Academic Scientific JournalsThe dignity of a person with intellectual disabilities as an absolute value. A contribution to disability studiem
DOI:
https://doi.org/10.26881/ndps.2025.54.03Keywords:
special education, interdisciplinary disability studies, dignity, self-image, anxiety and behavioral disorders, quality of life, autonomyAbstract
When we try to find an answer to the question of why the dignity of a person with intellectual disability is consistently questioned, arguments arise concerning the medical model, paternalism, difficulties in communication, institutional and social exclusion, and finally prejudice. However, it seems that the fundamental problem is the lack of understanding of what the dignity of a person with intellectual disability truly is, and more broadly: what dignity is in general? This article is a contribution to research in the field of disability studies. The author presents arguments supporting the thesis that only holistic knowledge about intellectual disability makes it possible to address the problems faced by persons with disabilities and to restore the dignity that is rightfully theirs.
Downloads
References
Adamczyk D., Skowron A., Wrzesińska-Wal I. (2025), Osoba z niepełnosprawnością. Godność i ochrona prawna, Wydawnictwo Naukowe UKEN.
Bakiera L., Stelter Ż. (2010), Wspomaganie rozwoju osób niepełnosprawnych intelektualnie [w:] A.I. Brzezińska, R. Kaczan, K. Smoczyńska (red.), Diagnoza potrzeb i modele pomocy dla osób z ograniczeniami sprawności, Wydawnictwo Naukowe Scholar, 143–162.
Baranowicz K. (2011), Czym jest to co nazywamy pedagogiką specjalną?, Niepełnosprawność, 5: 9–21.
Bauman Z. (2006), Płynna nowoczesność, Wydawnictwo Literackie.
Dykcik W. (red.). (1997), Pedagogika specjalna, Wydawnictwo Naukowe UAM.
Fiske S.T. (1982), Schema-trigger affect: Applications to social perception [w:] M.S. Clarc, S.T. Fiske (red.), Affect and cognition, Academic Press, San Diego, 1–74.
Fornalik I. (2019), Oswajanie dorosłości. Zastosowanie symulatora niemowlęcia w pracy z osobami z niepełnosprawnością intelektualną. Poradnik dla specjalistów, Gdyńska Fundacja „Dom Marzeń”.
Fromm E. (2014), Ucieczka od wolności, Czytelnik.
Grzegorzewska M. (1968), Pedagogika specjalna. Skrypt wykładów, Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej.
Grzegorzewska M. (2024), Listy do Młodego Nauczyciela, https://mscdn.pl/wp-content/uploads/MARIA-GRZEGORZEWSKA.pdf.
Janiszewska-Nieścioruk Z. (2000), Znaczenie samooceny w społecznej integracji niepełnosprawnych intelektualnie, Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
Kant I. (1984), Uzasadnienie metafizyki moralności, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 1, Godność człowieka, https://fra.europa.eu/pl/eu-charter/title/title-i-dignity.
Kępiński A. (1992), Lęk, Saggitarius.
Kijak R. (2014), Seksualność człowieka z niepełnosprawnością intelektualną a rodzina, PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
Kodeks cywilny, art. 13–16. (2024.06.27), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640160093/U/D19640093Lj.pdf.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., art. 30. (2024.06.27), https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/2.htm#:~:text=30.,ochrona%20jest%20obowi%C4%85zkiem%20w%C5%82adz%20publicznych.
Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, art. 12. (2024.06.27), https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/konwencja-onz-o-prawach-osob-niepelnosprawnych.
Kościelak R. (1989), Psychologiczne podstawy rewalidacji upośledzonych umysłowo, PWN.
Kościelak R. (1996), Funkcjonowanie psychospołeczne osób niepełnosprawnych umysłowo, WSiP.
Kościelska M. (2004), Niechciana seksualność. O ludzkich potrzebach osób z niepełnosprawnością intelektualną, Jacek Santorski.
Nawrocka A. (2011), Jakość życia – koncepcje i pomiar, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nussbaum M.C. (2011), Creating capabilities: The human development approach, Harvard University Press.
Otapowicz D., Sakowicz-Boboryko A., Bilewicz M., Wyrzykowska-Koda D. (2016), Autonomia osób z niepełnosprawnością, Trans Humana.
Palak Z., Lewicka A., Bujanowska A. (red.) (2006), Jakość życia a niepełnosprawność – konteksty psychopedagogiczne, UMCS.
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (2024), Raport końcowy badania potrzeb osób niepełnosprawnych w Polsce.
Picker E. (2007), Godność człowieka a życie ludzkie, Oficyna Naukowa.
Schalock R.L., Verdugo M.A. (2002), Handbook on quality of life for human service practitioners, DC: American Association on Mental Retardation.
Singer P. (2007), Etyka praktyczna, Książka i Wiedza.
Słownik języka polskiego (2024.06.27), https://sjp.pwn.pl/sjp/optymalizacja;2569873.html.
Spaemann R. (2007), Przedmowa [w:] E. Picker, Godność człowieka a życie ludzkie, Oficyna Naukowa.
Szczupał B. (2009), Godność osoby z niepełnosprawnością, Wydawnictwo Naukowe Akapit.
Tkaczyk G. (2008), Pedagogiczne działania nauczycieli na I etapie edukacji, Wydawnictwo UMCS.
What is disability studies? (2024.06.27), https://disabilitystudies.washington.edu/what-isdisability-studies [dostęp: 14.08.2023].
Wit de W., Frielink N., Roeg D., Embregts P.J.C.M. (2024.06.27), Sexual support and education for adults with mild intellectual disabilities: A Delphi study on multiple perspectives, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jir.13172.
Witkowski T. (1996), Obraz siebie u młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną oraz sensoryczną, MDBO.
Wojciszke B. (1983), Psychologia społeczna. System poznawczy i procesy spostrzegania ludzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Wolińska J. (2015), Percepcja społeczna, stereotyp niepełnosprawności – perspektywa aktora i obserwatora, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin Polonia, 28, 1.
Zasępa E. (2020), Wokół istnienia i godności osoby z niepełnosprawnością intelektualną [w:] E. Zasępa, Niepełnosprawność intelektualna. Poznawanie i wspieranie, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Zoll A. (2024.06.27), Skąd pochodzi ludzka godność?, Tygodnik Powszechny 4, https://www.tygodnikpowszechny.pl/skad-pochodzi-ludzka-godnosc-30426.
