Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweŚwiatło wiary. Motyw słońca i jego chrześcijańskie konotacje w poezji Krystyny Saryusz-Zaleskiej
DOI:
https://doi.org/10.26881/jsr.2021.16.08Słowa kluczowe:
Krystyna Saryusz-Zaleska, Młoda Polska, religia chrześcijańska, słońce, symbolikaAbstrakt
Artykuł przynosi omówienie sposobu funkcjonowania motywu słońca w poezji Krystyny Saryusz-Zaleskiej (1874–1945). Na gruncie twórczości poetyckiej młodopolskiej autorki nie mamy do czynienia ani z prostym utożsamieniem słońca z Boską potęgą, ani ze stałym przyporządkowaniem go którejś z Boskich postaci (Bóg, Chrystus, Maryja). Nie każde przywołanie słońca wiąże się z liryczną emanacją boskości; nie zawsze kiedy poetka wykorzystuje akcenty słoneczne, kontekst metafizyczny jest wyłączny lub choćby dominujący. Wiele jest bowiem w poezji Saryusz-Zaleskiej przykładów solarnego uniwersalizmu, kiedy słońce staje się symbolem życia, kiedy współtworzy efektowne pejzaże (morskie, górskie), kiedy pozwala w odpowiednim świetle pokazać piękno krajobrazu Włoch czy Dalmacji. Równocześnie jednak nie można mówić o trwałej sekularyzacji tego motywu, mimo wszystko bowiem wątki religijne bardzo często łączą się ze słońcem.
Downloads
Bibliografia
Bajda J. (2010), „Poeci – to są słów malarze…”. Typy relacji między słowem a obrazem w książkach poetyckich okresu Młodej Polski, Wrocław.
Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, https://biblia.deon.pl.
Biedermann H. (2003), Leksykon symboli, przeł. J. Rubinowicz, Warszawa. Dogondke D. (2014), Interpretacja mesjańska wyrażenia „słońce sprawiedliwości” (Ml 3,20), „Verbum Vitae” nr 26.
Eliade M. (1966), Traktat o historii religii, przeł. J. Wierusz-Kowalski, Warszawa.
Forstner D. (1990), Świat symboliki chrześcijańskiej, przeł. W. Zakrzewska i in., Warszawa.
Gutowski W. (2001), Z próżni nieba ku religii życia. Motywy chrześcijańskie w literaturze Młodej Polski, Kraków.
Jakiel E. (2010), W służbie katechezy: teksty literackie w periodykach religijnych 1890–1918 w kontekście Młodej Polski, Gdańsk.
Jakiel E. (2016), Motta biblijne w poezji Krystyny Saryusz-Zaleskiej, „Język – Szkoła – Religia” t. 11, nr 1.
Kopaliński W. (1985), Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa.
Kurkiewicz M. (2008), „A teraz czas, by uspokoić ducha…” – Krystyny Saryusz-Zaleskiej poszukiwania Boga (o cyklu „Refleksyjne”), w: Poszukiwanie świadectw. Szkice o problematyce religijnej w literaturze II połowy XIX i początku XX wieku, red. J.A. Malik, Lublin.
Kwiatkowski J. (1977), Od katastrofizmu solarnego do synów słońca, w: Młodopolski świat wyobraźni. Studia i eseje, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków.
Lubas R. (1975), Motywy słońca w poezji „nieawangardowej” Krakowa lat międzywojennych, „Rocz. Nauk-Dydakt. Pr. Hist. Lit. WSP Kraków”, z. 6 (56).
Lurker M. (1994), Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, przeł. R. Wojnakowski, Kraków.
Podraza-Kwiatkowska M. (1994), Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski, Kraków.
[Sar-Zal] Saryusz-Zaleska K. (1901), Pejzaże: Pustowarnia i Kraków, Kraków.
[Sar-Zal] Saryusz-Zaleska K. (1910), Poezye, Kraków.
Sawicka J. (2005), Symbolika solarna w średniowiecznej poezji liturgicznej, „Pamiętnik Literacki” nr 2.
Słownik biblijny, https://biblia.wiara.pl/slownik/67ea4.Slownik-biblijny/slowo/SLONCE#SLONCE.
Śpiewnik kościelny (1838), red. M.M. Mioduszewski, Kraków, https://pl.wikisource.org/wiki/Śpiewnik_kościelny /Matko_niebieskiego_Pana.
