Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweFakultatywne odpłatności a prawo do bezpłatnej edukacji powszechnej
DOI:
https://doi.org/10.26881/prog.2022.11.08Słowa kluczowe:
prawo oświatowe, prawo konstytucyjne,, rada rodziców, obowiązek szkolnyAbstrakt
Konstytucja RP określa, że dostęp do edukacji publicznej jest nie tylko obowiązkowy, ale i bezpłatny. W praktyce wydaje się to jednak pozorne – rodzice w procesie kształcenia swoich dzieci spotykają się z dużą liczbą różnego rodzaju nadprogramowych składek, opłat czy dodatkowych kosztów związanych z edukacją. Nie mając świadomości co do tego, które z nich są obowiązkowe, a które nie, bardzo często opłacają wszystkie pożądane od nich składki. W niniejszym artykule zbadane zostaną najczęstsze rodzaje opłat wymaganych od rodziców w związku z edukacją dziecka oraz prawny charakter ich umocowania. Analizie poddane zostaną źródła publicystyczne oraz przepisy prawa krajowego i międzynarodowego, a także interpretacje przepisów z orzecznictwa krajowego i komentarzy.
Downloads
Bibliografia
Akty normatywne
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 217 A (III) przyjęta i proklamowana w dniu 10 grudnia 1948 r.
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. 1977 Nr 38, poz. 169).
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1762).
Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 Nr 120, poz. 526).
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1327).
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1444).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie dopuszczalnych form realizacji obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego z dnia 9 sierpnia 2011 r. (Dz. U. Nr 175, poz. 1042).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz.UE.L 2016 Nr 119).
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1082).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1604).
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Najwyższego z 25.05.2000 r. I PKN 652/99, OSNAPiUS 2001, Nr 23, poz. 688.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 08.11.2000 r., SK 18/99, OTK 2000, Nr 7, poz. 258.
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 lutego 2009 r., sygn. I OSK 121/09.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 24 lutego 2010 r, I SA/Ol 13/10.
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 czerwca 2012 r., sygn. I OZ 421/12.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 5 marca 2014 r. I SA/Gd 1381/13.
Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 8 czerwca 2016 r., sygn. II SA WA 754/16.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 czerwca 2017 r., sygn. akt I OSK 2505/16.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 21 września 2017 r. II SA/Op 332/17.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 27 września 2017 r. I SA/Lu 689/17.
Opracowania
Balicki A., Pyter M., 2017, Prawo oświatowe, Komentarz, Warszawa.
Bała P., 2009, Konstytucyjne prawo do nauki a polski system oświaty, Warszawa.
Całek G., 2014, Rada rodziców – 61 ważnych pytań, Warszawa.
Garlicki L., Derlatka M., 2016, Art. 70, w: Konstytucja RP. Komentarz, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa.
Gryczka-Jezierska J., 2014, Rada rodziców ma prawo składać wnioski we wszystkich ważnych dla szkoły sprawach, https://www.prawo.pl/oswiata/rada-rodzicow-ma-prawo-skladac-wnioski-we-wszystkich-waznych-dla-szkoly-sprawach,128077.html (dostęp: 17.10.2021).
Kierznowski Ł., 2016, Prawo do nauki w aktach prawa międzynarodowego, w: Umiędzynarodowienie krajowego obrotu prawnego, t. 1, red. M. Perkowski, W. Zoń, Białystok.
Kuziel K., Szarofa Z., 2005, Współpraca rodziców ze szkołą w dziele wychowania dzieci, „Państwo i Społeczeństwo”, nr 3.
Maj A., 2014, W bezpłatnej szkole rodzice muszą płacić nawet za dostęp do szafek, www.dziennikpolski24.pl/w-bezplatnej-szkole-rodzice-musza-placic-nawet-za-dostep-do-szafek/ar/3570799 (dostęp: 17.10.2021).
Melosik W., 2015, Trójka klasowa, https://oswiataiprawo.pl/porady/trjka-klasowa/ (dostęp: 17.10.2021).
Mikołajczyk K., 2015, Szkolne składki. Nieobowiązkowe, ale pożądane, www.nauka.trojmiasto.pl/Szkolne-skladki-Nieobowiazkowe-ale-pozadane-n94167.html (dostęp: 17.10.2021).
Odpowiedź na interpelację nr 13414 w sprawie podjętych działań mających na celu poprawę organizacji zdalnego nauczania (2020), www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=BVNKJ6 (dostęp: 17.10.2021).
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 28786 w sprawie opłat ponoszonych przez rodziców w szkołach publicznych (2014), www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=12BDF499 (dostęp: 17.10.2021).
Orzechowski J., 2019, Wychowawczyni: Nie wszystkie dzieci dostaną prezent na koniec roku. Powód? Rodzice zalegają z wpłatami, https://www.edziecko.pl/starsze_dziecko/7,79351,24908467,wychowawczyni-nie-wszystkie-dzieci-dostana-prezent-na-koniec.html (dostęp: 17.10.2021).
Radwan A., 2019, Szkoły i rodzice gubią się w przepisach. Wiele decyzji jest podejmowanych z naruszeniem prawa, https://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/1431847,szkoly-skarbnik-klasowy-darmowe-podreczniki-trojki-klasowe.html (dostęp: 17.10.2021).
Sewastianowicz M., 2021, Wpłaty na radę rodziców dobrowolne, a naciski sprzeczne z prawem, www.prawo.pl/oswiata/deklaracja-o-nieplaceniu-na-rade-rodzicow-a-rodo,508767.html (dostęp: 17.10.2021).
Sewastianowicz M., Rojek-Socha P., 2021, Składek na radę rodziców nie ściągnie komornik – grożenie na bakier z prawem, www.prawo.pl/oswiata/skladki-na-rade-rodzicow-zobowiazanie-sciaganie,506354.html (dostęp: 17.10.2021).
Stadniczeńko J., 2015, Prawo dziecka do nauki: prawa w oświacie, w: Konwencja o prawach dziecka: wybór zagadnień (artykuły i komentarze), red. J. Stadniczeńko, Warszawa.
Szadzińska E., 2021, Wykluczenie cyfrowe podczas pandemii. Dostęp oraz korzystanie z internetu i komputera w wybranych grupach społecznych, Warszawa.
Śliwierski B., 2015, O konieczności powrotu do subsydiarnej roli państwa w publicznej edukacji szkolnej dzieci i młodzieży, w: Pedagogika społeczna, red. B. Smolińska-Theiss, nr 3 (57), Łódź.
Śliwińska M., 2021, Dobrzyniówka. Rodzice wraz z dyrekcją sami remontują szkołę, https://podlaskie24.pl/artykul/wydarzenia/dobrzyniowka-rodzice-wraz-z-dyrekcja-sami-remontuja-szkole/ (dostęp: 17.10.2021).
Wajs J., 2020, Koronawirus: nietypowe koszty w czasach epidemii, www.rp.pl/podatki/art-778761-koronawirus-nietypowe-koszty-w-czasach-epidemii (dostęp: 17.10.2021).
Widera-Cichoń A., 2020, Zdalne nauczanie ze wsparciem. Pierwsze laptopy dla uczniów przed świętami, www.portalsamorzadowy.pl/edukacja/zdalne-nauczanie-ze-wsparciem-pierwsze-laptopy-dla-uczniow-przed-swietami,169807.html (dostęp: 17.10.2021).
Żuchelkowska K., 2015, Zasady funkcjonowania i zadania rady rodziców w przedszkolu, w: Konteksty pedagogiczne, t. 1 (4), Kraków.
