Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweTerapia logopedyczna pacjentów po przebytej infekcji COVID-19
Słowa kluczowe:
COVID-19, skutki choroby, zespół pocovidowy, terapia logopedyczna, zaburzenia komunikacji językowej, głosu, czynności prymarnychAbstrakt
Infekcja COVID-19 powodowana przez koronawirus SARS-CoV-2 prowadzi do wielu następstw. W jej wyniku może dojść do uszkodzeń i nieprawidłowości w pracy różnych organów i układów (oddechowego, krążeniowego, pokarmowego czy nerwowego). Pacjenci, którzy przeszli zakażenie patogenem mogą odczuwać utrzymujące się objawy określane mianem „zespołu pocovidowego”. Dla niektórych osób przechorowanie COVID-19 oznacza więc trudności w powrocie do funkcjonowania sprzed infekcji, znaczące pogorszenie jakości życia. Badania nad długofalowymi skutkami choroby trwają, ale z już przeprowadzonych analiz wynika, że część pacjentów wymaga rehabilitacji prowadzonej w interdyscyplinarnych zespołach. W artykule autorka uzasadnia potrzebę włączenia do tych zespołów także logopedów. Odpowiada na pytanie: dlaczego i jakiej pomocy logopedycznej mogą potrzebować pacjenci po infekcji COVID-19? Przedstawia ogólne kierunki rehabilitacji zaburzeń komunikacji językowej, głosu, czynności prymarnych mowy u osób, które przeszły infekcję.
Downloads
Bibliografia
Allisan-Arrighi A.E., Rapoport S.K., Laitman B.M., Bahethi R., Mori M., Woo P., Genden E., Courey M., Kirke D.N. (2022), Long-term upper aerodigestive sequelae as a result of infection with COVID-19, Laryngoscope Investigative Otolaryngology, 7 (2): 476–485.
Cummings L (2022), Long COVID: The Impact on language and communication, https:// cambridgeblog.org [dostęp: 25 05. 2022].
Duszyński J., Afelt A., Ochab-Marcinek A., Owczuk R., Pryć K., Rosińska M., Rychard A., Smiatacz T. (2020), Zrozumieć COVID-19. Opracowanie zespołu ds. COVID-19 przy prezesie Polskiej Akademii Nauk, PAN, Warszawa.
Flisiak R., Horban A., Jaroszewicz J., Kozielewicz D., Mastalerz-Migas A., Owczuk R., Parczewski M., Pawłowska M., Piekarska A., Simon K., Tomasiewicz K., Zarębska-Michaluk D. (2021), Zalecenia postępowania w zakażeniach SARS-CoV-2 Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych (26.04.2021), https://www.mp.pl/ artykuly.html?spec_id=36 [dostęp: 30.04. 2022].
Gacka E. (2021), Wstępne rozpoznanie trudności w zakresie komunikacji językowej, głosu oraz czynności prymarnych u osób po przebytej infekcji COVID-19. Badania własne, Logopedia, 50 (2): 145–156.
Gacka E. (2018), Diagnozowanie i usprawnianie funkcji oddechowej w postępowaniu logopedycznym. Ujęcie teoretyczne i praktyczne [w:] Teoria i praktyka logopedyczna. Wybrane zagadnienia, E. Gacka, M. Kaźmierczak (red.), Wydawnictwo UŁ, Łódź, 71–83.
Gupta A., Madhavan M.V., Sehgal K. i in. (2020), Extrapulmonary manifestations of COVID19, Nature Medicine, 26: 1017–1032.
Helding L., Carroll T.L., Nix J., Johns M.M., LeBorgne W.D. (2022), COVID-19 After Effects: Concerns for Singers, Journal of voice, August 06, https://doi.org/10.1016/j.jvoice. 2020.07.032 [dostęp: 23.05.2022].
Hellmuth J., Barnet T.A., Asken B.M., Kelly J.D., Torres L., Stephens M.L., Greenhouse B., Martin J.N., Chow F.C., Deeks S.G., Greene M., Mille B.L., Annan W., Henrich T.J. (2021), Persistent COVID-19-associated neurocognitive symptoms in non-hospitalized patients, Journal Neurovirology, 27 (1): 191–195.
Jarzyńska-Bućko A., Szkiełkowska A., Mularzuk A., (2018), Postępowanie logopedyczne w zaburzeniach połykania, Nowa Audiofonologia, 7 (4): 47–50.
Kang J., Xue Ch., Zhewei l., Schlop A., Zhang Y., Jiang J.J. (2020), The Therapeutic Effects of Straw Phonation on Vocal Fatigue, Laryngoscope,130 (11): 674–679.
Kingstone T., Taylor A.K., O'Donnell C.A., Atherton H., Blane D.N., Chew-Graham C.A. (2020), Finding the 'right' GP: a qualitative study of the experiences of people with longCOVID, BJGP Open. Dec. 4 (5): bjgpopen20X10114 10.3399/bjgpopen20X1011433 [dostęp: 29.04. 2022].
Kozołub A. (2003), Anatomia i fizjologia narządów mowy, głosu i słuchu [w:] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, T. Galkowski, G. Jastrzębowska (red.), t. 1, Interdyscyplinarne podstawy logopedii, Wydawnictwo UO, Opole, 127–143.
Ladds E., Rushforth A., Wieringa S., Taylor S., Rayner C., Husain L., Greenhalgh T. (2020), Persistent symptoms after Covid-19: qualitative study of 114 “long Covid” patients and draft quality principles for services, BMC Health Serv. Res. Dec 20; 20 (1): 1144, doi: 10.1186/s12913-020-06001, https://bmchealthsersvres.biomedcentral.com [dostęp 17.05.2022].
Maruszewski M. (1974), Chory z afazją i jego usprawnianie, Nasza Księgarnia, Warszawa.
Meerschman I., Van Lierde K., Ketels J., Cappieters Ch., Claeys S., D’haeseleer E. (2019), Effect of three semi-occluded vocal tract therapy programmers on the phonation of patients with dysphonia: lip trill, water-resistance therapy and straw phonation, International Journal of Language & Communication Disorders, 52 (1): 50–61.
Mirecka U. (2008), Standard postępowania logopedycznego w przypadku dyzartrii, Logopedia, 37: 235–242.
Morawska J., Niebudek-Bogusz E. (2014), Dysfonia spastyczna – opis przypadku i przegląd piśmiennictwa, Otolaryngologia, 13 (3): 169–175.
Nicolopoulou G.B., Maltezou H.C. (2022), COVID-19 in Children: Where do we Stand?, Archives of Medical Research, Jan. 53 (1): 1–8.
Olszewski J., Bliźniewska-Zielińska H., Pietkiewicz P. (2011), Zaburzenia połykania jako interdyscyplinarny problem diagnostyczny i leczniczy, Polski Przegląd Otolaryngologiczny, Supl. 11: 44–49.
Pąchalska M. (1999), Afazjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków.
Pluta-Wojciechowska D. (2018), Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, Wydawnictwo Ergo-Sum, Bytom.
Ramage A.E. (2020), Potential for Cognitive Communication Impairment in COVID-19 Survivors: A Call to Action for Speech-Language Pathologists, American Journal of SpeechLanguage Pathology, 29 (4): 1821–1832.
Saniasiaya J., Kulasegarah J., Narayanan P. (2021), New-Onest Dysphonia: A Silent Manifestation of COVID-19, Ear. Nose & Throat Journal, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov [dostęp: 24.05. 2022].
Sarkesh A., Sorkhati A.D., Syeykhsaran E., Alinezhad F., Mohammadzadeh N., Hammal N., Baghal H.B.. (2020), Extrapulmonary Clinical Manifestations in COVID-19 Patients, American Journal of Tropical Medicine and Hygiene Nov; 103 (5): 1783–1796.
Sihvo M. (2017), History of the LAX VOX – tube exercise, Lambert Academic Publishing. Specjalne techniki połykania dla chorych, http://polykanie.pl [dostęp: 17.05. 2022].
Szwancyber J., Symela N., Szwinge A., Paprocka J. (2020), COVID-19 – obraz neurologiczny w populacji pediatrycznej, Child Neurology, 29, 59: 11–26.
Śliwińska-Kowalska M., Nebudek-Bogusz E. (red.) (2009), Rehabilitacja zawodowych zaburzeń głosu. Poradnik dla nauczycieli, Instytut Medycyny Pracy im prof. J. Nofera, Łódź.
Tarnacka B. (2021), Rehabilitacja pacjentów z COVID-19 z objawami neurologicznymi [w:] Pacjent post-COVID-owy. Co zostaje, a co się zmienia, M. Maślińska (red. nauk.), Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji, Warszawa, 67–72.
Yong S.J. (2021), Long COVID or post-COVID-19 syndrome: putative pathophysiology, risk factors, and treatments, Infectious Diseases (Lond), Oct. 53 (10): 737–754.
WHO Coronavirus (COVID-19), Dashbard, https://covid19.who.int [dostęp: 31.05.2022].
Williamson G. (2017), Yawn-sigh-SLT info, https://www.sltinfo.com [dostęp: 19.09.2022].
Wiskirska-Woźnica B. (2016), Wprowadzenie do dysfagii jako problemu wielospecjalistycznego, Otolaryngologia, 15 (2): 59–62.
Zniesienie stanu epidemii COVID-19, https://szczepienia.pzh.gov.pl [dostęp: 17.05.2022].
