Konflikt na Ukrainie jako Huntingtonowskie zderzenie cywilizacji

Abstrakt

Konflikt różnicujący ukraińskie społeczeństwo wymaga systematycznej refleksji. Jedną z ciekawszych perspektyw poznawczych jest zaproponowana przez Samuela P. Huntingtona idea zderzenia cywilizacji. Jego zdaniem głównym czynnikiem warunkującym nieporozumienia i współpracę zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym, są różnice między cywilizacjami. Rozumiane są one przez niego jako wielkie wspólnoty kulturowe, których integracja oparta jest na świadomości tożsamości. O kulturowym podziale Ukrainy świadczy jej historia. Początkowo prawosławna zbliżyła się do zachodniej cywilizacji poprzez przyłączenie lokalnego Kościoła do Kościoła katolickego. Nie bez znaczenia było także samo funkcjonowanie w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, która politycznie zdominowała te tereny na ponad dwa wieki oraz przyłączenie rosyjskojęzycznych ziem do państwa ukraińskiego istniejącego w ramach Związku Sowieckiego. Dzisiejszy podział wyraża się nie tylko w kulturowym zróżnicowaniu (językowym, religijnym), ale i w aspiracjach. Mimo, że daleko idące uogólnienia często okazują się błędne w kontakcie z doświadczeniem, to zauważyć można, że mieszkańcy ziem zachodnich zwracają się ku "łacińskiej" Europie, widząc tam nadzieje na "postęp cywilizacyjny", podczas gdy na wschodzie odczuwa się silniejsze związki z Rosją. Postawy te nie są spowodowane jedynie różnicami tożsamości. Dużu wpływ ma również obiektywny czynnik, a mianowicie różnice w sytuacji gospodarczej, które znacznie zbiegają się z podziałem kulturowym.