Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweJakość prozodii mowy u implantowanych osób dorosłych z głuchotą prelingwalną i postlingwalną
DOI:
https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.015.11845Słowa kluczowe:
prozodia, głuchota prelingwalna i postlingwalna, implant ślimakowyAbstrakt
W wypowiedzi językowej podstawowe znaczenie komunikacyjne mają cechy prozodyczne (akcent, melodia i iloczas). Niskie umiejętności prozodyczne u osób z głęboką wadą słuchu mają wpływ na ich funkcjonowanie komunikacyjne. Współczesne protezy słuchu, jakimi są implanty ślimakowe, umożliwiają osobom głęboko niesłyszącym rozwijanie sprawności słuchowych i językowych, nie zawsze jednak prozodycznych. Jak wynika z badań własnych, okres utraty słuchu oraz czas zastosowania implantu ma istotne znaczenie w posługiwaniu się prozodią u osób niesłyszących. Dla efektywności prozodycznej konieczne jest ukierunkowanie działań rehabilitacyjnych związanych z implantowaniem na wczesną stymulację prozodyczną dzieci z głuchotą prelingwalną oraz intensywny trening prozodyczny u dorosłych osób prelingwalnie głuchych.
Downloads
Bibliografia
Binos P., Okalidou A., Botinis A., Kiriafinis G., Vital V. (2013), Suprasegmental feauters of CI children via classification of pre-linguistic utterances: two longitudinal case studies, Journal of Hearing Science, vol. 3 (1), 37-45.
Catalano A., Newman R.S., Goupell M.J., Huang T.Y. (2017), Usingprosody to infer discourse prominence in cochlear-implant users and normal-hearing listeners, Cognition, vol. 166, Elsevier B.V, 184-200.
Chin S.B., Tsai P.L., Gao S. (2003), Connected speech intelligibility of children with cochlear implants and children with normal hearing, American Journal of Speech-Language Pathology,vol. 12,440-451.
Cleary M., Dillon C., Pisoni D.B. (2002), Imitation of nonwords by deaf children after cochlear implantation: Preliminary findings, Annals of Otology, Rhinology and Laryngology Supplement-Proceedings of the 8lh Symposium on Cochlear Implants in Children, vol. 111,91-96.
Crystal D. (2010), The Cambridge Encyclopedia of Language (wyd. 3), Cambridge University Press, Cambridge.
Dillon C.M., Burkholder R.A., Cleary M., Pisoni D.B. (2004), Nonword repetition by children with cochlear implants: accuracy ratingsfrom normal-hearing listeners, Journal of Speech and Language Hearing Research, vol. 47 (5), 1103-1116.
Dłuska M. (1976), Prozodia języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa. Holt C. M. (2013), The perception and production ofprosody by adolescent users of cochlear implants, University of Melbourne.
Jadacka H. (b.r.w.), Akcent [w:] Prozodia, fonetyka i fonalogia, J. Bartmiński, M. Nowosad-Bakalarczyk (red.), Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Jiam N.T., Caldwell M., Deroche M.L., Chatterjee M., Lim C.J. (2017), Voice emotion perception and production in cochlear implant users, Hearing Research, vol. 352, Elsevier B.V, 30-39.
Kvale S. (2004), Interviews. Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego, przeł. S. Zabielski, Wydawnictwo Trans Humana, Białystok.
Kowalska A. (1989), Metodyka kształtowania elementów prozodycznych w wypowiedziach dzieci z uszkodzonym słuchem, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Lenden J.M., Flipsen P. (2007), Prosody and voice characteristics of children with cochlear implants, Journal of Communication Disorders, vol. 40(1), 66-81.
Lowe A. (1995), Wychowanie słuchowe. Historia, metody, możliwości, przeł. D. Lewandowska-Jarosz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Liwo H. (2014), Implantowanie i działania pedagogiczne jako czynniki w rozwoju komunikacyjnych cech suprasegmentalnych mowy u dzieci z głuchotą prelingwalną do 2. roku życia, niepublikowana rozprawa doktorska, Instytut Pedagogiki UG, Gdańsk.
Liwo H. (2015), Komunikacyjny status prozodii mowy w kontekście roszczeń do ważności Jurgena Habermasa, Universitatas Gaedanesis, R. 27, t. 50, Wydawnictwo Pomorskiego Towarzystwa Filozoficzno-Teologicznego, 115-136.
Liwo H. (2018a), (Nie)słyszqcy a społeczny stereotyp głuchego [w:] Horyzonty i perspektywy edukacji równościowej, G. Piekarski, M.A. Sałapata (red.), Wydawnictwo Katedra, Gdańsk, 287-301.
Liwo H. (2018b), Rozwój prozodii mowy u implantowanych dzieci z gluchotą prelingwalną do 2. roku życia [w:] Prozodia - przyswajanie, norma, patologia, terapia, B. Kamińska (red.), Wydawnictwo Harmonia Universalis, Gdańsk (w przygotowaniu).
Most T., Peled M. (2007), Perception of suprasegmental features ofspeech by children with cochlear implants and children with hearing aids, Journal of Deaf Study and Deaf Education, vol. 12, 350-361.
Obrębowski A. (1992), Głos i mowa dziecka z uszkodzonym słuchem [w:] Foniatria kliniczna, A. Pruszewicz (red.), PZWL, Warszawa.
Osberger M.J., McGarr N.S. (1982), Speech production characteristics of the hearing impaired [w:] Speech and language: advances in basie research and practice, N. Lass (red.), Academic Press, New York.
Osberger M.J., Miyamoto R.T., Zimmerman-Phillips S., Kemink J.L., Stroer B.S., Firszt J.B., Novak M.A. (1991), Independent evaluation of the speech perception abilities of children with the Nucleus 22-channel cochlear implant system, Ear and Hearing, vol. 12 (Supl.), 66-80.
Ostaszewska D., Tambor J. (2000), Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Perier O. (1992), Dziecko z uszkodzonym narządem słuchu: aspekty medyczne, wychowawcze, socjologiczne i psychologiczne, przeł. T. Gałkowski, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Prillwitz S. (1996), Język, komunikacja i zdolności poznawcze niesłyszących, przeł. T. Duliński, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Snów D., Ertmer D. (2009), The development of intonation in young children with cochlear implants: A preliminary study of the influence of age at implantation and length of implant experience, Clinical Linguistics and Phonetics, vol. 23, 665-679.
Szkiełkowska A. (2005), Zaburzenia głosu spowodowane uszkodzeniem narządu słuchu [w:] Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, 629-652.
Szmeja Z., Sekuła A. (2010), Naglą głuchota Audiologia kliniczna. Zarys (wyd. IV), A. Pruszewicz, A. Obrębowski (red.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Poznań, 445^52.
Szpyra-Kozłowska J. (2002), Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Szuchnik J. (2005), Terapia logopedyczna osób po wszczepieniu implantu ślimakowego [w:] Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, 653-678.
Van Zyl M. (2014), Perception of prosody by cochlear implant recipients, University of Pretoria.
Weinsberg A. (1983), Językoznawstwo ogólne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
