Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweAgresja komunikacyjna a destrukcja racjonalności dyskursywnej
Słowa kluczowe:
agresja komunikacyjna, racjonalność dyskursywna, idea konsensu, komunikacja megamedialna, współodpowiedzialnośćAbstrakt
Nadrzędną tezą artykułu – konstruowanego z pozycji transcendentalno-pragmatycznej filozofii komunikacyjnej – jest wskazanie na agresję rejestrowaną w dzisiejszej przestrzeni medialnej jako na najwyższej wagi zagrożenie dla racjonalności dyskursywnej. Naświetlenie tej tezy wymagało, z jednej strony, zrozumienia sposobu, w jaki dotychczasowe teorie konceptualizowały agresję, z drugiej strony, wyjaśnienia specyfiki racjonalności dyskursywnej. Na tej podstawie można było zaproponować odmienny sposób podejścia do problemu agresji, co w dalszych krokach pozwoliło na dostrzeżenie, że (1) za sprawą agresji komunikacyjnej rejestrowanej w specyficznej przestrzeni medialnej kształtowanej przez najnowsze media destrukcji ulega – właśnie z uwagi na specyfikę tej „megamedialnej” przestrzeni – fundamentalna dla procesów komunikacyjnych dążność do konsensu, co (2) w konsekwencji uniemożliwia utrzymanie dyskursywnego charakteru ludzkiej racjonalności, a zatem (3) stanowi fundamentalne zagrożenie dla egzystencji wspólnoty komunikacyjnej. A „w planie pozytywnym” diagnozy te wskazują ostatecznie na zasadę współodpowiedzialności i na wsparty na niej projekt etyki normatywnej jako wyznaczniki praktyk społecznych chroniących ideę konsensu.
Downloads
Bibliografia
Apel K.-O., Die Vernunftfunktion der kommunikativen Rationalität. Zum Verhältnis von konsensualkommunikativer Rationalität, strategischer Rationalität und Systemrationalität [w:] Die eine Vernunft und die vielen Rationalitäten, red. Karl-Otto Apel, Matthias Kettner, Suhrkamp, Frankfurt a/M 1996, s. 17–41.
Apel K.-O., Logosauszeichnung der menschlichen Sprache. Die philosophische Tragweite der Sprachtheorie [w:] Perspektiven auf Sprache. Interdisziplinäre Beiträge zum Gedenken an Hans Hörmann, red. Hans-Georg Bosshard, De Gruyter, Berlin/New York 1986, s. 45–87.
Apel K.-O., Transformation der Philosophie, Suhrkamp, Frankfurt am Main 1973. Bandura A., Aggression: A social learning analysis, Prentice-Hall, Edgewood Cliffs, New Jersey 1973. Baron-Cohen S., Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, przeł. A. Nowak, Smak Słowa, Sopot 2014.
Bauer J., Granica bólu. O źródłach agresji i przemocy, przeł. M. Skalska, Dobra Literatura, Gdańsk 2015.
Castells, M., Communication Power, OUP Oxford, California 2009.
Dollard J., Leonard D., Neal M., Orval H.M., Sears R., Frustration and aggression, Yale University Press, New Haven 1939.
Frankl V.E., Człowiek w poszukiwaniu sensu życia, przeł. A. Wolnicka, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2022.
Fromm E., Anatomia ludzkiej destrukcyjności, przeł. J. Karłowski, Rebis, Poznań 2024.
Jenkins H., Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, przeł. M. Bernatowicz, M. Filiciak, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Kraków 2007.
Kuhlmann W., Reflexive Letztbegründung. Untersuchungen zur Transzendentalpragmatik, Verlag Karl Alber, Freiburg/München 1985.
Levinson P., Nowe nowe media, przeł. M. Zawadzka, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010.
Pyżalski J., Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2012.
Pyżalski J., From cyberbullying to electronic aggression: Typology of the phenomenon, „Emotional and Behavioural Difficulties”, nr 17(3–4), s. 305–317.
Siebert F.S., Peterson Th., Schramm W., Four Theories of the Press. The authoritarian, libertarian, social responsibility, and Soviet communist concepts of what the press should be and do, University of Illinois Press, Urbana 1956.
Sierocka B., Communicating Aggression in a Megamedia World, Routledge, New York 2021. Sztompka P., Zaufanie: fundament społeczeństwa, Znak, Kraków 2007.
Tomasello M., Dlaczego współpracujemy?, przeł. Ł. Kwiatek, Copernicus Center Press, Kraków 2016.
Tomasello M., Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, przeł. J. Rączkiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
