Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweDwa istotne wyzwania (wobec) współczesnej pedagogiki specjalnej w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2024.52.01Słowa kluczowe:
perspektywy rozwoju polskiej pedagogiki specjalnej, osiągnięcia polskiej pedagogiki specjalnej, polska pedagogika specjalna, klasyfikacja dziedzin i dyscyplin nauki OECD, ustawa o zawodzie pedagoga specjalnegoAbstrakt
Doświadczane przez społeczeństwa w pierwszej połowie XXI wieku zmiany cywilizacyjne, warunkowane między innymi rozwojem nauki, w tym szczególnie rozwojem nauk technicznych, medycznych, społecznych i humanistycznych, kreują przed wieloma dyscyplinami wiedzy nowe wyzwania i nowe zadania, także zadania i wyzwania dotyczące samostanowienia, pozyskiwania nowej, własnej tożsamości, realizacji dyskursu o perspektywicznej przyszłości w kontekście wpisania się w wymogi obecnych transformacji społeczno-kulturowych, politycznych oraz transformacji dotyczących jakości życia współczesnych ludzi. Nieodosobniona w tych zmianach jest również pedagogika specjalna. Dlatego też, aby nadal realizować swoją historyczną misję, powinna zastanawiać się oraz podejmować konkretne działania na rzecz dalszego rozwoju wpisanego w myślenie o zmianie statusu subdyscypliny naukowej na dyscyplinę samodzielną oraz ochrony zawodu poprzez przygotowanie i procedowanie zmian prawnych. Stąd w treści danego artykułu podjęto refleksję nad możliwościami uczynienia z pedagogiki specjalnej samodzielnej dyscypliny nauki oraz przygotowania ustawy o zawodzie pedagoga specjalnego.
Downloads
Bibliografia
Dmowski R. (1939), Pisma, t. IX – Polityka narodowa w odbudowanym państwie, Antoni Gmachowski i S-ka, Częstochowa 1939 (opracowanie na podstawie: R. Dmowski, Kościół, naród i państwo, Cyfrowa Biblioteka Myśli Narodowej; https://cbmn.pl/uploads/ebooks/ Roman%20Dmowski%20%20Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82,%20nar%C3%B3d%20i%20pa%C5%84stwo.pdf).
Dziedzic S. (1980), Historia rozwoju szkolnictwa specjalnego w Polsce [w:] A. Hulek (red.), Pedagogika rewalidacyjna, PWN, Warszawa, s. 526–539.
Hejmej A. (2008), Muzyka w literaturze. Perspektywy komparatystyki interdyscyplinarnej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
Lipkowski O. (1981), Pedagogika specjalna. Zarys, PWN, Warszawa.
Markiewicz H. (2016), Obraz społeczności akademickiej i jej kultury we wspomnieniach z XIX i XX wieku, Studia Pedagogiczne, t. 28: 85–100.
Szczepankowski B. (1999), Niesłyszący, głusi, głuchoniemi wyrównywanie szans, WSiP, Warszawa.
Tobaszewska J. (2013), „Wędrujące pojęcia”. Koncepcja Miekle Bal – przykład inter- czy trans- dyscyplinarności?, Studia Europea Gnesnensia, 8: 113–130.
Zaorska M. (2010), Rola komputera i Internetu w życiu osoby głuchoniewidomej [w:] W. Kwiatkowska, A. Siemińska-Losko (red.), W kręgu edukacji informatycznej i medialnej, Studium ofiarowane prof. B. Siemienickiemu z okazji 60. Rocznicy urodzin, 40-lecia pracy naukowej i 20-lecia powstania Toruńskiego Ośrodka Badań nad Edukacją Informatyczną i Medialną, Wydawnictwo UMK, Toruń, 251–261.
Janiszewska-Nieścioruk Z., Zaorska M. (2014), Prowłaczające zmiany w systemie polskiej edukacji: nowe możliwości, ograniczenia i wyzwania, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 4: 9–28.
Zaorska M. (2017a), Polska pedagogika specjalna jako samodzielna dyscyplina naukowa – wymia- ry i zakresy możliwości oraz ograniczeń [w:] T. Żółkowska, I. Ramik-Mażewska (red.), Pedagogika specjalna – nowe obszary teorii i praktyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, t. XII: 7–19.
Zaorska M. (2017b), Tyflopedagogika wobec wyzwań rozwoju współczesnej nauki i cywilizacji [w:] K. Czerwińska, K. Miler-Zdanowska (red.), Tyflopedagogika wobec współczesnych wyzwań edukacyjno-rehabilitacyjnych, Wydawnictwo APS, Warszawa, 12–23.
Zaorska M. (2017c), Dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkole podstawowej ogólnodostępnej – dyskurs definicyjno-koncepcyjny oraz wybrane sugestie dotyczące organizacji kształcenia, Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy. Nauki Społeczne, 1(21): 11–21.
Zaorska M. (2018a), Pedagogika specjalna – niebyt?, egzystencja?, rozwój?, przyszłość? [w:] K. Ćwirynkało, M. Zaorska, A. Żyta (red.), Lokalne działania w polu pedagogiki specjalnej – kierunki – problemy – rozwiązania, Wydawnictwo UWM, Olsztyn, 13–21.
Zaorska M. (2018b), Pressing within (and on) special pedagogy, Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, Transdysciplinary Studies on Culture (and) Education, 13: 263–271.
Zaorska M. (2019), Perspektyw przyszłości polskiej pedagogiki specjalnej. Wybrane aspekty w kontekście projektu Ustawy 2.0. [w:] J. Kostkiewicz, S. Opozda-Suder (red.), Pedagogika. Niepełnosprawność.
Edukacja. Ku szerokim przestrzeniom pedagogiki specjalnej. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Franciszkowi Wojciechowskiemu z okazji siedemdziesiątych urodzin, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 95–105.
Zaorska M. (2021a), Edukacja włączająca (inkluzyjna) uczniów z niepełnosprawnością wzrokową (jaka jest/jaka być może/jaka być powinna) [w:] S.M. Kwiatkowski (red.), Współczesne problemy pedagogiki w kierunku integracji teorii z praktyką, Wydawnictwo APS, Warszawa, 309–323.
Zaorska M. (2021b), Edukacja i rehabilitacja osób z równoczesną słuchowo-wzrokową niepełno- sprawnością (surdotyflopedagogika). Wybrane aspekty i obszary, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Zaorska M. (2021c), Nowe technologie oraz sztuczna inteligencja we wspomaganiu aktywności psychofizycznej, codziennego funkcjonowania oraz edukacji osób z niepełnosprawnością wzrokową [w:] D. Sieminiecka, K. Majewska (red.) Teoretyczne i praktyczne aspekty pedagogiki medialnej, Wydawnictwo UMK, Toruń, 271–286.
Zaorska M. (2023a), Przesilenia (transformacje) koncepcyjne oraz organizacyjno-prawne w teorii i praktyce pedagogiki specjalnej (ze szczególnym uwzględnieniem edukacji włączającej), Forum Nauk Społecznych, WNS UWM, 1: 43–57.
Zaorska M. (2023b), Dziecko/uczeń z głębokim stopniem niepełnosprawności intelektualnej w polskim systemie edukacji (ze szczególnym uwzględnieniem edukacji włączającej), Szkoła Specjalna, 3: 171–182.
Zaorska M. (2023c), Działalność Sekcji Pedagogiki Specjalnej Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk na rzecz rozwoju polskiej pedagogiki specjalnej (teorii oraz praktyki) [w:] Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.), O (nie)typowych uczniach i ich (nie)typowej edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra, 15–26.
Zaorska M. (2024), Istotne wyzwania polskiej pedagogiki specjalnej w perspektywie bliższej oraz dalszej przyszłości, Szkoła Specjalna – artykuł w druku. Zielińska J. (2014), Maria Grzegorzewska i jej interdyscyplinarna wizja pedagogiki specjalnej a czasy współczesne [w:] E. Dyduch, A. Mikrut, J. Zielińska (red.), Idee Marii Grzegorzewskiej jako inspiracje rozwoju współczesnej pedagogiki specjalnej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków, 193–201.
Akty prawne
Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, ONZ, Nowy Jork 2006.
Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, Dz. U. z dnia 25 października 2012 r., poz. 1169.
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 października 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli, Dz. U. z 2018 r., poz. 2120.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, Dz. U. z 2019 r., poz. 1450.
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 14 września 2023 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz. U. z 2023 r., poz. 2102.
Ustawa z dnia 24 marca 2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela, Dz. U. 2022, poz. 935. Ustawa z dnia 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. 2022, poz. 1116.
Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z dnia 20 lipca 2018 r., Dz. U. z 2018 r., poz. 1668 z późn. zm.
Źródła internetowe
https://imperiumromanum.pl/kultura/sentencjelacinskie/#google_vignette.
https://nawa.gov.pl/images/Lista-OECD---PL.docx.pdf.
https://cytatybaza.pl/cytat/sa-nauki-ktorym-dane-jest-pozostac-wiecznie.html.
