Uniwersyteckie Czasopisma NaukowePoczucie koherencji i umiejscowienie kontroli a nasilenie depresji u kobiet z zaburzeniami odżywiania
Słowa kluczowe:
poczucie koherencji, umiejscowienie kontroli, depresja, zaburzenia odżywiania, jadłowstręt psychiczny, bulimia psychicznaAbstrakt
Wprowadzenie: Dotychczasowe badania potwierdzają związki poczucia koherencji z zaburzeniami psychicznymi. Umiejscowienie poczucia kontroli odgrywa istotną rolę w etiologii i obrazie anoreksji i bulimii psychicznej oraz zaburzeń afektywnych. Interesujące wydaje się zatem poszukiwanie zależności między depresją a poczuciem koherencji i umiejscowieniem kontroli u kobiet z zaburzeniami odżywiania.
Cel badań: Badanie miało na celu identyfikację powiązań między poczuciem koherencji i umiejscowieniem kontroli a oceną nasilenia depresji u kobiet z anoreksją i bulimią.
Metoda badań: Łącznie przebadano 100 kobiet, w tym 50 chorych na anoreksję oraz 50 z rozpoznaniem bulimii, według klasyfikacji DSM-V (2015). Badane nie różniły się pod względem wieku. W pracy zastosowano Kwestionariusz Orientacji Życiowej (SOC-29) Antonowskiego, Kwestionariusz do Pomiaru Poczucia Kontroli (Delta), Skalę Depresji Hamiltona (HAM-D).
Wyniki: W grupie kobiet z zaburzeniami odżywiania depresja negatywnie wiązała się z ogólnym poczuciem koherencji i zrozumiałością. U chorych na anoreksję wystąpiła dodatkowo ujemna korelacja między zaburzeniem afektywnym a poczuciem zaradności, zaś w grupie kobiet z rozpoznaniem bulimii pojawił się ujemny związek jedynie pomiędzy poczuciem zrozumiałości a depresją. W grupie kobiet z zaburzeniami odżywiania, w tym głównie u kobiet z bulimią depresja korelowała z zewnętrznym poczuciem umiejscowieniem kontroli.
Downloads
Bibliografia
Antonovsky A. (2005), Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować, Wydawnictwo IPN, Warszawa.
Aronson E. (2005), Człowiek istota społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bażyńska K. (2004), The sense of coherence in patients of psychiatric adolescent unit 21, Archives of Psychiatry and Psychotherapy, 6 (2): 21–31.
Brytek A. (2007), Poczucie umiejscowienia kontroli i ekspresja złości u kobiet z bulimią – badania pilotażowe, Psychoterapia, 1 (140): 51–58.
Cooper M., Stockford K., Turner H. (2007), Stages of change in anorexic and bulimic disorders: The importance of illness representations, Eating Behaviors, 8: 474–484.
Dalgleish T., Tchanturia K., Serpell L., Hems S., de Silva P., Treasure J. (2001), Perceived control over events in the world in patients with eating disorders: a preliminary study, Personality and Individual Differences, 31: 453–460.
Doliński D. (2002), Samoregulacja – proces dowolny czy automatyczny? [w:] Natura automatyzmów. Dyskusje interdyscyplinarne, M. Jarymowicz, R. Ohme (red.), Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
Dropowa K., Górska W. (2005), Poczucie koherencji a inne wskaźniki psychometryczne w przebiegu jadłowstrętu psychicznego, referat wygłoszony na konferencji: Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki, 10–12.05.2005, Kołobrzeg.
DSM-5 (2015), Kryteria diagnostyczne z DSM-5. Desk reference, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław.
Eriksson M., Lindström B. (2006), Antonovsky's sense of coherence scale and the relation with health: a systematic review, Journal of Epidemiology and Community Health, 60 (5): 376–81.
Eriksson M., Lindström B. (2005), Validity of Antonovsky’s Sense of Coherence Scale: A Systematic Review, Journal of Epidemiology & Community Health, 59: 460–466.
Fouts G., Vaughan K. (2002), Locus of control, television viewing, and eating disorder symptomatology in young females, Journal of Adolescence, 25: 307–311.
Golińska L. (2003), Poczucie koherencji a zadowolenie z życia w różnych jego fazach, Nowiny Psychologiczne, 4: 33–46.
Hakanen J.J., Feldt T., Leskinen E. (2007), Change and stability of sense of coherence in adulthood: Longitudinal evidence from the Healthy Child study, Journal of Research in Personality, 41(3): 602–617.
Langeland E., Wahl A.K., Kristoffersen K., Nortvedt M., Hanestad B.R. (2007), Sense of coherence predicts change in life satisfaction among home-livingresidents in the community with mental health problems: A 1-year follow-upstudy, Quality of Life Research, 16: 939–946.
Pallant J.F., Lae L. (2002), Sense of coherence, well-being, coping and personality factors: Further evaluation of the sense of coherence scale, Personality and Individual Differences, 33 (1): 39–48.
Sala P., Simon W. (2011), Nasilenie ogólnych objawów psychopatologicznych, czynników motywacyjnych oraz poczucia koherencji u chorych z rozpoznaniem anoreksji i bulimii, Postępy Psychiatrii i Neurologii, 20 (3): 185–191.
Schweiger U., Sipos V. (2007), Comorbidity of personalisty disorders and eating disorders, European Psychiatry, 22: 17–18.
Sęk H., Ścigała I. (2000), Stres i radzenie sobie w modelu salutogenetycznym [w:] Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne, I. Heszen-Niejodek, Z. Ratajczak(red), Wydawnictwo UŚ, Katowice.
Sęk H. (2001), Salutogeneza i funkcjonalne właściwości poczucia koherencji [w:] Zdrowie – Stres – Zasoby, H. Sęk, T. Pasikowski (red.), Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań.
Strzelecki W., Cybulski M., Strzelecka M. (2009), Rola poczucia umiejscowienia kontroli w kształtowaniu wybranych zachowań zdrowotnych adolescentów, Nowiny Lekarskie, 78 (1): 18–22.
Szymona K. (2008), Zaburzenia nerwicowe a poczucie koherencji, Wydawnictwo WSHE, Łódź.
Tan J., Hope T., Stewart A., Fitzpatrick R. (2003), Control and compulsory treatment in anorexia nervosa: The views of patients and parents, International Journal of Law and Psychiatry, 26: 627–645.
Waller G., Hodgson S. (1996), Body image distortion in anorexia and bulimia nervosa: the role of perceived and actual control, Journal of Nervous and Mental Disease, 184: 213–219.
Wiatrowska A. (2017), Poczucie koherencji a wartości podstawowe u kobiet z anoreksją i bulimią psychiczną, Annales UMCS. Sectio J, 30 (1): 147–160.
Wiatrowska A. (2017), Poczucie umiejscowienia kontroli a radzenie sobie ze stresem u kobiet z jadłowstrętem psychicznym – badanie wstępne, Annales UMCS. Sectio J, 30 (3): 149–159. Wiatrowska A. (2019), Podmiotowe korelaty samooceny kobiet z zaburzeniami odżywiania, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
