Dwa nieznane obrazy wykonane przez Lodewijka Toeputa i Joosa de Mompera młodszego

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest para obrazów z 1583 r. zachowanych w prywatnych zbiorach warszawskich. Podjęta została próba wykazania, że obrazy te są wynikiem współpracy w Treviso dwóch niderlandzkich artystów Joosa de Mompera i Lodewijka Toeputa, zw. Pozzoserrato. Współpraca obu malarzy odbiegała od zwykłej relacji nauczyciel – asystent/uczeń. Cechy stylistyczne pejzażu wskazują, że choć Joos de Momper pozostawał pod wpływem Toeputa, już wtedy jego umiejętności były rozwinięte. Na przykładzie tych dzieł można scharakteryzować wczesny okres twórczości Mompera i stwierdzić, że w swoich pracach malował on także postacie sztafażowe. W analizie porównawczej uwzględniono obrazy i rysunki zarówno Toeputa, jak i Mompera, których tematyka odnosi się do pór roku. Prace zachowane w Rhode Island Providence Art Museum, Kupferstichkabinett w Bazylei oraz Muzeum Narodowym w Warszawie, a zwłaszcza tworzące pierwotnie zespół cztery rysunki z Yale, Waszyngtonu i Cambridge, świadczą o zainteresowaniu i inwencji Pozzoserrata w oddaniu tematyki pór roku oraz, co istotne, o autorstwie kompozycji omawianych obrazów. Z drugiej strony rysunek w Fitzwilliam Museum, jak również rysunki Mompera do rycin Collaerta, wskazują na duże znaczenie podróży Mompera do Włoch oraz inspiracje twórczością Toeputa. Idee i motywy, z którymi zapoznał się w latach osiemdziesiątych w Italii, powróciły na dłużej do jego praktyki artystycznej. Współpraca Mompera i Toeputa nadała tym inspiracjom ciekawy epilog: późna renesansowa ikonografia pór roku, powstała w Europie Północnej, przepracowana przez niderlandzkich artystów w Veneto, została wzbogacona o motywy włoskie, dzięki czemu rodzimy model obrazowania miesięcy i pór roku został uzupełniony o pejzaże animowane.