Życie codzienne kobiet w kryzysie bezdomności — komunikat z badań
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2025.53.10%20Słowa kluczowe:
bezdomność, kobiety, życie codzienne, studium przypadkuAbstrakt
W codzienność każdego człowieka wpisane są sytuacje problemowe, mogące stanowić wyzwania dezorganizujące funkcjonowanie psychospołeczne. Bezdomność jest egzemplifikacją skrajnie trudnego położenia życiowego, nie tylko w obszarze bytowym, ale również w zakresie zaburzeń więzi społecznych. Celem artykułu uczyniono charakterystykę funkcjonowania kobiet doświadczających bezdomności (korzystających ze wsparcia całodobowych schronisk) w kontekście ich życia codziennego, na bazie problemów, z jakimi się mierzą oraz obszar dotyczący ich czasu wolnego. Ponadto cel badań stanowił próbę oceny modelu oddziaływań pomocowych skierowanego wobec osób doświadczających bezdomności, a także próbę sformułowania praktycznych propozycji w tym zakresie. Przeprowadzone badanie ma charakter jakościowy. Metodę badań stanowiło studium przypadku, natomiast dane zebrano za pomocą wywiadów narracyjnych. Narzędziem, które zostało wykorzystane do ich analizy, był program MAXQDA. Rezultaty badania pozwoliły rozpoznać, jak kobiety w kryzysie bezdomności postrzegają swoją codzienność, zidentyfikować problemy oceniane z ich perspektywy jako najistotniejsze, a także określić, jak charakteryzują obszar swojego czasu wolnego. W świetle wyników badań można sformułować następujące wnioski: a) codzienność kobiet w kryzysie bezdomności obejmuje poczucie nudy i monotonię; b) funkcjonowanie schroniska, z którego wsparcia korzystają, w znacznym zakresie wyznacza ich strukturę dnia; c) odpoczynek od obowiązków macierzyńskich oraz wykonywanie praktycznych czynności łączą z obszarem czasu wolnego; d) problemy dotyczą trudności wychowawczych związanych z ich dziećmi, relacji z partnerami oraz obszarem mieszkalnictwa; e) sposoby radzenia sobie z trudnościami łączą się z symptomami stylu skoncentrowanego na unikaniu.
Downloads
Bibliografia
Bieniecka S., Piątek K. (2022), Empowerment w polityce społecznej: koncepcja women's empowerment jako kategoria wyjaśniająca aktywność kobiet w Polsce, Wydawnictwo UMK.
Bombol M. (2009), Czas wolny a wyzwalanie postaw konsumpcyjnych [w:] B. Mróz (red.), Oblicza konsumpcjonizmu (s. 51-72), Wydawnictwo SGH.
Dębski M. (2008), Sytuacja społeczna bezdomnych kobiet w województwie pomorskim [w:] Browarczyk . (red.), Forum. O bezdomności bez lęku (s. 212-223), Pomorskie Forum na Rzecz Wychodzenia z Bezdomności.
Dębski M. (2014), Wybrane metody pracy z bezdomnymi, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
Dębski M., Michalska A. (2012), Podręcznik streetworkera bezdomności, Pomorskie Forum na Rzecz Wychodzenia z Bezdomności.
Dobrzeniecki-Łukasiewicz R. (2023), Bezdomność i bezdomni w opinii społeczeństwa polskiego, PWN.
Drwal R. (1995), Adaptacja kwestionariuszy osobowości, PWN.
Endler N., Parker J. (1990), Multidemensional assessment of coping: critical evaluation, Journal of Personality and Social Psychology.
Fyda P., Jonik M., Bremer D., Zygierewicz K. (2023), Usłyszeć ich glos: Doświadczenie przemocy, (nie)bezpieczeństwa i pomocy przez kobiety w kryzysie bezdomności w Warszawie: Ra- port z badań, Stowarzyszenie Pomocy i Interwencji Społecznej.
Góra S. (2022), Kobiety, których nie ma: Bezdomność kobiet w Polsce, Marginesy. Huber L. (2010), Style adaptacyjne do sytuacji stresowych w różnych grupach wiekowych a choroby cywilizacyjne XXI wieku, Problemy Higieny i Epidemiologii, 91(2): 268-275.
Olech P (2023), Deinstytucjonalizacja usług w obszarze bezdomności — usługi w lokalnych społecznościach [w:] Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Pokonać bezdomność 2023. Deinstytucjonalizacja usług, profilaktyka w gminach, badania populacji (s. 25-39), Ogólnopolska Federacja na rzecz Rozwiązywania Problemu Bezdomności.
Koczanowicz-Dehnel I. (1995), Fenomenologia a psychologia — o pewnych możliwościach implikacji [w:] M. Straś-Romanowska (red.), Na tropach psychologii jako nauki humanistycznej (s. 69-78), PWN.
Konopczyński M. (2006), Twórcza resocjalizacja, Editions Spotkania.
Kostrzyńska M. (2014), Instytucjonalne utrwalanie bezdomności, Pedagogika Społeczna, 4(66): 147-165.
Kostrzyńska M., Wojtczak M. (2022), Pedagog społeczny w polu praktyki: Partycypacyjny wymiar pracy z osobami doświadczającymi bezdomności, Praca Socjalna, 4(37): 107-129, doi.org/10.5604/01.3001.0016.1861.
Kubinowski D. (2013), Idiomatyczność — synergia — emergencja. Rozwój badań jakościowych w pedagogice polskiej na przełomie XX i XXI wieku, Magmed.
Kuźmicz K. (2020), Uniwersalny wymiar niepełnosprawności [w:] A. Drabarz (red.), Aksjologiczne i prawne aspekty niepełnosprawności, Temida, 2.
Kwilecki K. (2011), Rozważania o czasie wolnym. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciecha Korfantego.
Mikołajczyk M. (2018), Rodziny bezdomnych matek. Charakterystyka i działania pomocowe, Wydawnictwo APS.
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (2022), Strategia rozwoju usług społecznych, polityka publiczna do roku 2030 (z perspektywą do 2035 r.), https://isap.sejm.gov.plisap. nst/DocDetails.xsp?id =WMP20220000767 [dostęp: 03.01.2025].
Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej (2024), Ogólnopolskie badanie liczby osób bezdomnych, 2024, https://www.gov.pl/web/rodzina/ogolnopolskie-badanie-liczby-osobbezdomnych—-edycja-2024 [dostęp: 03.01.2025].
Mroczkowska D., Białkowska J. (2014), Radzenie sobie ze stresem jako zmienne determinujące jakość życia młodych Polaków, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 3: 265-268, http://doi.org/10.5604/20834543.1124655.
Nowakowska A. (2008), Społeczne postrzeganie bezdomności. Zjawisko stereotypizacji [w:] M. Dębski, K. Stachura (red.), Oblicza bezdomności (s. 37-46), Wydawnictwo UG.
Pilch T. (1998), Zasady badań pedagogicznych, Wydawnictwo Żak.
Podgórska-Jachnik D. (2014), Praca socjalna z osobami bezdomnymi, Centrum Rozwoju Za- sobów Ludzkich.
Seligman M. (2010), Optymizmu można się nauczyć, Media Rodzina.
Sęk H. (1980), Orientacja w sytuacjach społecznych, Wydawnictwo UAM.
Silverman D. (2009), Prowadzenie badan jakościowych, PWN.
Szluz B. (2010), Swiat społeczny bezdomnych kobiet, Bonus Liber.
Sztompka P. (2008), Życie codzienne — temat najnowszej socjologii [w:] P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska (red.), Socjologia codzienności (s. 15-52), Wydawnictwo Znak.
Sztompka P. (2009), Przestrzeń życia codziennego [w:] P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska (red.), Barwy codzienności. Analiza socjologiczna, Wydawnictwo Scholar. 23:71-89.
Tarkowska E. (2016), Bliżej biednego — doświadczenia i potrzeby badawcze, Kultura i Społeczeństwo, 4: 17-35.
Tikhinov A. (2020), Zjawisko niepełnosprawności: od przeszłości ku przyszłości [w:] A. Drabarz, (red.), Aksjologiczne i prawne aspekty niepełnosprawności, Temida, 2.
Tyszkowa M. (1977), Zachowanie się dzieci i młodzieży w sytuacjach trudnych. Teoretycznometodologiczne podstawy badań [w:] M. Tyszkowa (red.), Zachowanie się młodzieży w sytuacjach trudnych i rozwój osobowości (s. 7-17), Wydawnictwo UAM.
Wasilewska-Ostrowska K., Kola A., Borowska-Beszta B. (2022), Bezdomność. Raport z pedagogicznych badań jakościowych, Wydawnictwo Akapit.