Transfer osobowości jako figura myślenia potocznego o transplantacji komórek, tkanek i narządów. Perspektywa etnopsychologiczna

Sebastian  Latocha

doi:10.26881/etno.2022.8.04

Autor

Sebastian Latocha Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-4226-9131

DOI:

https://doi.org/10.26881/etno.2022.8.04

Słowa kluczowe:

transplantation, personality transfer, human body, identity, psychological anthropology, medical anthropology

Abstrakt

The article presents an analysis of ethnographic research data focused on non-professional, common knowledge about transplantation among local inhabitants of a village, and their reflections on the consequences of cell, tissue or organ transplantation. During research I looked at cultural factors that may fuel the fear of such procedures. One of these factors is an ethnotheory of the donor’s personality transfer (or the “psychology” of an individual) resulting from transplanting his/her biological material into the recipent’s body. The aim of the article is to operationalize this concept from an ethnopsychological perspective. The research was carried out with a group of 35 residents of a village located in central Poland, where there is a popular “urban legend” about kidney theft for transplantation that involves the local disco venue. The ethnographic material (interviews with residents) was collected in 2014–2016.

Downloads

Download data is not yet available.

Biogram autora

Sebastian Latocha - Uniwersytet Łódzki

Antropolog kulturowy, adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Łódzkiego. Zainteresowania: antropologia medyczna, antropologia historyczna, dysonans dziedzictwa, trudne dziedzictwo, poniemieckość jako kategoria kulturowa i doświadczenie.

Bibliografia

Avicenna (1999). The canon of medicine. Ed. L. Bakhtiar. Chicago: Kazi Publications. Balisz, J. (2014). Ciało. W: M. Saryusz-Wolska, R. Traba (red.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci (s. 73–79). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Bamford, S., Danaher, J. (2017). Transfer of personality to a synthetic human (‘mind-uploading’) and the social construction of identiy. Journal of Consciousness Studies, 24(11/12), 1–25.

Belting, H. (2015). Faces. Historia twarzy. Przeł. T. Zatorski. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria. Berger, J. (2008). Sposoby widzenia. Przeł. M. Bryl. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Blackton, J.S. (reż). (1908). The thieving hand [film]. Vitagraph Company of America. Cassirer, E. (1955). The philosophy of symbolic forms, Vol. 2. Przeł. R. Manheim. New Haven: Yale University Press.

Deca, D. (2012). Available tools for whole brain emulation. International Journal of Machine Consciousness, 4(1), 67–86.

Foster, G.M., Anderson, B.G. (1978). Medical anthropology. New York: Wiley.

Geertz, C. (2005). Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej. Przeł. D. Wolska. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Glaser, B. (1978). Theoretical sensitivity. San Francisco: Sociology Press.

Godelier, M. (2010). Zagadka daru. Przeł. M. Höffner. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Herzfeld, M. (2004). Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie. Przeł. M. Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Hesse, H. (2016). Wilk stepowy. Przeł. G. Mycielska. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina. Hołówka, T. (1986). Myślenie potoczne. Heterogeniczność zdrowego rozsądku. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Jabłecka, B. (2010). Transplantacje zewnętrznych części ciała w perspektywie antropologii medycznej. W: D. Penkala-Gawęcka (red.), Nie czas chorować? Zdrowie, choroba i leczenie w perspektywie antropologii medycznej (s. 99–118). Poznań: Biblioteka Telgte. Kaufmann, J.-C. (2010). Wywiad rozumiejący. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Kępiński, A. (2005). Twarz, ręka. W: A. Mencwel (red.), Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów (s. 212–223). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Kleinman, A. (1980). Patients and healers in the context of culture. Berkeley: University of California Press.

Koene, R. (2012). Fundamentals of whole brain emulation: State, transition and update representations. International Journal of Machine Consciousness, 4(1), 5–21.

Kowal, K. (2011). Zagubiona tożsamość. Doświadczenie ciała zrekonstruowanego u biorców kończyny. W: Z. Kuzyszyn (red.), Społecznoetyczne aspekty transplantologii (s. 61–72). Opole: Wydawnictwo Continuo.

Kowalski, P. (2007). Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kurzweil, R. (2000). The age of spiritual machines: When computers exceed human intelligence. New York: Penguin.

Kuźma, I. (red.) (2013). Tematy trudne. Sytuacje badawcze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Latocha, S. (2015). „Wycinają nerki na dyskotece” – legenda miejska. Refleksje na marginesie folklorystyki i antropologii medycznej. Zeszyty Wiejskie, 21, 151–161.

Latocha, S. (2016). Dyskurs filmu wobec transplantacji: od Złodziejskiej ręki do Bogów. Antropologiczna refleksja nad obrazami transplantacji w kinie. W: J. Żychliń- ska, A. Głowacka-Penczyńska (red.), Inny, obcy, potwór. Kulturowospołeczne aspekty odmienności przez wieki (s. 40–48). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Latocha, S. (2017). Świat lokalnych wyobrażeń o przeszczepach. Perspektywa antropologii medycz- nej. Praca doktorska. Uniwersytet Łódzki. https://repozytorium.uni.lodz.pl/xmlui/ bitstream/handle/11089/22078/latocha.doktorat.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 14.04.2022].

Latocha, S. (2020). Wiedza potoczna katolików o przeszczepach. Z badań etnograficznych nad wyobrażeniami o transplantacji w jednej ze społeczności lokalnych Polski centralnej. W: B. Płonka-Syroka, M. Dąsal (red.), Doświadczanie choroby w perspektywie badań interdyscyplinarnych, t. 5. Choroby i wybrane problemy medyczne w kontekście religijnym – teoria i praktyka (s. 99–114). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

Latocha, S. (2022). Zwierzę (w) granica(ch) człowieka. Wiedza potoczna o ksenotransplantacji i polityka graniczna. W: E. Nowina-Sroczyńska, M. Kwaśkiewicz (red.), Oblicza natury. Dyskursy antropologiczne (s. 223–237). Bytów: Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie.

LeVine, R.A. (2001). Culture and personality studies 1918–1960: Myth and history. Journal of Personality, 69(6), 803–818.

Libera, Z. (1997). Mikrokosmos, makrokosmos i antropologia ciała. Tarnów: Wydawnictwo Liber Novum.

Mauss, M. (2001). Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych. Przeł. K. Pomian. W: M. Mauss, Socjologia i antropologia. Warszawa: Wydawnictwo KR.

Merleau-Ponty, M. (2001). Fenomenologia percepcji. Przeł. M. Kowalska, J. Migasiński. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Moravec, H. (1988). Mind children. Cambridge: Harvard University Press.

Moreau, D., Palud, X. (reż). (2008). The eye [film]. Cruise/Wagner Productions; Vertigo Entertainment.

Nettleton, S. (2001). The sociology of the body. W: W.C. Cockerham (ed.) The Blackwell companion to medical sociology (s. 43–63). Malden: Blackwell.

Otowicz, R. (2005). Serce do wymiany. Etyczne aspekty transplantacji organów. W: P. Aszyk (red.), Bioetyka. Naglące pytania (s. 135–151). Warszawa: Wydawnictwo Rhetos. Palkowski, Ł. (reż.). (2014). Bogowie [film]. Watchout Studio.

Paluch, A. (1995). Etnologiczny atlas ciała ludzkiego i chorób. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Pool, R., Geissler, W. (2005). Medical anthropology. Maidenhead: Open University Press. Rowiński, W. (2003). Podstawy transplantologii. Wprowadzenie. W: J. Szmidt (red.), Podstawy chirurgii (s. 395–397). Kraków: Medycyna Praktyczna.

Quinlan, M.B. (2015). Ethnomedicine. W: M. Singer, P. Erickson (eds.), A companion to medical anthropology (s. 381–403). Chichester: Wiley.

Sharp, L.A. (1995). Organ transplantation as a transformative experience: Anthropological insights into the restructuring of the self. Medical Anthroplogy Quarterly, 93, 357–389.

Shweder, R.A. (1990). Cultural psychology – what is it? W: J.W. Stigler, R.A. Shweder, G. Herdt (eds.), Cultural psychology. Essays on comparative human development (s. 1–43). Cambridge: Cambridge University Press.

Szasz, T. (2013). Państwo i medycyna. Res Publica Nowa, 22, 36–49.

Szczerbak, J. (1973). Transplantacja. Przeł. S.E. Bury. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Ścisło, L., Partyka, E., Walewska, E., Puto, G., Naszydłowska, E., Kozieł, D. (2013). Postawy i wiedza mieszkańców wsi i miast na temat transplantacji narządów. Hygeia Public Health, 1(48), 40–45.

Wajda, A. (reż). (1968). Przekładaniec [film]. ZRF Kamera.

White, G.M. (1993). Ethnopsychology. W: T. Schwartz, G.M. White, C.A. Lutz (eds.), New directions in psychological anthropology (s. 21–46). Cambridge: Cambridge University Press.

Williams, S. (1997). Modern medicine and the ‘uncertain body’: From corporeality to hyperreality? Social Science and Medicine, 45, 1041–1049.