Academic Scientific JournalsTwo significant challenges (to) contemporary special education in Poland
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2024.52.01Keywords:
Polish special education, achievements of Polish special education, prospects for the development of Polish special education, OECD classification of fields and disciplines of science, Act on the profession of special education teacherAbstract
The civilization changes experienced by societies in the first half of the 21st century, conditioned, among others, by the development of science, in particular the development of technical, medical, social and humanities sciences, create new challenges and new tasks for many disciplines of knowledge, including tasks and challenges related to self-determination, acquiring new, own identity, implementation of the discourse about the long-term future in the context of meeting the requirements of current socio-cultural and political transformations and transformations regarding the quality of life of modern people. Special education is also not alone in these changes. Therefore, in order to continue to implement its historical mission, it should consider and take specific actions for further development inherent in thinking about changing the status of a scientific subdiscipline into an independent discipline and protecting the profession by preparing and implementing legal changes. Hence, the content of the article reflects on the possibilities of making special pedagogy an independent science discipline and preparing an act on the profession of special educator.
Downloads
References
Dmowski R. (1939), Pisma, t. IX – Polityka narodowa w odbudowanym państwie, Antoni Gmachowski i S-ka, Częstochowa 1939 (opracowanie na podstawie: R. Dmowski, Kościół, naród i państwo, Cyfrowa Biblioteka Myśli Narodowej; https://cbmn.pl/uploads/ebooks/ Roman%20Dmowski%20%20Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82,%20nar%C3%B3d%20i%20pa%C5%84stwo.pdf).
Dziedzic S. (1980), Historia rozwoju szkolnictwa specjalnego w Polsce [w:] A. Hulek (red.), Pedagogika rewalidacyjna, PWN, Warszawa, s. 526–539.
Hejmej A. (2008), Muzyka w literaturze. Perspektywy komparatystyki interdyscyplinarnej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
Lipkowski O. (1981), Pedagogika specjalna. Zarys, PWN, Warszawa.
Markiewicz H. (2016), Obraz społeczności akademickiej i jej kultury we wspomnieniach z XIX i XX wieku, Studia Pedagogiczne, t. 28: 85–100.
Szczepankowski B. (1999), Niesłyszący, głusi, głuchoniemi wyrównywanie szans, WSiP, Warszawa.
Tobaszewska J. (2013), „Wędrujące pojęcia”. Koncepcja Miekle Bal – przykład inter- czy trans- dyscyplinarności?, Studia Europea Gnesnensia, 8: 113–130.
Zaorska M. (2010), Rola komputera i Internetu w życiu osoby głuchoniewidomej [w:] W. Kwiatkowska, A. Siemińska-Losko (red.), W kręgu edukacji informatycznej i medialnej, Studium ofiarowane prof. B. Siemienickiemu z okazji 60. Rocznicy urodzin, 40-lecia pracy naukowej i 20-lecia powstania Toruńskiego Ośrodka Badań nad Edukacją Informatyczną i Medialną, Wydawnictwo UMK, Toruń, 251–261.
Janiszewska-Nieścioruk Z., Zaorska M. (2014), Prowłaczające zmiany w systemie polskiej edukacji: nowe możliwości, ograniczenia i wyzwania, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 4: 9–28.
Zaorska M. (2017a), Polska pedagogika specjalna jako samodzielna dyscyplina naukowa – wymia- ry i zakresy możliwości oraz ograniczeń [w:] T. Żółkowska, I. Ramik-Mażewska (red.), Pedagogika specjalna – nowe obszary teorii i praktyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, t. XII: 7–19.
Zaorska M. (2017b), Tyflopedagogika wobec wyzwań rozwoju współczesnej nauki i cywilizacji [w:] K. Czerwińska, K. Miler-Zdanowska (red.), Tyflopedagogika wobec współczesnych wyzwań edukacyjno-rehabilitacyjnych, Wydawnictwo APS, Warszawa, 12–23.
Zaorska M. (2017c), Dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkole podstawowej ogólnodostępnej – dyskurs definicyjno-koncepcyjny oraz wybrane sugestie dotyczące organizacji kształcenia, Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy. Nauki Społeczne, 1(21): 11–21.
Zaorska M. (2018a), Pedagogika specjalna – niebyt?, egzystencja?, rozwój?, przyszłość? [w:] K. Ćwirynkało, M. Zaorska, A. Żyta (red.), Lokalne działania w polu pedagogiki specjalnej – kierunki – problemy – rozwiązania, Wydawnictwo UWM, Olsztyn, 13–21.
Zaorska M. (2018b), Pressing within (and on) special pedagogy, Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, Transdysciplinary Studies on Culture (and) Education, 13: 263–271.
Zaorska M. (2019), Perspektyw przyszłości polskiej pedagogiki specjalnej. Wybrane aspekty w kontekście projektu Ustawy 2.0. [w:] J. Kostkiewicz, S. Opozda-Suder (red.), Pedagogika. Niepełnosprawność.
Edukacja. Ku szerokim przestrzeniom pedagogiki specjalnej. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Franciszkowi Wojciechowskiemu z okazji siedemdziesiątych urodzin, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 95–105.
Zaorska M. (2021a), Edukacja włączająca (inkluzyjna) uczniów z niepełnosprawnością wzrokową (jaka jest/jaka być może/jaka być powinna) [w:] S.M. Kwiatkowski (red.), Współczesne problemy pedagogiki w kierunku integracji teorii z praktyką, Wydawnictwo APS, Warszawa, 309–323.
Zaorska M. (2021b), Edukacja i rehabilitacja osób z równoczesną słuchowo-wzrokową niepełno- sprawnością (surdotyflopedagogika). Wybrane aspekty i obszary, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Zaorska M. (2021c), Nowe technologie oraz sztuczna inteligencja we wspomaganiu aktywności psychofizycznej, codziennego funkcjonowania oraz edukacji osób z niepełnosprawnością wzrokową [w:] D. Sieminiecka, K. Majewska (red.) Teoretyczne i praktyczne aspekty pedagogiki medialnej, Wydawnictwo UMK, Toruń, 271–286.
Zaorska M. (2023a), Przesilenia (transformacje) koncepcyjne oraz organizacyjno-prawne w teorii i praktyce pedagogiki specjalnej (ze szczególnym uwzględnieniem edukacji włączającej), Forum Nauk Społecznych, WNS UWM, 1: 43–57.
Zaorska M. (2023b), Dziecko/uczeń z głębokim stopniem niepełnosprawności intelektualnej w polskim systemie edukacji (ze szczególnym uwzględnieniem edukacji włączającej), Szkoła Specjalna, 3: 171–182.
Zaorska M. (2023c), Działalność Sekcji Pedagogiki Specjalnej Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk na rzecz rozwoju polskiej pedagogiki specjalnej (teorii oraz praktyki) [w:] Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.), O (nie)typowych uczniach i ich (nie)typowej edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra, 15–26.
Zaorska M. (2024), Istotne wyzwania polskiej pedagogiki specjalnej w perspektywie bliższej oraz dalszej przyszłości, Szkoła Specjalna – artykuł w druku. Zielińska J. (2014), Maria Grzegorzewska i jej interdyscyplinarna wizja pedagogiki specjalnej a czasy współczesne [w:] E. Dyduch, A. Mikrut, J. Zielińska (red.), Idee Marii Grzegorzewskiej jako inspiracje rozwoju współczesnej pedagogiki specjalnej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków, 193–201.
Akty prawne
Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, ONZ, Nowy Jork 2006.
Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, Dz. U. z dnia 25 października 2012 r., poz. 1169.
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 października 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli, Dz. U. z 2018 r., poz. 2120.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, Dz. U. z 2019 r., poz. 1450.
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 14 września 2023 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, Dz. U. z 2023 r., poz. 2102.
Ustawa z dnia 24 marca 2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela, Dz. U. 2022, poz. 935. Ustawa z dnia 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. 2022, poz. 1116.
Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z dnia 20 lipca 2018 r., Dz. U. z 2018 r., poz. 1668 z późn. zm.
Źródła internetowe
https://imperiumromanum.pl/kultura/sentencjelacinskie/#google_vignette.
https://nawa.gov.pl/images/Lista-OECD---PL.docx.pdf.
https://cytatybaza.pl/cytat/sa-nauki-ktorym-dane-jest-pozostac-wiecznie.html.
