Komunikacja bez przemocy (NVC) jako forma wspierająca komunikację dziecka z niepełnosprawnością sprzężoną z terapeutą

Abstrakt

Artykuł charakteryzuje założenia komunikacji bez przemocy (NVC), opracowanej przez Marshalla Rosenberga, jako podejścia wspierającego budowanie relacji terapeutycznej z dzieckiem niemówiącym z niepełnosprawnością sprzężoną. NVC – bazujące na empatii, obserwacji bez oceny oraz identyfikacji potrzeb – może stanowić zarówno metodę komunikacyjną, jak i etyczną podstawę pracy.
Zastosowano poniższą metodologię badawczą: (1) Metoda indywidualnego przypadku. Wykorzystano techniki, takie jak analiza dokumentów (np. IPET); (2) Obserwacja uczestnicząca oraz wywiady z terapeutą i matką dziecka. Badania prowadzono w warunkach nauczania indywidualnego w domu dziecka, co zapewniało poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności. Wyniki badań jednoznacznie wskazują, że konsekwentne stosowanie zasad NVC ma kluczowe znaczenie dla kształtowania relacji terapeuta–dziecko: (1) Obserwacja bez oceny („widzę, że odsunę kartę” zamiast „nie współpracujesz”) redukowała napięcie i pozwalała dziecku na autonomiczną decyzję o powrocie do aktywności; (2) Nazywanie uczuć i potrzeb przez terapeutę (np. „potrzebujesz odpoczynku”) – w odpowiedzi na gesty, wokalizacje czy proste wybory w systemach AAC (np. piktogramy „pię”, „odpoczynek”) – wzmacniało poczucie rozumienia i znacząco redukowało zachowania trudne; (3) Formułowanie prób zamiast żądań (zapraszanie do aktywności i oferowanie wyboru) wzmacniało poczucie sprawczości i motywację do komunikacji. Badanie potwierdza, że empatyczna i responsywna postawa terapeuty, zintegrowana z prostymi formami AAC, umożliwia budowanie autentycznego dialogu opartego na zaufaniu i poszanowaniu podmiotowości.