Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweRewizja wiedzy na temat sztuki bursztynniczej w osiemnastowiecznym Królewcu. Nowe odkrycia dotyczące szkatuły z Rijksmuseum
DOI:
https://doi.org/10.26881/porta.2024.23.09Słowa kluczowe:
Bursztyn, Królewiec, szkatuła do gier, Fryderyk Wilhelm Pruski, William IV Orański, Anna Hanowerska, Fryderyk II WielkiAbstrakt
W niniejszym artykule analizowane są nieznane dotąd dokumenty Tajnego Archiwum Państwowego w Berlinie, które rzucają nowe światło na kwestię powstania bursztynowej szkatuły do gry zdeponowanej w Rijksmuseum w Amsterdamie. Cenny przedmiot został zamówiony przez króla Prus Fryderyka Wilhelma I jako prezent dla Wilhelma IV Orańskiego i jego żony Anny Hanowerskiej latem 1738 roku. Został wykonany przez bursztynników z Królewca: Johanna Bernharda Welpendorfa, Jacoba Suhra, Johanna Georga Bulla, Ertmanna Hömcke i mistrza o nazwisku Zieloska. W ślad za odkryciem tego dokumentu przedstawiono również udział Welpendorfa i Suhra w dwóch dodatkowych pruskich zleceniach z lat czterdziestych XVII wieku – chodzi o ramę lustra do Bursztynowej Komnaty cesarzowej Elżbiety Rosyjskiej i duży ołtarz dla nieokreślonego katolickiego monarchy. Na podstawie atrybucji szkatuły do gry z Rijksmuseum zaproponowano powiązanie kolejnych bursztynowych obiektów z lat trzydziestych i czterdziestych XVIII wieku z warsztatami królewieckimi.
Downloads
Bibliografia
Baarsen Reiner, Games box containing four smaller boxes, “The Rijksmuseum Bulletin” 2013, vol. 61, no. 2, pp. 206–207, https://bulletin.rijksmuseum.nl/issue/view/375 [accessed: 27.12.2024].
Briefwechsel Friedrich des Grossen mit dem Prinzen Wilhelm IV. von Oranien und mit dessen Gemahlin, Anna, geb. Princess Royal von England, ed. Leopold von Ranke, Berlin 1869.
Droysen Johann Gustav, Geschichte der Preußischen Politik, Vierter Theil, Dritte Abthei lung: Friedrich Wilhelm I. König von Preussen, Band II, Leipzig 1869, pp. 271–364.
Grążawska Joanna, Gra we flirt z kolekcji gdańskiego Muzeum Bursztynu/ Flirting game in the collection of the Gdańsk Amber Museum, “Bursztynisko/ The Amber Maga zine” 2019, no. 43, pp. 78–81.
Hagen Ernst August, Über Schreibkünstler und Quodlibets -Maler, “Neue Preußische Provinzial Blätter” 1846, pp. 50–52.
Historic Card Games by David Parlett, https://www.parlettgames.uk/histocs/quadrill. html [accessed: 27.12.2024].
Jutta Kappel, Der große Bernsteinschrank. “…Etwas nie Gesehenes und Unschätzbares” [in:] eadem, Bernsteinkunst aus dem Grünen Gewölbe, Dresden–München–Berlin 2005, pp. 27–37.
Kugel Alexis, Kulka Rahul, Amber. Treasures from the Baltic Sea, 16th–18th Century, Paris 2023.
Netzer Susanne, Bernsteingeschenke in der preußischen Diplomatie des 17. Jahrhunderts, “Jahrbuch der Berliner Museen” 1993, Bd. 35, pp. 227–246.
Pelka Otto, Die Meister der Bernsteinkunst, Leipzig 1918.
Remy Maurice, Mythos Bernsteinzimmer, Berlin 2003.
Œuvres de Frédéric le Grand, vol. 21: Correspondance de Frédéric avec Voltaire, ed. Johann David Erdmann Preuss, Berlin 1853, p. 327, https://friedrich.uni trier.de/fr/oeuv res/21/327/text/ [accessed: 3.12.2024]; p. 339, https://friedrich.uni trier.de/fr/ oeuvres/21/339/text/ [accessed: 30.12.2024].
