Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweMiejsce trafu moralnego w prawie karnym – kilka uwag dogmatycznych
DOI:
https://doi.org/10.26881/prog.2020.8.09Abstrakt
Traf moralny był dotychczas obecny przede wszystkim w nauce filozofii, zaś przedmiotem zainteresowania nauk prawnych stał się dopiero niedawno. Uwagę poświęcił mu między innymi Tomasz Snarski, który w swoim artykule przeprowadził rozważania nad zastosowaniem tej konstrukcji w polskim systemie prawa karnego, odnajdując w niej głównie okoliczność wyłączającą lub zmniejszającą winę. Wśród wielu wniosków zaprezentował stanowisko, by zmodyfikować dotychczasowe koncepcje winy i właśnie w nich uwzględnić traf. Celem niniejszej publikacji jest kontynuacja tych rozważań i poszukiwanie miejsca trafu moralnego w prawie karnym. Analiza skupia się jednak nie tyle na aksjologicznym uzasadnieniu dla uwzględniania trafu w prawnej ocenie czynu, lecz na konkretnych rozwiązaniach legislacyjnych i doktrynalnych. Zdaniem autora modyfikacja teorii winy może się okazać bezskuteczna. Trafów warto natomiast poszukiwać przede wszystkim w już istniejącym materiale normatywnym i naukowym (który może stać się pewniejszą podstawą argumentacji zarówno obrońcy, jak i oskarżyciela), a także w dziełach kultury, które są przecież „krzywym zwierciadłem” rzeczywistości.
Downloads
Bibliografia
Literatura:
Giezek, 2017, Teoria adekwatnego związku przyczynowego oraz teoria relewancji – w kierunku normatywizowania kryteriów sprawstwa [w:] Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, red. R. Dębski, t. 3, Warszawa.
Barczak-Oplustil A., 2006, Sporne zagadnienia istoty winy w prawie karnym. Zarys problemu, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych”, z. 2.
Barczak-Oplustil A., 2016, Zasada koincydencji winy i czynu w Kodeksie karnym, Kraków.
Bogdan G., 2016, Zatarcie skazania [w:] Nauka o przestępstwie. Wyłączenie i ograniczenie odpowiedzialności karnej, red. L. Paprzycki, Warszawa.
Budyn-Kulik M., 2017, Art. 53 [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa.
Cieślak M., 1994, Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa.
Dunaj B. (red.), 1998, Słownik współczesnego języka polskiego, t. 2, Warszawa.
Juzaszek M., 2017, Paradoks trafu prawnego. Studium filozoficznoprawne (rozprawa doktorska niepublikowana), Kraków.
Kaczmarek T., 2017, Zawinienie na przedpolu czynu zabronionego [w:] Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, red. R. Dębski, Warszawa.
Lernell L., 1962, Zagadnienia związku przyczynowego w prawie karnym, Warszawa.
Lipiński K., 2018, O dwóch odmianach wzorców osobowych w prawie karnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, rok LXXX, z. 2.
Nagel T., 1997, Pytania ostateczne, tłum. A. Romaniuk, Warszawa [wydanie oryginalne: Nagel T., 1979, Mortal Questions, New York: Cambridge University Press].
Nelkin D., 2004, Moral Luck [w:] E. Zalta The Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/, 19.04.2019 [dostęp: 15.05.2020].
Peno M., 2017, Sprawiedliwość kary i niesprawiedliwych społeczeństwach – uwagi o nurtach krytycznych w filozofii karania, „Studia Prawnoustrojowe”, nr 35.
Sienkiewicz Z., 2005, Art. 53 [w:] O. Górniok, S. Hoc, M. Kalitowski, S.M. Przyjemski, Z. Sienkiewicz, J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. Wąsek, Kodeks karny. Komentarz. Tom I (art. 1–116), Gdańsk.
Snarski T., 2019, Traf moralny a prawo karne. Kilka refleksji o zawinieniu, wolnej woli i odpowiedzialności, „Studia Prawnoustrojowe”, nr 46.
Stomma S., 1947, Fikcja Winy, „Państwo i Prawo”, rok II, z. 10.
Szutta N., 2017, Granice autonomii etyki. O potrzebie uwzględnienia wyników nauk empirycznych w etyce, „Analiza i Egzystencja”, nr 39.
Warylewski J., 2017, Prawo karne. Część ogólna, Warszawa.
Williams B., 1981, Moral luck, Cambridge.
Wróbel W., Zoll A., 2016a, Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część I. Komentarz do art. 1–52, Warszawa.
Wróbel W., Zoll A., 2016b, Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część II. Komentarz do art. 53–116, Warszawa.
Zakrzewski P., 2016, Kryteria oceny przy ustalaniu stopnia winy [w:] tegoż, Stopniowanie winy w prawie karnym, Warszawa.
Zalewski W., 2010, Przestępca niepoprawny jako problem polityki kryminalnej, Gdańsk.
Akty prawne:
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 969).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1444).
Orzecznictwo:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 1971 r., I KR 182/71, OSNKW 1972, nr 2, poz. 33.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia 1977 r., V KR 190/77, OSNKW 1978, nr 4–5, poz. 44.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2000 r., III KKN 231/98, OSNKW 2000, nr 5–6, poz. 45.
