Uniwersyteckie Czasopisma NaukoweDziałania artystyczne w gdańskim środowisku fotograficznym promujące fotografię marynistyczną w latach 1948-1981
Abstrakt
With Gdansk artists an approach to the subject of the marine photography, was marked on several levels – artistic, documentary, journalistic and usable. Since 1945 to the first half of the 80s, we notice the popularization of maritime theme in the environment throughout artistic exhibition activities, and the program objectives. Maritime photography or maritime themes in photography? An analysis of the photographic medium in terms of belonging to the art can give the answer to this question. It is also worth considering whether there was „Gdansk School of the Maritime Photography”? The phenomenon of Polish marine art in the case of photography has been strongly emphasized in the Gdansk photography environment. The traditional display of the maritime theme has been broken, and with the approval of the authorities. Shipyard workers and dockers joined to the effigy of the sea people (fishermen, sailors). Photographers began to enter the maritime economy and use the effects of cooperation with maritime institutions for artistic purposes. Thematic exhibitions on shipyards and ports were created showing the sea from a different point of view, from the perspective of land. Socio-political events related to Solidarity stopped the promotion of the sea through the image of a shipyard worker and a shipyard, which became icons of the struggle for freedom. The Gdansk photographic community after the socio-political crisis of the first half of the 1980s, has not yet rebuilt its leading position in the dissemination of the maritime theme in photography on a large scale. Maritime exhibitions still appeared, but mainly on the local level, and the sea was reduced to the landscape understood very traditionally. At the same time photographers of the younger generation were interested in completely different issues of the style and aesthetics of photography. Te slogan „face to the sea” ceased to correspond with new times.
Downloads
Bibliografia
Andrzejewski Piotr Łukasz J., Powrót Polski nad Bałtyk [w:] Komisja Morska i Rzeczna. Senat RP 25 lutego 2010. Materiały konferencji, Morze Bałtyckie i rzeki – szansą rozwoju Polski. W 90-lecie powrotu Polski nad Bałtyk, red. Marian Marek Drozdowski, Piotr Dwojacki, Warszawa 2010, s. 5–8.
A new history of photography, red. Michel Frizot, Köln 1998.
Bieńkowski Wiesław, Orłowicz Mieczysław (1881–1959) [w:] Polski słownik biografczny, t. 24, Kraków 1979, s. 211–213.
Biernacki Andrzej, Plater-Zyberk Stefan (1891–1943) [w:] Polski słownik biografczny, t. 26, Kraków 1981, s. 697.
Brzeski Janusz Maria, …To Gdynia i polskie morze…, „As” 1935, nr 17, s. 4–5.
Bułhak Jan, Fotografa ojczysta. Rzecz o uspołecznieniu fotografi, Wrocław 1951.
Bułhak Jan, Linie wytyczne fotografi ojczystej, „Przegląd Fotografczny” 1938, nr 2, s. 23–24.
Bułhak Jan, O Fotografce i „Fotografi Ojczystej” [w:] Wystawa Sztuk Plastycznych w Sopocie 27 VI–15 VIII 1948. Katalog [katalog wystawy], Gdańsk 1948.
Chmielewska Agnieszka, Wizualne aspekty działalności Ligi Morskiej i Rzecznej (1924–1928) [w:] Polska nad Bałtykiem. Konstruowanie identyfkacji kulturowej państwa nad morzem 1918–1939, red. Dariusz Konstantynów, Małgorzata Omilanowska, Gdańsk 2012, s. 56–69.
Dziamski Grzegorz, Przełom konceptualny i jego wpływy na praktykę i teorię sztuki, Poznań 2010.
Fotografie dawnego Gdańska. Katalog zbiorów fotografcznych Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk, cz. 1, Fotografe sprzed 1945 r., oprac. Jan Kucharski, Wrocław, 1987.
Fotografowie 1946–2006. Słownik biografczny fotografów polskich (członków ZPAF), red. Zofa Jurkowlaniec, Wiktor T. Nowotka, Mariusz Wideryński, Warszawa 2006.
Friedrich Jacek, Walka obrazów. Przedstawienia wobec idei w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 2018.
Garlicka Aleksandra, Druga wystawa fotografi robotniczej [w:] Robotnicy. II wystawa fotografi robotniczej. Zdjęcia z lat 1881–1946 [katalog wystawy], red. Małgorzata Kurasiak, Warszawa 1989, s. 7.
Garztecki Juliusz, Temat morski w fotografce polskiej, Gdynia 1976.
Garztecki Juliusz, Wański i wańszczyzna, „Litery” 1968, nr 1, s. 18–19.
Gawęda Monika, Gdynia – kilka kadrów z historii fotografi. Od Henryka Poddębskiego po czasy współczesne [w:] Wędrówki po dziejach Gdyni, cz. 3, red. Dagmara Płaza-Opacka i Tadeusz Stegner, Gdynia 2015, s. 116–138.
Gdańsk Odchodzący. Album powystawowy, red. Adam Fleks, Gdańsk 2008.
Gdynia lat trzydziestych w fotografi Henryka Poddębskiego, wstęp Dagmara Płaza-Opacka, Gdynia 1996.
Gostomska Anna, Hasło i treść, „Głos Wybrzeża” 1970, nr 169, s. 4.
Grabowski Lech, Wystawa w Malborku, „Fotografa” 1963, nr 11, s. 268–269.
Grajter Joanna, Fotografka Polski Północnej, „Tygodnik Morski” 1972, nr 24, s. 22.
Halina Wasielke. Impresje morskie [katalog wystawy], red. Czesława Podrucka, Gdynia 1986.
Inspiracje morza. Gdynia 1980, [katalog wystawy], Gdynia 1980.
Jackowski Jan Maria, Maksymilian Jankowski 1904–1974, „Fotografa” 1987, nr 1, s. 5–6.
Jan Bułhak (1876–1950) fotografk [katalog wystawy], red. Zofa Jurkowlaniec, Warszawa 2007.
Jan Bułhak i Paul Czarnecki. Z Wilna do Gdańska. Polscy fotografcy i wydawnictwa pocztówkowe w Wolnym Mieście Gdańsku, red. Jerzy W. Wołodźko, Gdańsk 2013.
Jurecka Mariola, Socrealizm w fotografi, „Sztuka” 1988, nr 5–6, s. 55–61.
Jurecki Krzysztof, Fotografa polska lat 80-tych, Łódź 1989.
Jurecki Krzysztof, Oblicza fotografi, Września 2009.
Kaczor Katarzyna, Złocisty Jantar, „Rocznik Sopocki” 1998/1999, t. 2, s. 277–294.
Kiciński Wojciech, I Salon Fotografki Polski Północnej, „Fotografa” 1962, nr 8, s. 13–14.
Konstanynów Dariusz, Fotografa w życiu artystycznym międzywojennego Wilna, „Rocznik Historii Sztuki” 2006, R. 31, s. 115–124.
Kuniewicz Jolanta, Twórczość fotografczna Bolesławy i Edmunda Zdanowskich, „Porta Aurea” 2010, t. 9, s. 245–267.
lat Festiwalu Sztuk Plastycznych w Sopocie 1948–1972, red. Stanisław Hinz, Gdańsk 1972.
Lächler Paul, Wirz Hans, Die Schife der Völker, Olten, Freiburg 1962.
Lechowicz Lech, Fotoeseje teksty o fotografi polskiej, Warszawa 2010.
Metafory. Malarstwo, rzeźba, grafka [katalog wystawy], wstęp Ryszard Stanisławski, Warszawa 1962.
Nader Luiza, Konceptualizm w PRL, Warszawa 2009.
Obrąpalski Zygmunt, Wystawa w Sopocie, „Świat Fotografi” 1948, nr 10, s. 6–9.
Odczyt red. Z. Obrąpalskiego, „Dziennik Bałtycki” 1948, nr 224, s. 4.
Omilanowska Małgorzata, Propaganda wizualna „Polski morskiej” [w:] Polska nad Bałtykiem. Konstruowanie identyfkacji kulturowej państwa nad morzem 1918–1939, red. Dariusz Konstantynów, Małgorzata Omilanowska, Gdańsk 2012, s. 8–17.
Piskozub Andrzej, Polska morska, Gdańsk 1986.
Piwowarski Jerzy, Fotografa artystyczna i jej wystawiennictwo w Polsce okresu międzywojennego, Częstochowa 2002.
Piwowarski Jerzy, Socjalistyczna w treści, narodowa w formie. Polska fotografa artystyczna w okresie socrealizmu na podstawie analizy prasy specjalistycznej z lat 1946–1955 [w:] Edukacja Plastyczna. Fotografa, t. 6, red. Jerzy Piwowarski, Częstochowa 2011, s. 62–81.
Piwowarski Jerzy, Wileńskie środowisko fotografczne w okresie międzywojennym, Częstochowa 2016.
Płażewski Ignacy, Dzieje polskiej fotografi 1839–1939, Warszawa 2003.
Polska w krajobrazie i zabytkach, t. 1, z. 5, Morze i Pomorze, oprac. Jan Bułhak, Warszawa 1930.
Polska współczesna fotografa artystyczna [katalog wystawy], red. Romualda Niekrasz, Helena Szustakowska, Warszawa 1985.
Port Północny i sztuka. Kronika, oprac. Tadeusz Rogowicz, „Miesięcznik Kulturalny Litery” 1974, nr 7, s. 3–11.
Piotrowski Piotr, „Odwilż” [w:] Odwilż. Sztuka około 1956 r., red. Piotr Piotrowski, Poznań 1996, s. 9–35.
Przystań czarnych diamentów. Wybór reportaży o Porcie Północnym, wstęp Bohdan Czeszko, Gdańsk 1975.
Rogowicz Tadeusz, Dwadzieścia pięć lat Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki. Sekcja Miłośników Fotografi, „Gdański Rocznik Kulturalny” 1987, R. 10, s. 202–211.
Rogowicz Tadeusz, Gdańskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuki. Mecenat artystyczny, „Gdański Rocznik Kulturalny” 1990, R. 13, s. 162–166.
Rosenblum Naomi, Historia fotografi światowej, Bielsko-Biała 2005.
Rydzewski Janusz, Twórcza fotografa gdańska 1945–1984, „Gdański Rocznik Kulturalny” 1985, R. 8, s. 136–148.
Sempoliński Leonard, Na marginesie wystawy Tercjana Multaniaka „Stocznia Gdańska”, „Fotografa” 1963, nr 5, s. 124.
Skowron Krystyna, Historyczny rys Konkursu Fotografi Polskiej „Złocisty Jantar” [w:] Fotografa artystyczna na ziemiach zachodnich i północnych latach 1945–1986. Materiały z II sympozjum w Szczecinie w dniach 14–16 listopada 1986 r., red. Krystyna Łyczywek, Szczecin 1986, s. 167–181.
Sobota Adam, Fotografa zorganizowana – 65 lat ZPAF [w:] Historia, teraźniejszość i współczesne dylematy fotografi. Sympozjum z okazji 65-lecia Związku Polskich Artystów Fotografków, 15 grudnia 2012, red. Kazimiera Kuzborska, Wrocław 2012, s. 47–56.
Sobota Adam, Jan Bułhak i koncepcje narodowości fotografi [w:] Jan Bułhak (1876–1950) fotografk [katalog wystawy], red. Z. Jurkowlaniec, Warszawa 2007, s. 176–197.
Sobota Adam, Szlachetność techniki. Artystyczne dylematy fotografi w XIX i XX wieku, Warszawa 2001.
Sosnowska Joanna, Nad jakim morzem leży Polska? [w:] Polska nad Bałtykiem. Konstruowanie identyfkacji kulturowej państwa nad morzem 1918–1939, red. Dariusz Konstantynów, Małgorzata Omilanowska, Gdańsk 2012, s. 30–37.
Staszewski Florian, Fotografa morska, „Biuletyn Gdańskiego Towarzystwa Fotografcznego” 1952, nr 15, s. 1–3.
Stocznia Gdańska, red. Aleksy Czerwiński, Warszawa 1964.
Sunderland Jan, Osiągnięcia Wystawy Fotografki w Sopocie, „Dziennik Bałtycki” 1949, nr 250, s. 6.
Szczerski Andrzej, Modernizacje, Sztuka i architektura w nowych państwach Europy Środkowo-Wschodniej 1918–1939, Łódź 2010.
Sztuka marynistyczna. Malarstwo, rysunek, rzeźba. Katalog zbiorów zgromadzonych w latach 1960–1979, oprac. Ewa Maria Różańska, Gdańsk [etc.] 1986.
Szymanowicz Maciej, Byliśmy, jesteśmy, będziemy. Fotografa ojczysta po II wojnie światowej [w:] Fotografa od dagerotypu do Galerii Hybrydy. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Oddział Warszawski Stowarzyszenia Historyków Sztuki, red. Danuta Jackiewicz i Zofa Jurkowlaniec, Warszawa 2008, s. 127–154.
Szymanowicz Maciej, Piktorialne idee Jana Bułhaka a potrzeby propagandy państwowej w II RP [w:] Edukacja plastyczna. Fotografa, t. 7, red. Aleksander Żakowicz, Częstochowa 2003, s. 153–164.
Szymanowicz Maciej, W kręgu fotografi piktorialnej. O teoretycznym aspekcie twórczości Jana Bułhaka [w:] Jan Bułhak (1876–1950) fotografk [katalog wystawy], red. Z. Jurkowlaniec, Warszawa 2007, s. 128–175.
Szymanowicz Maciej, Zaburzona epoka. Polska fotografa artystyczna w latach 1945–1955, Poznań 2016.
Święcicki B.W. [Bolesław Wit], I Biennale Fotografi Artystycznej Krajów Nadbałtyckich, „Głos Wybrzeża” 1963, nr 213, s. 3.
Święcicki B.W. [Bolesław Wit], Fotografika Edmunda Zdanowskiego, „Głos Wybrzeża” 1964, nr 188, s. 3–4.
Święcicki B.W. [Bolesław Wit], Wystawa Fotografki w Muzeum Pomorskim, „Głos Wybrzeża” 1962, nr 204, s. 4.
Tadeusz Link. Sztuka widzenia teatru [katalog wystawy], red. Małgorzata Abramowicz, Gdańsk 2007.
Tadeusz Wański. Fotografe 1930–1957 [katalog wystawy], red. Joanna Narkowicz, Dagmara Płaza-Opacka, Gdynia 2008.
The history of European photography 1900–1938, t. 2, red. Václav Macek, Bratislava 2010.
Timm Werner, Schife und ihre Schicksale. Maritime Ereignisbilder, Rostock 1976.
Uklejewski Janusz, Moja Gdynia, Gdańsk 2011.
W Gdańsku i Szczecinie odbędą się główne uroczystości „Święta Morza”, „Dziennik Bałtycki” 1948, nr 168, s. 2.
Wiliński Ryszard, Alarm trwa. Fotografa, Sopot 1982.
Wiliński Ryszard, Widzenie morza [katalog wystawy], Gdańsk 1978.
Wróblewska Karolina, Sopockie Festiwale Sztuk Plastycznych 1949–1956, praca magisterska napisana pod kier. dr. Dariusza Konstantynowa, Instytut Historii Sztuki Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2014 [maszynopis].
Wystawa Sztuk Plastycznych w Sopocie 27 VI–15 VIII 1948. Katalog [katalog wystawy], Gdańsk 1948.
I Wystawa sztuki nowoczesnej. Pięćdziesiąt lat później, grudzień 1998 – styczeń 1999 [katalog wystawy], red. Marek Świca, Kraków 1998.
Zdanowski Edmund, Realny romantyzm, „Biuletyn Gdańskiego Towarzystwa Fotografcznego” 1948, nr 1, s. 1–5.
Ziębińska-Lewandowska Karolina, Między dokumentalnością a eksperymentem. Krytyka fotograficzna w Polsce w latach 1946–1989, Warszawa 2014.
Z Ligą czy bez Ligi? 95 lat Ligi Morskiej i Rzecznej, red. Bartłomiej Pączek, Gdynia 2013.
Zmorzyński Wojciech, Odkrywanie morza [w:] Morze w obrazach artystów polskich XX wieku [katalog wystawy], red. Małgorzata Paszylka, Gdańsk 2001, s. 8–15.
Zygmunt Reszka. Rybacy małego morza [katalog wystawy], Wojewódzki Ośrodek Kultury Gdańsk, Gdańsk [1980].
