Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweZastosowanie skali ESSBS w badaniach uczniów ze szkół podstawowych
DOI:
https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.046.12289Słowa kluczowe:
wypalenie szkolne, wzór zachowania typu A, nastolatkowieAbstrakt
Artykuł dotyczy problematyki wypalenia szkolnego uczniów ze szkół podstawowych. Głównym celem prowadzonych analiz jest walidacja skali wypalenia ESSBS w tej grupie wiekowej. W badaniach wykorzystano skalę ESSBS, skalę TAB oraz Arkusz Personalny. Łącznie przebadano 144 uczniów z klas V i VI szkół podstawowych w wieku 11 lat. Przeprowadzone analizy statystycznych potwierdzają przydatność skali ESSBS w badaniach uczniów ze szkół podstawowych. Skala cechuje się wysoką zgodnością wewnętrzną (a = .87) i dobrą trafnością. W badanej grupie prawie połowa osób doświadczała wypalenia. W grupie uczniów wyłoniono dwa typy wypalenia: Uczniowie niedopasowani do wymagań ze strony szkoły i rodziców oraz Uczniowie z silnym poczuciem wyczerpania. Wyniki analiz korelacyjnych potwierdzają, że uczniowie wypaleni prezentują wyższe wskaźniki Wzoru Zachowania typu A, z nasilonym pośpiechem i wrogością.
Downloads
Bibliografia
Aypay A. (2011), Elementary School Student Burnout Scale for Grades 6-8: A Study of Validity and Reliabilit, Educational Sciences: Theory & Practice, 11(2).
Aypay A. (2012), Secondary School Burnout Scale (SSBS), Educational Science: Theory & Practice, 12(2).
Charkowska-Smolak T. (2009), Organizacyjne czynniki wypalenia zawodowego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, t. LXXI, 4.
Chodkiewicz J. (2005), Psychologia zdrowia. Wybrane zagadnienia, WSHE, Łódź.
Czajkowski W. (2017), Psychologia bezpieczeństwa. Wyzwania i zagrożenia, Apeiron, Kraków.
Fares J., Al Tabosh H., Saadeddin Z., El Mouhayyar Ch., Aridi H. (2016), Stress, Burnout and Coping Strategies in Preclinical Medical Students, North American Journal of Medical Sciences, 8(2).
Fengler J. (2001), Pomaganie męczy – wypalenie w pracy zawodowej, GWP, Gdańsk.
Friedman M., Rosenman R. (1974), Type A behavior and your heart, Knopf, New York.
Greenglass E.R., Burke R.J., Fiksenbaum L. (2001), Workload and burnout in nurses, Journal of Community and Applied Social Psychology, 11.
Hadi N.U., Abdullah N., Sentosa I. (2016), An Easy Approach to Exploratory Factor Analysis: Marketing Perspective, Journal of Educational and Social Research, 6(1).
Jennings P.A., Greenberg M.T. (2009), The Prosocial Classroom: Teacher Social and Emotional Competence in Relation to Student and Classroom Outcomes, Review of Educational Research, 79(1).
Juczyński Z., Ogińska-Bulik N. (2009), Narzędzia pomiaru stresu i radzenia sobie ze stresem, Pracownia Testów Psychologicznych, Warszawa.
Kirenko J., Zubrzycka-Maciąg T. (2011), Współczesny nauczyciel. Studium wypalenia zawodowego, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Kraczla M. (2013), Wypalenie zawodowe jako efekt długotrwałego stresu, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Zarządzanie, 14(2).
Maslach C., Jackson S. E., Leiter M. P. (1997), Maslach Burnout Inventory: Third edition [w:] C.P. Zalaquett, R.J. Wood (eds.), Evaluating stress: A book of resources, Scarecrow Press, Lanham.
Maslach Ch., Jackson S.E. (1981), The measurement of experienced burnout, Journal of Occupational Behavior, 2.
Maslach Ch. (2000), Wypalenie w perspektywie wielowymiarowej [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny. Mechanizmy. Zapobieganie, PWN, Warszawa.
Maslach Ch., Leiter M.P. (2011), Prawda o wypaleniu zawodowym. Co zrobić ze stresem organizacji, PWN, Warszawa.
Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2010), Osobowość stres a zdrowie, Difin, Warszawa.
Parker P.D., Salmela-Aro K. (2011), Developmental processes in school burnout: A comparison of major developmental models, Learning and Indyvidual Diofferences, 21(2).
Pietarinen J., Soini T., Pyhältö C. (2014), Students' emotional and cognitive engagement as the determinants of well-being and achievement in school, International Journal of Educational Research, 67.
Pines A.M., Aronson E. (1988), Career burnout: Causes and cures, Routledge, New York.
Pines A.M. (2000), Wypalenie – w perspektywie egzystencjalnej [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Pines A.M. (2011), Wypalenie w perspektywie egzystencjalnej [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Przewłocka J. (2015), Klimat szkoły i jego znaczenie dla funkcjonowania uczniów w szkole. Raport o stanie badań, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
Salmela-Aro K., Tynkkynen L. (2012), Gendered pathways in school burnout among adolescents, Journal of Adolescence, 35.
Sęk H. (2000), Uwarunkowania i mechanizmy wypalenia zawodowego w modelu społecznej psychologii poznawczej [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Talik E. (2011), Specyfika stresu szkolnego i strategie radzenia sobie z nim przez młodzież w okresie dorastania, Horyzonty Psychologii, 1(1).
Tomaszek K., Muchacka-Cymerman A. (2018b), Radzenie sobie ze stresem i patogenny wzór zachowania A jako predyktory wypalenia szkolnego uczniów, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, t. 21, 3(83).
Tomaszek K., Muchacka-Cymerman A. (2019), Polish adaptation of the ESSBS school burnout scale: pilot study results, Hacettepe University Journal of Education.
Tucholska S. (2009), Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań, wyd. 2 popr., Wydawnictwo KUL, Lublin.
Yong A.G., Pearce S. (2013), A Beginner's Guide to Factor Analysis: Focusing on Exploratory Factor Analysis, Tutorials in Quantitative Methods for Psychology, 9(2).
