Uniwersyteckie Czasopisma NaukowePrężność młodzieży niedostosowanej społecznie i prawidłowo przystosowanej
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2025.54.11Słowa kluczowe:
prężność, młodzież, niedostosowanie społeczneAbstrakt
Artykuł prezentuje wyniki badań naukowych na temat prężności młodzieży prawidłowo i nieprawidłowo przystosowanej. Badaniami objęto niemal 600 wychowanków Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych oraz uczniów ogólnodostępnych szkół ponadpodstawowych w wieku 13–18 lat. Analiza porównawcza ujawniła istotne różnice międzypłciowe oraz związane z wiekiem badanych, nie wykryto natomiast zróżnicowania prężności ze względu na poziom społecznego przystosowania. Wnioski mogą posłużyć do konstruowania programów profilaktycznych oraz oddziaływań wychowawczych, resocjalizacyjnych i terapeutycznych w zakresie wzmacniania odporności psychicznej wśród młodzieży.
Downloads
Bibliografia
Block J. (1993), Studying personality the long way [w:] D.C. Funder, R.D. Parke, C. Tomlinson-Keasey, K. Wideman (red.), Studying lives through time: Personality and development (s. 9–41), APA, Washington, DC.
Block J., Kremen A.M. (1996), IQ and ego-resiliency: Conceptual and empirical connections and separateness, Journal of Personality and Social Psychology, 70: 349–361.
Block J., Gjerde P.F., Block J.H. (1991), Personality antecedents of depressive tendencies in 18-year-olds: A prospective study, Journal of Personality and Social Psychology, 66: 726–738.
Campbell-Sils L., Cohan S.L., Stein M.B. (2005), Relationship of resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults, Behavior Research and Therapy, 44(4): 585–599.
Charney D.S. (2004), Psychobiological mechanisms of resilience and vulnerability: implications for successful adaptation to extreme stress, American Journal of Psychiatry, 161: 195–216.
Chuang S., Lamb M., Hwang C. (2006), Personality development from childhood to adolescence: A longitudinal study of ego-control and ego-resiliency in Sweden, International Journal of Behavioral Development, 30(4): 338–343.
Connor K.M. (2006), Assessment of resilience in the aftermath trauma, Journal of Clinical Psychiatry, 67(2): 46–49.
Duda A. (2021), Samoocena i poczucie prężności a struktura potrzeb osób pochodzących z rodzin alkoholowych, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 34(2): 159–176. DOI: 10.17951/j.2021.34.2.159-176.
Fergus S., Zimmerman M.A. (2005), Adolescent resilience: A framework for understanding healthy development in the face of risk, Annual Review of Public Health, 26: 399–419.
Garmezy N. (1991), Resiliency and vulnerability to adverse developmental outcome with poverty, American behavioral Sciences, 34: 416–430.
Heszen I., Sęk H. (2012), Psychologia zdrowia, PWN, Warszawa.
Isen J., Baker L., Kern M., Raine A., Bezdjian S. (2018), Unmasking the Association between Psychopathic Traits and Adaptive Functioning in Children, Personality and Individual Differences, 124: 57–65. DOI: 10.1016/j.paid.2017.11.043.
Kaczmarek Ł., Sęk H., Ziarko M. (2011), Sprężystość psychiczna i zmienne pośredniczące w jej wpływie na zdrowie, Przegląd Psychologiczny, 54: 29–46.
Klohnen, E.C. (1996), Conceptual analysis and measurement of the construct of ego-resiliency, Journal of Personality and Social Psychology, 70: 1067–1079.
Konaszewski K., Kwadrans Ł. (2017), Prężność psychiczna a wsparcie społeczne w grupie młodzieży nieprzystosowanej. Badania pilotażowe, Resocjalizacja Polska, 13: 163–173.
Luthar S.S., Cicchetti D., Becker B. (2000), The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work, Child Development, 71: 543–562.
Mudrecka I. (2013), Wykorzystanie koncepcji resilience w profilaktyce niedostosowania społecznego i resocjalizacji, Resocjalizacja Polska, 5: 49–62.
Mudrecka I. (2020), Prężność u młodzieży z placówek resocjalizacyjnych i szkół ponadpodstawowych – analiza porównawcza, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 33(4): 249–262. DOI: 10.17951/j.2020.33.4.249-262.
Nakaya M., Oshio A., Kaneko H. (2006), Correlations for Adolescent Resilience Scale with Big Five Personality Traits, Psychological Reports, 98: 927–930.
Napora E.W. (2016), Wybrane zasoby osobiste matek a prężność adolescentów. Różnicująca rola struktury rodziny, Studia Psychologiczne, 54(3): 41–54.
Nowakowski K., Wróbel K. (2021), Cechy psychopatyczne, prężność psychiczna i radzenie sobie ze stresem u młodzieży niedostosowanej społecznie, Psychiatria Polska, 55(5): 1157–1167. DOI: https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/118139.
O’Donnell D.A., Schwab-Stone M.E., Muyeed A.Z. (2002), Multidimensional Resilience in Urban Children Exposed to Community Violence, Child Development, 73(4): 1265–1282.
Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2011), Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – Polska Skala SPP-18, Polskie Forum Psychologiczne, 16(1): 7–28.
Opora R. (2011), Nieletni niedostosowani społecznie, lecz odporni psychicznie [w:] W. Junik (red.), Resilience. Teoria – badania – praktyka (s. 29–43), Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia, Warszawa.
Oshio A., Nakaya M., Kaneko H., Nagamine S. (2002), Development and validation of an Adolescent Resilience Scale, Japanese Journal of Counseling Science, 35: 57–65.
Ostaszewski K. (2005), Druga strona ryzyka, Remedium, 2: 1–3.
Ostaszewski K., Rustecka-Krawczyk A., Wójcik M. (2011), Czynniki chroniące i czynniki ryzyka związane z zachowaniami problemowymi warszawskich gimnazjalistów: klasy I–III. Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, Warszawa, https://kcpu.gov.pl/wp-content/uploads/2022/11/czynniki-chroniace-i-czynniki-ryzyka-zwiazane-z-zachowaniamiproblemowymi-warszawskich-gimnazjalistow-klasy-i-iii.pdf [dostęp: 28.06.2025].
Prince-Embury S. (2007), Resiliency scales for children and adolescents: A profile of personal strengths, Canadian Journal of School Psychology, 22(2): 255–261.
Prince-Embury S., Saklafoske D.H. (2013), Resilience in Children, Adolescents, and Adults: Translating Research into Practice, Springer, New York, NY. Raport regulacyjny „Poprawa ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w Polsce” (2024), https://rzmlaw.com/wp-content/uploads/2024/06/Raport-Poprawa_ochrony_zdrowia_psychicznego_dziecii_mlodziezy_w_Polsce.pdf [dostęp: 28.06.2025].
Reivich K., Shatte A. (2003), The Resilience Factor. 7 Keys to Finding Your Inner Strength and Overcoming Life’s Hurdles, Random House, New York, NY.
Robins R.W., John O.P., Caspi A., Moffitt T.E., Stouthamer-Loeber M. (1996), Resilient, overcontrolled, and undercontrolled boys. Three replicable personality types, Journal of Personality and Social Psychology, 70: 157–171.
Sandvik A., Hansen A., Hystad S., Johnsen B., Bartone P. (2015), Psychopathy, anxiety, and resiliency – Psychological hardiness as a mediator of the psychopathy–anxiety relationship in a prison setting, Personality and Individual Differences, 72: 30–34.
Sęk H. (2008), Udział pozytywnych emocji w osiąganiu zdrowia [w:] I. Heszen, J. Życińska (red.), Psychologia zdrowia. W poszukiwaniu pozytywnych inspiracji (s. 73–88), Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa.
Szredzińska R. (2022), Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Raport o zagrożeniach ubezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, https://fdds.pl/_Resources/Persistent/4/b/2/8/4b284d3df9b1087f1d2d0c9724538c9c6f24bf6e/Dzieci%20si%C4%99%20licz%C4%85%202022%20-%20Zdrowie%20psychiczne%20dzieci%20i%20m%C5%82odzie%C5%BCy.pdf [dostęp: 28.06.2025].
Urban B. (2012), Agresja młodzieży i odrzucenie rówieśnicze, PWN, Warszawa.
Wieczorkowska-Wierzbińska G., Wierzbiński J. (2007), Statystyka. Analiza badań społecznych,Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Winfield L.F. (1994), Developing Resilience in Urban Youth, University of Southern California, NCREL.
