Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweDezinformacja. Próba ujęcia dyskursywnego
Słowa kluczowe:
dezinformacja, fake news, media, dziennikarstwo, dyskursAbstrakt
Kategorie dezinformacji i fake newsów są jednymi z częściej przywoływanych pojęć w kontekście dyskusji o współczesności. Z jednej strony panuje powszechna zgoda co do szczególnej (negatywnej) roli zjawisk medialnych określanych w ten sposób, z drugiej strony prowadzi się wiele badań, które mają przybliżyć ich naturę i zasady funkcjonowania. Tymczasem z pojęciami tymi wiąże się zasadniczy – przynajmniej z punktu widzenia nauk społecznych – problem. Nie dysponujemy mianowicie ich precyzyjnymi definicjami. Prezentowany tekst ma z zadanie przeanalizować stan rzeczy w tym zakresie oraz zaproponować adekwatne ujęcie. Ujęcie to w istocie utożsamia kategorię dezinformacji z kategorią fake newsa (w sensie szerszym), wskazując jednocześnie na konstytutywne cechy obu tych zjawisk, związane z kategorią prawdy, intencji oraz formatu medialnego. Cechy te zostają przeanalizowane w kontekście kategorii gatunku medialnego, jakim jest informacja (ściślej zaś – funkcji informacyjnej rozumianej w sposób pragmatyczny) oraz dyskursywnych ram dziennikarstwa, w które – jak zostanie wykazane w tekście – próbuje wedrzeć się dezinformacja.
Downloads
Bibliografia
Ardèvol-Abreu A., Influence of Fake News Exposure on Perceived Media Bias: The Moderating Role of Party Identity, „International Journal of Communication” 2022 [S.l.], Vol. 16, s. 22.
Baptista J.P, Gradim A., Understanding Fake News Consumption: A Review, Social Science & Medicine 2020, No. 9, s. 185.
Baptista J.P., Gradim A., Who Believes in Fake News? Identification of Political (A)Symmetries, „Social Sciences” 2022, No. 11, s. 460.
Bauer Z., Gatunki dziennikarskie [w:] Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2008.
Bednarek M., Caple H, The Discourse of News Values. How News Organisations Create Newsworthiness, Oxford University Press, Oxford 2017.
Bennett W.L., Livingston S., A Brief History of the Disinformation Age: Information Wars and the Decline of Institutional Authority [w:] The Disinformation Age, red. W.L. Bennett, S. Livingston, Cambridge University Press, Cambridge 2020, s. 3–40.
Carillo K., Scornavacca E., Za S., The role of media dependency in predicting continuance intention to use ubiquitous media systems, „Information & Management”, 2017,Vol. 54, No. 3, s. 317–335.
Cegieła A., Mowa nienawiści, „Poradnik językowy” 2020, nr 44, s. 60–70.
Chong D., Druckman J. N., A theory of framing and opinion formation in competitive elite environments, „Journal of Communication” 2007, Vol. 57(1),s. 99–118.
Chrudzimski A., Teoria intencjonalności i umysłu Johna R. Searle’a, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 1995, z. 4.
Coady D., The Fake News about Fake News [w:] The Epistemology of Fake News, red. S. Bernecker, M. K. Flowerree, T. Grundman, Oxford University Press, Oxford 2021.
Cortada J.W., Aspray W., Fake News Nation. The Long History of Misinformation and Lies in America, Rowman & Littlefield, New York 2019.
Cover R., Haw A., Thompson J.D., Fake News in Digital Cultures. Technology, Populism and Digital Misinformation, Emerald Publishing, Bingley 2022.
Cymanow-Sosin K., Mowa nienawiści – etyczne ramy komunikowania i podmiotowa odpowiedzialność wobec walczących słów, „Studia Medioznawcze” 2018, nr 3, s. 117–126.
Detecting Fake News on Social Media, red. K. Shu, H. Liu, Morgan & Claypool Publishers, Kentfield 2019.
Dezinformacja oczami Polaków 2022, Fundacja Digital Poland, https://digitalpoland.org/publikacje/pobierz?id=4f2e2116-82a6-47b5-a984-801b5e704b56 (dostęp: 21.05.2023).
Dezinformacja wokół wojny: światowe narracje i trendy, Demagog, 19.03.2022, https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/dezinformacja-wokol-wojny-w-ukrainie-swiatowe-narracje-i-trendy/ (dostęp: 21.05.2023).
Digital News Report 2022, Reuters Institute, https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/digital-news-report/2022 (dostęp: 21.05.2023).
Guo L., Vargo C., „Fake News” and Emerging Online Media Ecosystem: An Integrated Intermedia Agenda-Setting Analysis of the 2016 U.S. Presidential Election, w: „Communication Research” 2020, nr 47(2), 178–200.
Kamboj S., Applying uses and gratifications theory to understand customer participation in social media brand communities: Perspective of media technology, „Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics” 2020, Vol. 32, No. 1, s. 205–231.
Kępa-Figura D., Pragmatyczne aspekty gatunku (na przykładzie informacji dziennikarskiej) [w:] Współczesne media. Gatunki w mediach. Prace dedykowane Profesor Marii Wojtak, t. 1: Zagadnienia teoretyczne. Gatunki w mediach drukowanych, red. I. Hofman, D. Kępa-Figura, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2017.
Khan A., Brohman K., Addas S., The anatomy of „fake news”: Studying false messages as digital objects, „Journal of Information Technology” 2022, Vol. 37, s. 122–143.
Knobloch-Westerwick S., The Selective Exposure Self- and Affect-Management (SESAM) Model: Applications in the Realms of Race, Politics, and Health, w: „Communication Research” 2015, nr 42(7), 959–985.
Knobloch-Westerwick S., Hastall M.R., Please Your Self: Social Identity Effects on Selective Exposure to News About in- and Out-Groups, „Journal of Communication” 2010, Vol. 60, Vol. 3, September 2010, s. 515–535.
Knobloch-Westerwick S., Sharma N., Hansen D.L., Alter S., Impact of Popularity Indications on Readers’ Selective Exposure to Online News, „Journal of Broadcasting & Electronic Media” 2005, nr 49(3), s. 296–313.
Knobloch S., Zillmann D., Mood Management via the Digital Jukebox, „Journal of Communication”, Vol. 52, No. 2, June 2002, s. 351–366.
Lazer M.P., Baum M.A., Benkler Y., Berinsky A.J., Greenhill K.M., Menczer, F., et al., The science of fake news, „Science” 2018, nr 359, s. 1094–1096.
Molina M.D., Sundar S.S, Le T., Lee D., „Fake news” is not simply false information: a concept explication and taxonomy of online content, „The American Behavioral Scientist (Beverly Hills)” 2021, Vol. 65(2), s. 180–212.
Morgan M., Shanahan J., The State of Cultivation, „Journal of Broadcasting & Electronic Media” 2010, Vol. 54(2), s. 337–355.
O’Shaughnessy N., From Disinformation to Fake News: Forward into the Past [w:] The Sage Handbook of Propaganda, red. P. Baines, N. O’Shaughnessy, N. Sno, Sage, London 2020, s. 58–59.
Piekot T., Dyskurs polskich wiadomości prasowych, Universitas, Kraków 2006.
Pierwsza fala COVID-19 nasiliła medialną dyskusję o postprawdzie, Instytut Monitorowanie Mediów, 9.03.2021, https://www.imm.com.pl/pierwsza-fala-covid-19-nasilila-medialna-dyskusje-o-postprawdzie/ (dostęp: 21.05.2023).
Sampat B., Raj S., Fake or real news? Understanding the gratifications and personality traits of individuals sharing fake news on social media platforms, „Aslib Journal of Information Management” 2022.
Sauer N., „Fake news” ogłoszone słowem roku 2017, „Politico”, 2.11.2017, https://wiadomosci.onet.pl/swiat/fake-news-ogloszone-slowem-roku-2017/ztm0l8b (dostęp: 21.05.2023).
Scheufele D.A., Agenda-Setting, Priming, and Framing Revisited: Another Look at Cognitive Effects of Political Communication, „Mass Communication & Society” 2000, No. 3, s. 297–316.
Stasiuk-Krajewska K., Media i dziennikarstwo. Struktury dyskursu i hegemonia, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2019.
Sutherland A.D., Dykstra-DeVette T.A., Constructing Identification and Division through Fake News Reports of Refugees, „Language, Discours & Society” 2018, Vol. 6, No. 1, s. 19–31.
Tandoc E.C., Lim Z.W., Ling R., Defining ‘Fake News’: A typology of scholarly definitions, „Digital Journalism” 2018, Vol. 6(2), s. 137–153.
The Disinformation Age. Politics, Technology nad Disruptive Communication in the United States, eds. W.L. Bennet, S. Livingston, Cambridge University Press, Cambridge 2021.
The Psychology of Fake News. Accepting, Sharing and Correcting Misinfomration, ed. R. Greifender, M. Jaffe, E. Newman, N. Schwarz, New York, Taylor & Francis 2021.
Vosoughi S., Roy D., Aral S., The spread of true and false news online, „Science” 2018, Vol. 359, No. 6380, s. 1146–1151.
Wardle C., Derakhshan H., Information disorder: Toward an interdisciplinary framework for research and policy making, ref. 162317GBR, 27 September. Council of Europe, 2017, https://edoc.coe.int/en/media/7495-information-disorder-toward-an-interdisciplinary-framework-forresearch-and-policy-making.html (dostęp: 12.01.2023).
