twórcy ogródków dziecinnych w Niemczech. Układanie patyczkami. Z dodatkiem powiastek dla dzieci i młodzieży (1860). Warszawa, J. Jaworski.
Światełko. Zbiór powiastek i wierszyków dla małych dzieci. Dodatek do „Małego Światka” (1903). Lwów, w drukarni „Dziennika Polskiego”.
Weryho M. (1890), Śpiewy i zabawy dziecięce w pokoju i w ogrodzie, gry marsze i śpiewki z towa-rzyszeniem fortepianu oraz gry w piłkę i gry towarzyskie. Książeczka dla matek i wychowawczyń. Warszawa, M. Arct.
Weryho M. (1900), Jak zająć dzieci w wieku przedszkolnym. Pogadanki, rozmowy, zabawy i robótki. Petersburg, K. Grendyszyński.
Wesołe chwile. Gry i zabawy towarzyskie w domu i poza domem (1898), z wielu rycinami, oprac. Stary Maciej. Mikołów, Wydawnictwo K. Miarki.
Wzory ubiorów dla dziewczynek (1895). „Tygodnik Mód i Powieści”, 52 (dodatek „Ubiory i roboty”).
Wzory ubiorów dla lalek – kostiumy spacerowe, sukienka, poduszka dla lalki (1876). „Bluszcz”, 50 (dodatek „Wzory ubiorów i robót”).
Zabawy, gimnastyka i pogadanki w szkółce freblowskiej. Z 99 ilustracjami (1899), zebrała i ułożyła W. Puffke. Poznań, nakładem księgarni A. Cybulskiego.
Żółtyński D. (1912), Roboty ręczne w szkole początkowej. „Nowe Tory”, z. 4.
Żołądź-Strzelczyk D., Gomułka I., Kabacińska-Łuczak K., Nawrot-Borowska M. (2016), Dzieje zabawek dziecięcych na ziemiach polskich do początku XX wieku. Wrocław, Wydawnictwo Chronicon.
