Uniwersyteckie Czasopisma NaukowePoczucie szczęścia u rodziców dzieci z niepełnosprawnością intelektualną
Słowa kluczowe:
niepełnosprawność intelektualna, doświadczenie szczęścia, dobrostan psychiczny, rodzicielstwo specjalneAbstrakt
W prezentowanym artykule poddano analizie, jakże często pomijaną w literaturze przedmiotu, problematykę poczucia szczęścia rodziców dzieci niepełnosprawnych, zwłaszcza niepełnosprawnych intelektualnie. Zdecydowana większość prac dotyczących niepełnosprawności intelektualnej poświęcona jest tematyce negatywnej, dotyczącej przede wszystkim problemów rodzin osób niepełnosprawnych intelektualnie, ich deficytów, chorób i zaburzeń wynikających z tej niepełnosprawności. Z tego też względu w opracowaniu niniejszym podkreśla się konieczność skoncentrowania się w teorii niepełnosprawności, badaniach oraz praktyce również na jej pozytywnych aspektach oraz zwraca uwagę na fakt, że dobrostan psychiczny pełni niezwykle ważną funkcję motywacyjną, bowiem nie tyle stanowi wynik doświadczeń życiowych i działań, co przede wszystkim decyduje o owych doświadczeniach oraz działaniach, jak również o ich rezultatach. Poczucie szczęścia odgrywa niezwykle istotną rolę w radzeniu sobie z różnego rodzaju sytuacjami, w tym również z sytuacją posiadania dziecka z niepełnosprawnością intelektualną, determinuje jak się wydaje umiejętność radzenia sobie z trudnościami wynikającymi z owej sytuacji, tym samym decydując o efektywności procesu rehabilitacji dziecka z niepełnosprawnością intelektualną. W artykule zwrócono uwagę na problematykę poczucia szczęścia rodziców dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, podkreślając możliwość wykorzystywania zarówno w teorii, jak i praktyce pedagogicznej założeń psychologii pozytywnej jako warunku optymalizacji oraz funkcjonowania osób niepełnosprawnych intelektualnie oraz ich rodzin.
Downloads
Bibliografia
Averill J.R., More T.A. (2005), Szczęście [w:] M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Csikszentmihalyi M. (1996), Przepływ. Jak poprawić jakość życia, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa.
Csikszentmihalyi M. (1998), Urok codzienności. Psychologia emocjonalnego przepływu, Wydawnictwo CiS, Warszawa.
Czapiński J. (1994), Psychologia szczęścia. Przegląd badań i zarys teorii cebulowej, Pracownia Testów Psychologicznych Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa.
Czapiński J. (2004), Spotkanie dwóch tradycji: hedonizmu i eudajmonizmu [w:] J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka, PWN, Warszawa.
Czapiński J. (2004), Czy szczęście popłaca? Dobrostan psychiczny jako przyczyna pomyślności życiowej [w:] J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Danner D.D., Snowdon D.A., Friesen W.V. (2001), Positive emotions in early life and longevity: Findings from the Nun study, Journal of Personality and Social Psychology, 80: 804–813.
Dąbrowski K. (1979), Dezintegracja pozytywna, PIW, Warszawa.
Dąbrowski K. (1986), Trud istnienia, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Warszawa.
Emmons R. (1986), Personal Strivings: An Approach to Personality and Subjective Well-Being, Journal of Personality and Social Psychology, 51: 1058–1068.
Frankl V. (1978), Psychoterapia dla każdego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Frankl V. (1998), Homo patiens, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
Fredrickson B. (1998), What good are positive emotions?, Review of General Psychology, 2: 300–319.
Fredrickson B. (2001), The role of positive emotions in Positive Psychology: The broaden-and-build theory of positive emotion, American Psychologist, 56: 218–226.
Fredrickson B.L. (2002), Positive emotions[w:] C.R. Snyder, S.J. Lopez (red.), Handbook of positive psychology, Oxford University Press, New York.
Harker L.A., Keltner D. (2001), Expressions of positive emotion in women’s college yearbook pictures and their relationship to personality and life outcomes across adulthood, Journal of Personality and Social Psychology, 80: 112–124.
Krause A. (2005), Człowiek niepełnosprawny wobec przeobrażeń społecznych, Oficyna Wydawnicza „Impuls“, Kraków.
Kubiak H. (2012), Optymizm jako czynnik wspomagający radzenie sobie ze stresem przez matki dzieci z mózgowym porażeniem, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Lyubomirsky S., King L.A., Diener E. (2005), The benefits of frequent positive affect, Psychological Bulletin, 131: 803–855.
Marks G., Fleming N. (1999), Influences and consequences of well-being among Australian young people: 1980–1995, Social Indicators Research, 46: 301–323.
Mądrzycki T. (2002), Osobowość jako system tworzący i realizujący plany, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Muszyńska E. (1999), Ogólne problemy wychowania w rodzinie dzieci niepełnosprawnych [w:] I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Obuchowski K. (2002), Galaktyka potrzeb, Zysk i s-ka, Poznań.
Obuchowski (2005), Wprowadzenie[w:] M. Seligmann, Prawdziwe szczęście, Media Rodzinna, Poznań.
Peterson C., Bossio L.M. (2001), Optimism and physical well-being [w:] E.C. Chang (red.), Optimism and pessimism, American Psychological Association, Washington.
Porczyńska-Ciszewska A. (2013), Cechy osobowości a doświadczanie szczęścia i poczucie sensu życia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Porczyńska-Ciszewska A. (2019), Doświadczanie szczęścia a niepełnosprawność intelektualna, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 24: 53–69.
Seligman M. (2004), Psychologia pozytywna [w:] J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Seligman M. (2005), Prawdziwe szczęście, Media Rodzina, Poznań.
Sęk H., Kaczmarek £. (2009), Wstęp [w:] A. Carr, Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu i ludzkich siłach, Zysk i S-ka, Poznań.
Sheldon K., Lyubomirsky S. (2006), How to increase and sustain positive emotion: The effects expressing gratitude and visualising best possible selves, Journal of Positive Psychology, 1 (2): 73–82.
Sheldon K., Lyubomirsky S. (2007), Trwały wzrost poziomu szczęścia: perspektywy, praktyki i zalecenia [w:] J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Staw B., Sutton R., Pelled L. (1994), Employee positive emotion and favorable outcomes at the workplace, Organisation Science, 5: 51–71.
Stelter Ż. (2013), Pełnienie ról rodzicielskich wobec dziecka niepełnosprawnego intelektualnie, Difin SA, Warszawa.
Tatarkiewicz W. (1979), O szczęściu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
