Archiwum

Antropologie dzieciństwa
Nr 9 (2023)

redaktorki prowadzące:
dr hab. Ewa Maciejewska-Mroczek (UW)
dr hab. Anna Witeska-Młynarczyk (UMCS)

Słowa klucze: childhood, research ethics, childhood studies, disability, Maria Reimann, child, childhood, ethnographic archive, ethnographic fieldwork, fieldwork materials, unaccompanied minors, refugee children, participatory action research (PAR), engaged anthropology, research ethics, new childhood studies, anthropology of food in travel, children, holidays, foodways, Interpellation, post-Fordism, School of Education (Szkoła Edukacji), therapeutic culture, ideology, privatisation, art-based-research, qualitative methods, childhood studies, cultural stratification, music, lifestyle, family, parent-child relationship, elementary school, education, values, agency, participation, participant observation, toy guns, war play, vulnerable child, discourse analysis, play, child, adult, ethnographic fieldwork, Southern E’ñepá, Venezuelan Amazon, rare disease, genital surgeries, ethics, children’s participation, childhood studies, migrant children, care, crisis, border regime, solidarity, joint physical custody, childhood studies, child custody, children’s rights, Lapland, Finland, indigenous people, schooling, children’s rights, boarder regime, humanitarian crisis, art.-based activism, migration, childhood, war, Palestine, childhood studies, violence, Children’s cultures after childhood, Norbert Elias
Antropologia psychologiczna: teoria i praktyka
Nr 8 (2022)

Numer jest poświęcony interdyscyplinarnym badaniom na styku antropologii kulturowej i psychologii. Autorzy eksplorują kwestie związane z teoriami psychologicznymi w kontekście badań etnograficznych, analizując różnorodne formy współczesnych i historycznych interakcji między kulturą a psychiką człowieka.

W numerze znajdują się teksty poświęcone kognitywnym badaniom nad religią, zapomnianym rozdziałom niemieckich badań antropologiczno-psychologicznych z okresu II wojny światowej, ludowym wyobrażeniom na temat transplantacji narządów oraz psychiatryzacji dzieci w kontekście adopcji. Oprócz tego zachęcamy do lektury artykułów na temat coachingu w czasach późnego kapitalizmu, traumy po ludobójstwie w Rwandzie, a także żałoby po śmierci zwierzęcia towarzyszącego.

W numerze opublikowano także polskie tłumaczenie klasycznego eseju A. Irvinga Hallowella, Odżibuejska ontologia, zachowanie i światopogląd (Ojibwa Ontology, Behavior, and World View), który oryginalnie ukazał się w 1960 roku. Jest to pierwszy polski przekład tekstu tego badacza, uznawanego obecnie za jednego z najciekawszych i najbardziej wszechstronnych antropologów psychologicznych XX wieku.

Słowa klucze: psychological anthropology, ethnopsychology, cultural psychology, cognitive anthropology, history of cultural anthropology, cognitive science of religion, psychological anthropology, anthropology of religion, religion, mind, history of anthropology, racial psychology, Elfriede Fliethmann, Ferdinand Carspecken, Institut für Deutsche Ostarbeit (Kraków), Institut für psychologische Anthropologie (Marburg), transplantation, personality transfer, human body, identity, psychological anthropology, medical anthropology, adoption, psychiatrization, childhood, mental health, youth, affect theory, rhetoric culture theory, coaching, positive psychology, anthropology of well-being, neoliberal psyche, trauma, Rwanda, genocide, Holocaust, decolonial studies, human-animal studies, death, bereavement, multi-species ethnography, pets, identity, Japan, zainichi, hāfu, culture, Ojibwa, ontology, behavioral environment, world view, other-than-human persons, cognitive anthropology, theory of reasoning, Peruvian Amazon, auditory perception, anthropology of the senses, pandemic, COVID-19, proxemics, autoethnography, phenomenology of the body,non-place, review
Etnografia. Praktyki. Teorie. Doświadczenia
Nr 7 (2021)

„Etnografia osobista” stanowi główną ideę numeru, której celem jest ukazanie nie tylko metodologicznych aspektów badań, ale także ich praktycznego, umiejscowionego, emocjonalnego i egzystencjalnego wymiaru. Artykuły zgromadzone w numerze koncentrują się na indywidualnych, niepowtarzalnych doświadczeniach osobistych antropologów, które mają kluczowy wpływ na cały proces badawczy, choć rzadko są opisane w monografiach i artykułach.

Numer został podzielony na dwie części. Pierwsza, „Wojciech Bęben – polski badacz Oceanii i Australii”, przedstawia sylwetkę ks. prof. Bębna jako etnologa, misjonarza i założyciela etnologii na Uniwersytecie Gdańskim. Druga część, „Osobiste wymiary doświadczeń etnograficznych”, zawiera artykuły dotyczące inicjacji terenowej, współpracy z uczestnikami badań, nowych pól badawczych czy znaczenia przeszłości oraz pamięci w perspektywie praktyki terenowej.

Wśród wielu bardzo ciekawych artykułów, prezentujących przekrój zainteresowań polskich badaczy i badaczek z różnych pokoleń, można znaleźć m.in. teksty Aleksandra Poserna-Zielińskiego Szczęśliwy traf i tubylczy partner w badaniach terenowych. Z doświadczeń antropologa w USA i Ameryce Południowej, Tomasza Rakowskiego Teren, wspólnota, etyka: w poszukiwaniu „właściwej” drogi w terenowych badaniach antropologicznych czy Patrycji Trzeszczyńskiej Ciało i naród. O doświadczaniu uczestnictwa i pozycjonowaniu antropologa w terenie.

Słowa klucze: anthropologists, fieldwork, personal ethnography, practical, existential and emotional dimension of ethnographic field research, autoethnography, ethnological research in New Guinea and Oceania, scientific achievements, Wojciech Bęben, biography, Jan Kubary, Bronisław Malinowski, ethnological research, Oceania, scientific achievements, Wojciech Bęben, cultural anthropology, ethnology, history, University of Gdańsk, Gdańsk, Wojciech Bęben, field research, ethnology, biography, Australia, New Guinea, Oceania, Africa, ethnography, Polish People’s Republic, expeditions, field notes, Sudan, vision-impaired people, collaborative ethnography, research participants, ethical challenges, trust, relationship, Basque Country, Euskara – Basque language, autoethnography, fieldwork, Gypsy-Roma people, barriers, rapport-building, leader, Fieldwork, ethnographic multi-sensory experience, teaching methods, Ethnographic Laboratory, anthropological field research, contact zone, space factor, time factor, intensive habitation, interpreter, Daba, Berbers, ethnographic fieldwork, native collaborator, serendipity, USA, Polish Americans, Ecuador, Bolivia, Chile, Araucania, Mapuche, fieldwork, female anthropologist, researcher’s positionality, female research partners, closeness, reciprocity, informal tourism sector, orced displacement, India, nativeness, strangeness, ethnicity, body, positioning, Canada, ethics, fieldwork, space, action research, interlocutors, Kyrgyzstan, petroglyphs, ethnography experience, human and non-human beings, landscape, totemism, essence, mythological past, relationship with the land, Aborigines, Altai, ethnozoology, cultural anthropology, lowland South America, two-striped forest-pitviper, lantern-fly, Brazil, Bukovina people, history of the Polish community, ethnic awareness, Moravian Church, missionaries, H.A. Jaeschke, A.W. Heyde, E. Pagell, cultural change, Kinnaur, Lahaul, Ladakh, Amazonia, animism, fieldwork, ethnohistory, perspectivism, auto-ethnography, fieldwork, ethno-psychology, refugees, exile, methodology
Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia
Nr 6 (2020)

Jest to wyjątkowy numer „Etnografii”, który wyróżnia się zarówno unikalnym zakresem tematycznym, jak i międzynarodowym charakterem. Główna część numeru zatytułowana „Animism and Perspectivism in the Study of Indigenous Peoples” koncentruje się na aktualnych nurtach badawczych związanych z animizmem i perspektywizmem. To pierwsza w Polsce zbiorowa publikacja na ten temat, oparta na wynikach badań terenowych prowadzonych w Amazonii, Andach oraz Azji Środkowej. Autorzy analizują i rozwijają teorie takich badaczy jak Phillippe Descola, Eduardo Viveiros de Castro i Carlos Fausto, eksplorując różnorodne sposoby relacji między ludźmi a istotami nieludzkimi.

Tematy omawiane w numerze to m.in.: relacje między ludźmi i duchami gór w kulturach andyjskich, konceptualizacja małżeństw przez porwanie w Kirgistanie oraz znaczenie animizmu w post-socjalistycznej Azji Środkowej. Wśród polskojęzycznych tekstów pojawiają się artykuły o tożsamości jedzeniowej na Podlasiu oraz wyzwaniach tożsamościowych współczesnych muzealników.

Wprowadzenie do głównej części numeru (Seeing, speaking and acting in Amazonian worlds. New takes on animism and perspectivism) napisała Anne-Christine Taylor, wybitna badaczka etnologii Amazonii, honorowa dyrektor badań w Le Centre national de la recherche scientifique (CNRS) we Francji.

Słowa klucze: animism, behavioral environment, Ojibwe, ontology, person, psychological anthropology, animism, perspectivism, structuralism, posthumanism, ontological turn, Amazonian ethnology, animism , perspectivism, familiarizing predation, reported speech, eponymy, ideophone, animism, perspectivism, ontology, topology, Amazonia, predation, ontology, Q’eros, Quechua, Andes, non-humans, Kyz ala kachuu, bride kidnapping, family, social roles, Kyrgyz Republic, post-Soviet states, personhood, animism, necro-persona, mythopraxis, public past, Inner Asia, Amazonian research, Polish anthropology, history of anthropology, foodways, Poland, countryside, community, „our” food, identity, tradition, terroir, Podlachia region, hair, dreadlocks, stereotype, field research, gender, museum, museum professionals, museologists, museum anthropology
Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia
Nr 5 (2019)

Numer jest dedykowany Profesorowi Wojciechowi Bębnowi, badaczowi ludów Oceanii i Australii, który spędził niemal 30 lat na badaniach terenowych wśród społeczności tego regionu. W tomie zamieszczono jego niepublikowany dotąd maszynopis, w którym dokonuje porównawczej analizy kultur rdzennej Australii i Oceanii.

W numerze pojawiają się artykuły o koncepcji apus w wierzeniach Indian Q’eros z Peru, zdrowiu dzieci i nastolatków w Polsce oraz tożsamości językowo-kulturowej mieszkańców Ticino w Szwajcarii. Numer zawiera również teksty metodologiczne, dotyczące antropologii uprawianej „u siebie” oraz roli przedmiotów w tworzeniu narracji wspomnieniowych.

Uwadze Czytelników i Czytelniczek polecamy również artykuł autorstwa brazylijskiego antropologa i etnozoologa Felipe Vandera Veldena, Things that white men have in great quantity: Chickens and other exotic birds among the Karitiana (Rondônia, Brazilian Amazon, w którym autor omawia wyobrażenia i praktyki społeczne Indian Karitiana na przykładzie jednego z elementów ich codzienności i środowiska: kury domowej.

Słowa klucze: chicken, Karitiana, Amazon, husbandry, ethnoornithology, Quechua, Andean ontology, apus, Q’eros, shamanism, anthropology of nature, indigenous people, material culture, Australia, New Guinea, Oceania, health, healthy food, electronic media, adolescences, teenagers, children,Turner syndrome, teenagers, biomedicine, medicalization, bodily normativity, Ticino, linguistic and cultural identity, anthropology of language policy, anthropology at home, distance, identity, Otherness, Europeanness, Contem- porary Paganism, materiality, narrative objects, reminiscent narratives, Soviet Army,epistemology, culture, perspectivism, Ojibway, Ontario, Canada, first research, impressions
Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia
Nr 4 (2018)

Tematem przewodnim numeru jest uzmysłowione bycie w świecie. Celem redaktorów i autorów jest ukazanie organicznych związków między różnymi sposobami poznawania i doznawania rzeczywistości – wrażeń zmysłowych, emocji, refleksji i wspomnień, a tym samym sproblematyzowanie granicy między tym, co indywidualne i społeczne, biologiczne i kulturowe. Zaproponowana kategoria uzmysłowienia otwiera pole do antropologicznej refleksji nad zanurzeniem człowieka w świecie, a jednocześnie stanowi punkt wyjścia dla analizy szerszych zjawisk społecznych i kulturowych. Prezentowane teksty ukazują zarówno możliwości, jak i ograniczenia antropologicznych eksploracji zmysłowych doświadczeń.

W numerze pojawiają się takie tematy jak: historia antropologii zmysłów i sensorycznej etnografii, zmysł haptyczny w kontekście kultury i biologii, rozumienie wzroku i wizualności przez osoby niewidome od urodzenia, tożsamościowe i społeczne praktyki osób głuchych. Oprócz tego autorzy poruszają terenowych – cielesnych i sensualnych – doświadczeń etnografów, a także sensorycznej pamięci świadków II wojny światowej na terenie dawnej Galicji Wschodniej.

Numer zawiera tłumaczenie jednego z rozdziałów książki Nadii Seremetakis, The Senses Still: Perception and Memory as Material Culture in Modernity (1994), należącej do kanonu prac z zakresu antropologii zmysłów.

Słowa kluczowe: anthropology of the senses, sensory ethnography, embodiment, Concordia Sensoria Research Team, mind, consciousness, awareness, haptic sense, magic, Tim Ingold, ethnography, posthumanism, blindness,visual culture, senses, disability, collaborative ethnography, Deaf, deafness, epistemology, discourse, practice,Sense of sight, visual disturbances, visual snow syndrome, disease / illness / sickness, biography, Greece, memory,material culture, globalization, dirt, distinction, aesthetics, judgement of taste, countryside, landscape, fieldwork,trauma, victims, bystander, Massacres of Poles, Holocaust, Eastern Galicia, urban anthropology, urban space,Gdańsk, “locals”, kibera, activism, research, ethics, metodology
Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia
Nr 3 (2017)

Numer poświęcony jest polskim badaniom antropologicznym w Amazonii. Stanowi hołd dla Profesora Aleksandra Poserna-Zielińskiego, prekursora polskiej amazonistyki. badacza kultur tubylczych Ameryki Południowej, który kształtował pierwsze pokolenie polskich antropologów-amazonistów i położył fundamenty pod badania nad ludami tego regionu. Celem numeru jest ukazanie zarówno jego wkładu, jak i kontynuacji tej pracy przez kolejne pokolenia polskich badaczy Amazonii.

Tematy numeru koncentrują się na analizach relacji społecznych, kosmologii oraz transformacjach kulturowych w społecznościach tubylczych. Omawiane są takie zagadnienia, jak: procesy budowania relacji z perspektywy amazońskich Indian, różnice kulturowe między społecznościami Wari’ i Moré, praktyki etnobotaniczne wśród Indian Asháninka, a także rytuały pogrzebowe Indian Guajiro.

W numerze znajduje się polskie tłumaczenie najważniejszego tekstu Eduardo Viveiros de Castro, Cosmological Deixis and Amerindian Perspectivism, opublikowanego oryginalnie w 1998 roku w „Journal of the Royal Anthropological Institute”, 4(3), s. 469–488.

Słowa kluczowe: relation, parasitism, kinship, ethnographic theory, Western Amazonia, Amazonia, animism,perspectivism, anthropology of nature, acquisition and transmission of representations, Matsigenka, Amazon,Peru, religious missions, indigenous cosmologies., Arawak linguistic family, ethnomedicine, free listing, Guajiro,Wayuu, funerary rituals, wake ceremony, Wayuu woman, dreams., comparison, historical anthropology, identity,shamanism, Ecuador, Quechua, indigenous worldview, Amerindians, ontology, Amazonian cosmologies,archaeology, ethnohistory, environmental studies, pottery, iconography, Social conflict, Bora, gente del centro,cultural mechanisms of conflict resolution, méémeba, the Peruvian Amazon, cultural appropriation, folkorism, folk culture., Tim Ingold, organism, perception, environment, education, meshwork, correspondence
Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia.
Nr 2 (2016)

Numer poświęcony jest refleksji nad trzema kluczowymi aspektami współczesnej antropologii: metodą, teorią oraz doświadczeniem osobistym. Poszczególne teksty krążą wokół podstawowych pytań: Jak specyfika metod etnograficznych wpływa na tożsamość dyscypliny? Jakie teorie pozwalają przekraczać jej granice? Jaka jest rola osobistych doświadczeń badaczy w procesie poznania? Numer stanowi zaproszenie do rozważań nad tym, jak współczesna antropologia kulturowo-społeczna definiuje swoją tożsamość poprzez praktykę terenową i teoretyczną.

W numerze poruszane są takie tematy, jak: metodologia badań etnograficznych, napięcia między metodami sformalizowanymi a uczestniczącymi, empiryzm w badaniach terenowych, współczesne wyzwania instytucjonalne stojące przed polską antropologią.

Numer zawiera tekst Katarzyny Wali na temat koncepcji środowiska Tima Ingolda (Ułożyć świat na nowo. Rekonstrukcja koncepcji Tima Ingolda (cz. I)). Jest to pierwsza część tryptyku, który został opublikowany w kolejnych numerach „Etnografii”, szczegółowo omawiającego teoretyczne założenia i propozycje szkockiego antropologa.

Słowa klucze: fieldwork, anthropology at home, Sierra Leone, transmigrants, Islam, community, Tim Ingold, weather world, things, theory, environment, agency, Kyrgyzstan, marriage by abduction, anthropological knowledge,ethnogra- phic experience, methodology and ethics in field research, Michel Foucault, Vilém Flusser, biopower,apparatus, questionnaire, inquiry, methodology, academic ideals, cultural anthropology, ethnographic fieldwork,history of cultural anthropology, models of academic disciplines, ethnography, survey, participant observation,writing, collaborative ethnography, Żywiec/Sporysz, Waleria Prochownik, dialogue, couchsurfing, symbolic community, neotribalism, sharing economy, sobreparto, postpartum illness, childbirth, embodiment of emotions,Santa Cruz de la Sierra, Bolivia, healers, complementary medicine, folk medicine, healing practices, medical pluralism, state, Ukraine, identity, ethnographic experience
Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia
Nr 1 (2015)

Tematem przewodnim numeru jest ujęcie etnografii jako procesu badawczego, którego dynamikę wyznaczają wzajemne oddziaływania badacza/ki i uczestników badań. Redaktorzy i autorzy podkreślają znaczenie pluralizmu metodologicznego, uwzględniającego nowe formy badawcze wykraczające poza klasyczne metody etnograficzne, takie jak wywiady i obserwacje. Numer szczególną uwagę poświęca relacjom tworzącym się pomiędzy uczestnikami „sytuacji badania”, procesowi tworzenia wiedzy etnograficznej w różnych kontekstach społecznych i kulturowych, a także wpływie emocji na przebieg pracy terenowej.

W numerze omawiane są takie tematy, jak „pijackie mowy” potomków Indian Capanahua w Peru, religijność młodych Kaszubów, rekonstrukcja tubylczych tradycji na Tahiti, praktyki szamanistyczne Indian Kiczua, a także etnografia Bronisława Malinowskiego w kontekście zmysłowego zwrotu w antropologii. Pojawiają się również teksty dotyczące współczesnej roli badań terenowych w świetle psychoanalizy oraz refleksje nad obecnością etnografii w przestrzeni publicznej.

W numerze znajduje się artykuł Marty Krokoszyńskiej, Drunken speech: a glimpse into the backstage of sociality in Western Amazonia, oraz komentarze do niego pt. Steps towards an ethnographic theory of acculturation autorstwa Peter Gow, czołowego badacza współczesnej antropologii amazonistycznej.

Słowa kluczowe: survey interview, interviewer-interviewee interaction, ethnographic practice, ethical dilemmas,Finnish houses in Poland, personal memory, oral history, fieldwork, urban space, intangible heritage, the Inter-University Anthropology Conference (MKA), engaged anthropology, cultural anthropology, research methods,research ethics, field, researcher-research subject relationship, experience of researcher, Field, fantasy, ideology,Other, big Other, disciplinary practices, Malinowski Bronislaw, sensual turn, cultural practice, bodily practice,literacy, literary genre, Michel Foucault, archive, fieldnotes, description, index, Ecuador, Quichua, anthropology of history, folk history, shamanism, Tahiti, Polynesia, cultural renewal, relations, unu, indigenous associations,Kashubians, religiosity, ethnic identity, secularization, values, conviviality, descent, alterity, Peru, Panoan, Western Amazonia