Academic Scientific JournalsThe idea of a contemporary Panopticon from the perspective of Generation Z
Keywords:
Panopticon, consumer behavior, generation Z, digital and network technologiesAbstract
Jeremy Bentham’s concept of the Panopticon, which originated in the 18th century, is still relevant. It is fostered by the development of digital and networking technologies massively used by people, especially representatives of Generation Z. The aim of the article is threefold: to present the very idea of J. Bentham’s concept of the Panopticon, to demonstrate its relevance today and to show how representatives of Generation Z behave when using new online technologies. A triangulation of research methods was used to prepare the article, combining theoretical and empirical methods (observation and a moderated group discussion conducted among representatives of Generation Z – young people aged 15–17). The results confirmed that the development of digital technologies has contributed to the transformation of surveillance into a widespread and deeply rooted phenomenon in everyday social life, weakening the sense of privacy and control over one’s choices. Functioning under the constant presence of technology, Generation Z is becoming both a witness and a participant in a new kind of panopticism, without always being aware of the consequences of their activities and decisions.
Downloads
References
Angwin J., Społeczeństwo nadzorowane. W poszukiwaniu prywatności, bezpieczeństwa i wolności w świecie permanentnej inwigilacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
Augustyniak M., Max Weber o władzy i odpowiedzialności w polityce, „Studia Prawnoustrojowe” 2010, nr 11, s. 39–54.
Bauman Z., Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2000.
Bednarz E., Odpowiedzialność za słowo w czasach mediów społecznościowych, „Tutoring Gedanensis” 2023, nr 8(1), s. 54–58.
Bednarz J., Bartosik-Purgat M., Jastrzębski T., Cirella G.T., Young consumer perception towards family firms: Relationship building and gender, „Entrepreneurial Business and Economics Review” 2022, No. 10(1), s. 161–174.
Bielska E., Tożsamość jako projekt refleksyjny a ambiwalencje jej statusu wobec matryc władzy dyscyplinującej, „Chowanna” 2014, nr 2, s. 153–163.
Bigo D., Globalized (In)Security: The field and the Ban-Opticon [w:] Terror, Insecurity and Liberty. Illiberal practices of liberal regimes after 9/11, D. Bigo, A. Tsoukala (eds.), Routledge, Abingdon 2008.
Coulter S., Cyborgs in the panopticon, „Teknokultura. Revista de Cultura Digital y Movimientos Sociales” 2019, No. 16(2), s. 255–264.
Crimmins J.E., Jeremy Bentham, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2023 Edition), E.N. Zalta, U. Nodelman (eds.). https://plato.stanford.edu/entries/bentham/ (dostęp: 24.10.2023).
Czapnik S., Wielki Brat i Bracia Mniejsi. O płynnej inwigilacji [w:] Płynna nowoczesność. Analiza krytyczna, red. S. Czapnik, A. Kusztal, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2016.
Daly E., Personal autonomy in the travel panopticon, „Ethics and Information Technology” 2010, No. 12, 97–108.
Digital 2023: Global Overview Report, https://datareportal.com/reports/digital-2023-globaloverview-report (dostęp: 31.10.2023).
Jagusiak B., Bezpieczeństwo w panoptycznym „społeczeństwie nadzoru”. Od Jeremi Benthama do Lin Iunie i totalnej penalizacji, „The Prison Systems Review” 2022, 115(II).
Kandias M., Mitrou L., Stavrou V., Gritzalis D., Which side are you on? A new Panopticon vs. privacy, International Conference on Security and Cryptography (SECRYPT), 2013.
Lyon D., An Electronic Panopticon? A Sociological Critique of Surveillance Theory, „The Sociological Review” 1993, No. 41(4), s. 653–678.
Lyon D., Surveillance, Power and Everyday Life [w:] Emerging Digital Spaces in Contemporary Society, P. Kalantzis-Cope, K. Gherab-Martín (eds.), Palgrave Macmillan, London 2010.
Maćkiewicz J., Odbiorca medialny w erze Web 2.0, „Media Biznes Kultura” 2023, nr 1(14), s. 9–17.
Mazurek-Łopacińska K., Sobocińska M., Triangulacja w badaniach jakościowych, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2018.
Mitrou L., Kandias M., Stavrou V., Gritzalis D., Social Media Profiling: a Panopticon or Omniopticon Tool? „Computer Science” 2014.
National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine, Are Generational Categories Meaningful Distinctions for Workforce Management?, The National Academies Press, Washington, DC 2020.
Orwell G., Rok 1984, przeł. A. Jankowski, Rebis, Poznań 2022.
Przybysz M., Młodzież w sieci w czasie pandemii. Diagnoza, problemy, wyzwania, „Media Biznes Kultura” 2021, nr 2(11), s. 97–108.
Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, https://rjp.pan.pl/deutsh/2040-definicje-podstawowych-pojec-zwiazanych-z-technika-i-technologia (dostęp: 30.10.2023).
Ransom J.C., Foucault’s Discipline. The Politics of Subjectivity, Duke University Press, London–Durham 1997.
Słownik Języka Polskiego, PWN, https://sjp.pwn.pl/ (dostęp: 30.10.2023).
Slepian R.C., Vincent A.C., Patterson H., Furman H., „4.02 – Social media, wearables, telemedicine and digital health,”– A Gen Y and Z perspective”, K.S. Ramos (ed.), „Comprehensive Precision Medicine” (First Edition), Elsevier, New York 2024.
Sorgner S.L., Genetic Privacy, Big Gene Data, and the Internet Panopticon, „Journal of Posthuman Studies” 2017, No. 1(1), s. 151–176.
Stachewicz K., Bezpieczeństwo przed wolnością? Próba odpowiedzi w świetle klasycznej filozofii człowieka [w:] Cybernetyka, bezpieczeństwo, prywatność, red. M. Świtoński, Polska Akademia Nauk, Oddział w Poznaniu, Poznań 2020.
Stasiuk-Krajewska K., Ulidis M., Władza technologii – panoptyzm i rządomyślność, „Kultura Popularna” 2016, nr 2(48), s. 72–86.
Steadman P., Samuel Bentham’s Panopticon, „Journal of Bentham Studies” 2012, No. 14(1) January, s. 1–30.
Stoycheff E., Liu J., Xu K., Wibowo K., Privacy and the Panopticon: Online mass surveillance’s deterrence and chilling effects, „New Media & Society” 2019, No. 21(3), s. 602–619.
Strub H., The theory of Panoptical control: Bentham’s Panopticon and Orwell’s Nineteen Eighty-Four, „The Journal of the History of the Behavioral Sciences” 1989, No. 25, January, s. 40–59.
Tatarkiewicz W., Czworakie rozumienie klasyczności, „Ethos” 1996, R. 9, nr 3–4 (35–36), s. 67–80.
Tokarczuk O., Czuły narrator [w:] Czuły narrator, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2020.
Verry M., The Panopticon Writings Jeremy Bentham, Sorbonne Universite, academic year 2021–2022, https://www.researchgate.net/profile/Matthieu-Verry/publication/356790702_Panoptique_-_Jeremy_Bentham/links/6221ec40a39db062db7f2ded/Panoptique-Jeremy--Bentham.pdf.
Weber M., Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, przeł. D. Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Zilka G.C., Gen Z self-portrait: Vitality, activism, belonging, happiness, self-image, and media usage habits, „Issues in Informing Science and Information Technology” 2023, No. 20, s. 111–128.
