Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweŚredniowieczne chrzcielnice kamienne w kościołach na terenie Żuław Wiślanych: inwentaryzacja, funkcje, symbolika
DOI:
https://doi.org/10.26881/sds.2023.26.07Słowa kluczowe:
baptismal font, symbols, inventory, Żuławy WiślaneAbstrakt
Stone baptismal fonts, today often serving as stoups, are the best preserved elements of the medieval appointments of many historic churches in Żuławy Wiślane. Originally, they were probably placed near the entrance to the church, which symbolized the beginning of the Christian’s path to salvation, a transition from the profanum to the sacrum, and inclusion within the community of the faithful. For security reasons, baptismal fonts were surrounded by decorative grilles and closed with special covers, of which metal pins in the edge of the bowl have often survived to this day. Despite the simple, functional design and material (granite) that is difficult to work, many of them have simple decorative elements, the symbolism of which refers in particular to the meaning of the numbers 6, 8, and 12, and, less often, to apocalyptic motifs in the form of the 12 gates of the heavenly Jerusalem.
Downloads
Bibliografia
Źródła drukowane
Józefczyk M., Z dziejów religijnych Pomezanii w XVII wieku, t. 2: Źródła do dziejów XVII wiecznej Pomezanii, Malbork 2012.
Józefczyk M., Z dziejów religijnych Pomezanii w XVIII wieku, t. 2: Źródła do dziejów XVIII wiecznej Pomezanii, Malbork 2015.
Literatura przedmiotu
Delimata-Proch M., Teoria i praktyka udzielania chrztu najmłodszym w polskim średniowieczu [w:] Teologia i liturgia chrztu od starożytności chrześcijańskiej do czasów nowożytnych, red. A.M. Wyrwa, J. Górecki, Poznań 2015, s. 361–370.
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990.
Gajewska M., Chrzcielnice i kropielnice parafii toruńskich datowane na okres od XIII do XVIII wieku, „Rocznik Toruński” 2016, t. 43, s. 165–186.
Grabowska-Lysenko A., Wpływ osoby i kultu błogosławionej Doroty na życie duchowe parafii i wyposażenie kościoła w Mątowach Wielkich od średniowiecza do współczesności, „Studia Elbląskie” 2013, t. 14, s. 47–61.
Jakubek-Raczkowska M., Tu ergo flecte genua tua. Sztuka a praktyka religijna świeckich w diecezjach pruskich państwa krzyżackiego do połowy XV w., Pelplin 2014.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 5, z. 1: Pruszcz Gdański i okolice, oprac. B. Rol, I. Strzelecka, Warszawa 1986.
Kobielus S., Niebiańska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu, Ząbki 2004.
Kuczyńska J., Chrzcielnice w świetle myśli liturgicznej i przepisów kościelnych średniowiecza, „Roczniki Humanistyczne” 1981, t. 29, z. 4, s. 49–58.
Kuczyńska J., Średniowieczne chrzcielnice kamienne w Polsce, „Rocznik Historii Sztuki” 1984, t. 14, s. 5–79.
Kuczyńska J., Średniowieczne chrzcielnice kamienne w Polsce. Katalog, Lublin 1984.
Nowiński J., Ewolucja formy chrzcielnicy i zabezpieczenia miejsca celebracji sakramentu chrztu efektem rosnącego znaczenia wody chrzcielnej i jej wykradania do praktyk magicznych [w:] Teologia i liturgia chrztu od starożytności chrześcijańskiej do czasów nowożytnych, red. A.M. Wyrwa, J. Górecki, Poznań 2015, s. 107–136.
Pałęcki W., Benedictio fontis baptismalis w średniowiecznych rękopisach liturgicznych w Polsce, [w:] Miejsca chrztów, urządzenia baptyzmalne i ceremoniał chrzcielny od starożytności chrześcijańskiej do soboru trydenckiego, red. A.M. Wyrwa, Poznań–Dziekanowice 2016, s. 275–304.
Schmid B., Die Bau und Kunstdenkmäler des Kreises Marienburg, Danzig 1919.
Święte Triduum Paschalne, Poznań 1999.
Wiśniewski J., Kościoły i kaplice na terenie byłej diecezji pomezańskiej 1243–1821 (1992), Elbląg 1999.
Wiśniewski J., Wyposażenie świątyń diecezji pomezańskiej świadectwem pobożności wiernych (XVII–XVIII w.), Olsztyn 2016.
