Odcięcie. Siedem fragmentów

Autor

  • Stanisław Rosiek Uniwersytet Gdański

Abstrakt

The text consists of seven fragments which in different ways refer to a central category of separation; in particular to masochism, one of its manifestations. First, however, separation reveals itself in an imaginary act of self-castration (in a dream), described by Schulz in a letter. This act locates the writer beyond the sexes, symbolically excludes him from biological support of the stream of life and directs to art. Schulz considered that irreversible passage from biological reproduction to artistic creation a grave sin. The masochistic separation became a topic of many graphic works and drawings in which the artist, as an icon of himself, paid homage to “la belle dame sans merci.” His literary works are quite different – Schulz’s fiction is marked by shame. The present essay demonstrates how the literary discourse of the Cinnamon Shops generates meaningful gaps. Allusions and silence, all kinds of narrative suspension, were supplemented by Schulz with pictorial representations, according to a principle that what cannot be written about, may be drawn. Many of his graphic works are overt manifestoes of masochism. In the Booke of Idolatry these are emblematic representations, projections of the artist’s own phantasms, based on the visual idiom of the times, while in the compulsive drawings from the 1930s the boundary between fantasy and reality blurs. Schulz’s artistic operations are ostentatious. He never used any disguise, reporting on himself. He was a masochist, but what did it mean? Another fragment is an attempt to find out what it meant to be a masochist in Schulz’s times, and how he defined himself in that context, particularly in an explicit statement made in a letter to a certain psychiatrist: “Creatively, I express this perversion in its loftiest, philosophically interpreted form as a foundation determining the total Weltanschauung of an individual in all its ramifications.” The final fragment presents for the most part some hitherto unknown documents of Schulz’s life, such as a police certificate of decency, men’s second-hand reports on his masochism, and memories of women with whom the writer held various kinds of liaisons.

Downloads

Download data is not yet available.

Biogram autora

Stanisław Rosiek - Uniwersytet Gdański

Historyk literatury, eseista i wydawca. Pracuje w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Był członkiem redakcji „Litterariów”, „Punktu” i „Podpunktu”, a także rocznika „Punkt po Punkcie”. Współredagował z Marią Janion trzy tomy z serii „Transgresje” (Galernicy wrażliwości, 1981; Osoby, 1984; Maski, 1986). Ze Stefanem Chwinem napisał książkę Bez autorytetu. Szkice (1981), za którą w 1983 roku otrzymał nagrodę Fundacji im. Kościelskich. W latach dziewięćdziesiątych zajmował się kultem pośmiertnym Adama Mickiewicza (Zwłoki Mickiewicza. Próba nekrografii poety, 1997) oraz twórczością kilku pisarzy dwudziestowiecznych (Peiper, Schulz, Białoszewski). Współautor Słownika schulzowskiego (2002), antologii Wymiary śmierci (2002) i Mickiewicz w „Pamiętniku Literackim” (2011) oraz książek [nienapisane] (2008), Władza słowa (2010) i Mickiewicz (po śmierci) (2013).

Bibliografia

Artur Lauterbach. 1930. „Talent w ukryciu. O grafikach Brunona Schulca”. Chwila 4005.

Bienenstock Adolf. 1922. „Z wystawy wiosennej. Prace graficzne Brunona Schulza”. Chwila 1213.

Chciuk Andrzej. 1972. Ziemia księżycowa. Druga opowieść o Księstwie Bałaku. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna.

Chciuk Andrzej. 2015. Atlantyda. Opowieść o Wielkim Księstwie Bałaku. Łomianki: LTW.

Degler Janusz. 2009. Witkacego portret wielokrotny. Szkice i materiały do biografii (1918–1939). Warszawa: PIW.

Dybel Paweł. 2005. „Seksualność zdegradowana, czyli perwersyjny świat prozy Brunona Schulza”. Teksty Drugie 3.

Eliade Mircea. 1966. Traktat o historii religii. Przekł. Jan Wierusz-Kowalski. Warszawa: Książka i Wiedza.

Fauchereau Serge. 2004. Le livre idolatre de Bruno Schulz, Paris: Denoël.

Ficowski Jerzy (zebrał i oprac.). 1984. Bruno Schulz: listy, fragmenty, wspomnienia o pisarzu. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Ficowski Jerzy. 2002. Regiony wielkiej herezji i okolice: Bruno Schulz i jego mitologia. Sejny: Pogranicze.

Ficowski Jerzy. 2015. Komentarze i glosy. W Bruno Schulz. Księga obrazów. Zebrał, oprac. i komentarzami opatrzył Jerzy Ficowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Freud Sigmund. 1983. Wstęp do psychoanalizy. Przekł. S. Kempnerówna, W. Zaniewicki. Warszawa: PWN.

Goldstein Maksymilian, Karol Dresdner. 1935. Kultura i sztuka ludu żydowskiego na ziemiach polskich. Zbiory Maksymiljana Goldsteina. Lwów.

Gombrowicz Witold. 1936. „List otwarty do Brunona Schulza”. Studio 7.

Grosman David. 2014. Patrz pod: miłość. Przeł. Magdalena Sommer. Warszawa: Świat Książki.

Jarzębski Jerzy (red.). 1994. Czytanie Schulza: materiały międzynarodowej sesji naukowej „Bruno Schulz – w stulecie urodzin i pięćdziesięciolecie śmierci” [Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 8–10 czerwca 1992]. Kraków: Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Katalog Salonu Wiosennego. 1922. Lwów.

Kirchner Hanna. 2011. Nałkowska albo życie pisane. Warszawa: W.A.B.

Kitowska-Łysiak Małgorzata. 2013. „Uwagi w sprawie kanonu. Brunona Schulza szkicownik młodzieńczy i freski w willi Landaua”. Schulz/Forum 2.

Komza Małgorzata. 1995. Żywe obrazy. Między sceną, obrazem i książką. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Konarzewska Marta. 2012. On tylko udaje tak? Schulza i Gombrowicza zabawa w doktorową. W Schulz. Przewodnik Krytyki Politycznej. Red. J. Majmurek. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Krafft-Ebing Richard von. 1886. Psychopathia Sexualis. Eine Klinisch-Forensische Studie.

Lacan Jacques. Znaczenie fallusa. Tłumaczenie i przypisy Sara Rodowicz-Ślusarczyk, Jan Tkaczow, Anna Wojakowska-Skiba, Joanna Szymańska. www.fppl.pl/wp-content/uploads/2013/04/Znaczenie-Fallusa.pdf.

Markowski Michał Paweł. 2012. Powszechna rozwiązłość. Schulz, egzystencja, literatura. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Nacht Józef. 1939. „Wywiad drastyczny. Rozmowa z Brunonem Schulzem”. Nasza Opinia 77.

Nałkowska Zofia. 1988. Dzienniki, t. IV: 1930–1939, cz. 1: 1930–1934. Oprac. wstęp i komentarz Hanna Kirchner. Warszawa: Czytelnik.

Olchanowski Tomasz. 2001. Jungowska interpretacja mitu ojca w prozie Brunona Schulza. Białystok: Trans Humana.

Owczarski Wojciech. 2006. Miejsca wspólne, miejsca własne: O wyobraźni Leśmiana, Schulza i Kantora. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Panas Władysław. 2001. Bruno od Mesjasza. Rzecz o dwóch ekslibrisach oraz jednym obrazie i kilkudziesięciu rysunkach Brunona Schulza. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Peiper Tadeusz. 1972. Komizm, dowcip, metafora. W Tędy. Nowe usta. Przedmowa, komentarz, nota bibliograficzna S. Jaworski, opracowanie tekstu T. Podoska. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Pomianowski Jerzy. 2015. To proste. Opowieści Jerzego Pomianowskiego nagrane przez Joannę Szwedowską dla Programu II Polskiego radia. Red. E. Jogałła. Kraków–Budapeszt: Austeria.

Ricoeur Paul. 1969. Le conflit des interprétations. Paris: Seuil.

Ricoeur Paul. 1975. Wyzwanie semiologiczne: problem podmiotu. W Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie. Przekł. Ewy Bieńkowskiej, oprac. S. Cichowicz. Warszawa: Pax.

Rosiek Stanisław. Dlaczego dzisiaj nadal czytamy Schulza? W Bruno Schulz jako filozof i teoretyk literatury: materiały V Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu. Pod red. W. Meniok. Drohobycz: Polonistyczne Centrum Naukowo-Informacyjne im. Igora Menioka Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iwana Franki.

S. N-owa. 1921. „Wrażenia z wystawy (wystawa obrazów Schulza)”. Świt 6.

Schulz Bruno. 1973. Druga jesień. Posł. J. Ficowski. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Schulz Bruno. 1998. Opowiadania. Wybór esejów i listów. Oprac. J. Jarzębski. Wrocław–Kraków: Ossolineum.

Schulz Bruno. 2016. Księga listów. Zebrał i przygotował do druku J. Ficowski, uzupełnił S. Danecki. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Siedlecka Joanna. 1992. Mahatma Witkac. Warszawa: Słowo.

Stewe Al. 1921. „Z wystawy obrazów”. Świt 11.

Vachet Pierre. 1928. Niepokój płciowy. Przeł. Kazimierz Rychłowski, Warszawa–Lwów: Ateneum.

Wegrocki Henry J. 1946. „Masochistic Motives in the Literary and Graphic Art of Bruno Schulz”. The Psychoanalytic Review 33.

Wiedemann Adam, Piotr Czerniawski. 2010. Końcówki. Henryk Bereza mówi. Kraków: Korporacja Ha!art.

Witkiewicz Stanisław Ignacy. 2010. Listy do żony (1932–1935). Przygotowała do druku A. Micińska, oprac. i przypisami opatrzył J. Degler. Warszawa: PIW.

Zaleski Marek. 2005. „Masochista na Cyterze”. Teksty Drugie 3.

Zaleski Marek. 2007. Echa idylli w literaturze polskiej doby nowoczesności i późnej nowoczesności. Kraków: Universitas.

Pobrania

Opublikowane

2016-03-07

Jak cytować

Rosiek, S. (2016). Odcięcie. Siedem fragmentów. Schulz/Forum, (7), 25–64. Pobrano z https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/schulz/article/view/2218

Numer

Dział

[odczytania]